Research Article
BibTex RIS Cite

The Effect of Organizational Citizenship Behavior and Workaholism on Job Satisfaction in Manufacturing Businesses

Year 2023, Volume: 6 Issue: 11, 224 - 248, 30.12.2023

Bilge Deniz Onan Erhan Kılınç

Abstract

This study examines the possible effects of organizational citizenship behavior and workaholism levels on job satisfaction. Within the scope of the research, a survey consisting of organizational citizenship behavior, workaholism and job satisfaction scales was applied to the employees of three production companies operating in the Free Zone in Antalya. The data was analyzed using the SPSS package program. In this context, as a result of the research conducted with the participation of 211 participants, there was a high positive relationship in the same direction between the organizational citizenship levels of the employees and their workaholism levels (r = 0.879); a moderate positive relationship between the level of organizational citizenship and job satisfaction (r=0.376); A low-level positive relationship (r=0.264) was found between workaholism and job satisfaction (p<.001). The model established for the effect of participants' organizational citizenship behavior and workaholism levels on job satisfaction level was significant (p<.05); The independent variables of the study did not predict the level of job satisfaction; It was determined that the independent variables of the study explained 29% of the job satisfaction variance. However, it was determined that the dimensions of organizational citizenship behavior, conscientiousness and courtesy, and the level of workaholism did not have a significant effect on the level of job satisfaction (p>.05). However, it was determined that altruism (β=0.166) and civic virtue (β=0.288), which are organizational citizenship behavior dimensions, had a significant effect on job satisfaction independently (p<.05). In this context, encouraging organizational citizenship behavior and keeping the level of workaholism under control has the potential to have a positive impact on job satisfaction.

Keywords

Organizational Citizenship Behavior Workaholism Jop Satisfaction

References

  • Akdağ, F., ve Yüksel, M. (2010). İnsan kaynakları yönetimi açısından işkoliklik ve algılanan stres ilişkisinde kontrol odağının rolü. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1), 47-55.
  • Akın, A., Hamedoğlu, M. A., Sarıcam, H., Akın, U., Kılıç, M., Özendir, D. ve Bayrakçı, E. (2013). The validity and reliability of the Turkish version of the workaholism scale. 2nd International Symposium on Chaos, Complexity and Leadership, 17-19 December 2013, Ankara, Turkey.
  • Aksan, A. (2019). Çalışan memnuniyetini açıklayan faktörlerin incelenmesi ve kargo sektöründe bir uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
  • Alanizan: (2023). How does employee satisfaction and motivation affect productivity? International Journal Of Business And Management, 18(2), 55. Https://Doi.Org/10.5539/İjbm.V18n2p55
  • Alessandri, G., De Longis, E., Perinelli, E., Balducci, C., and Borgogni, L. (2020). The costs of working too hard: Relationships between workaholism, job demands, and prosocial organizational citizenship behavior. Journal of Personnel Psychology, 19(1), 24.
  • Altınbaş, B. (2008). Örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık arasındaki ilişki ve bir uygulama.Yükseklisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2012). Ortaöğretim okullarında değerlerle yönetim, örgütsel adalet ve iş doyumu arasındaki ilişki. Sakarya University Journal Of Education, 2(2), 65-79.
  • Andreassen, C. S., Griffiths, M. D., Hetland, J., Kravina, L., Jensen, F., & Pallesen (2016). The prevalence of workaholism: A survey study in a nationally representative sample of Norwegian employees. PloS One, 11(8), e0167782.
  • Aydoğan, F. (2014). İşkoliklik ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma: Sakarya Üniversitesi Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
  • Aziz, S., Pittman, C., & Wuensch, K. (2020). Workaholism and organizational citizenship behaviors: exploring gender role beliefs. International Journal of Workplace Health Management, 13(4), 413-425.
  • Bakker, A. B., Demerouti, E., Oerlemans, W., and Sonnentag: (2013). Workaholism and daily recovery: A day reconstruction study of leisure activities. Journal of Organizational Behavior, 34(1), 87-107.
  • Bardakçı ve Baloğlu, M. (2012). İlköğretim ve ortaöğretim kurumlarında görev yapan okul yöneticilerinin işkoliklik eğilimleri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 37, 164.
  • Bayraktaroğlu, Yılmaz E., ve Çetinel, E. (2015). İnsan kaynakları yönetimi bağlamında işkoliklik davranışı üzerine bir değerlendirme. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(3), 107-129.
  • Beşiktaş, İ. (2009). İş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Bolat, O. İ. ve Bolat, T. (2008). Otel işletmelerinde örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(19), 75-94. Link
  • Bolino, M. C., & Turnley, W. H. (2005). The personal costs of citizenship behavior: The relationship between individual initiative and role overload, job stress, and work-family conflict. Journal of Applied Psychology, 90(4), 740-748.
  • Bozer, A. ve Yanık, A. (2020). Üniversite çalışanlarının örgütsel vatandaşlık, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 125-143.
  • Brimeyer, T. M., Perrucci, R., and MacDermid Wadsworth: (2010). Age, tenure, resources for control, and organizational commitment. Social Science Quarterly, 91(2), 511-530.
  • Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık (2.Baskı).
  • Büyüköztürk, Ş. Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E. Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 21. Basım, Ankara: Pegem Akademi.
  • Chang, W. J., Hu, D. C., and Keliw, P. (2021). Organizational culture, organizational citizenship behavior, knowledge sharing and innovation: A study of indigenous people production organizations. Journal of Knowledge Management. 25(9), 2274-2292.
  • Clark, M. A., Michel, J. S., Stevens, G. W., Howell, J. W., & Scruggs, R. S. (2016). Workaholism, work engagement and work-home outcomes: Exploring the mediating role of positive and negative. Stress and Health, 30(4), 287-300
  • Coşkun, S. (2019). İşletmelerde iş-yaşam ve iş-aile yaşam dengesinin ölçülmesi: İnşaat sektöründe bir araştırma Yükseklisans Tezi, Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bandırma.
  • Çevik Tekin, İ., & Erdoğan, P. (2021). İşkoliklik riski testi (WART) Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(51), 367-380.
  • Dede, N. P. (2019). Örgütsel vatandaşlık davranışı: Kuramsal bir çalışma. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 1(3), 294-304.
  • Demirel, Y. ve Karadal, H. (2007). Örgüt kültürünün örgüt içi bireysel becerilerin kullanımına etkisi üzerine bir araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, C.XII, S:3, 2007:253-270.
  • Demirel, Y. ve Özçınar, M. F. (2010). Örgütsel vatandaşlık davranışının iş tatmini üzerine etkisi: farklı sektörlere yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1), 129-145.
  • Doğan, S., & Karataş, A. (2011). Örgütsel etiğin çalişan memnuniyetine etkisi üzerine bir araştirma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (37), 1-40.
  • Doğan, T. ve Tel, F.İ. (2011). Duwas işkoliklik ölçeği Türkçe formunun (Duwastr) geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi, AİBÜ, Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), ss. 61-69.
  • Dosaliyeva, D. ve Bayraktaroğlu, S, (2012). Örgütsel davranışta güncel konular, Ed. Derya Ergun Özler, Bursa: Ekin Yayıncılık.
  • Eceoğlu (2020). Çalışan memnuniyeti ve çalışan performansı arasındaki ilişki: Bir telekomünikasyon şirketi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
  • Emhan, A., Mete, M., ve Emhan, A. (2012). Kamu ve özel sektör çalışanlarında işkoliklik ve obsesyon arasındaki ilişkinin incelenmesi. Dicle Tıp Dergisi, 39(1), 75-79.
  • Erdoğan: (2006). Yeni yönetim anlayışı açısından aidiyet duygusu ve hizmet sektöründe bir uygulama Doktora tezi, Bursa Uludag Üniversitesi, Bursa..
  • Eren, E. (2004). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayıncılık.
  • Foote, D. A. and Tang, T. L. (2008). Job satisfaction and organizational citizenship behavior (OCB). Management Decision, 46 (6): 933-947.
  • Golzari, A. A., Montazeri, M. And Paktinat, E. (2012). Relationship between work holism and organizational citizenship behavior among schools employees in Sirjan-Iran. Life Science Journal, 9(4), 5686-5691.
  • Griffiths, M. D. (2005). A ‘components’ model of addiction within a biopsychosocial framework. Journal of Substance Use, 10(4), 191-197.
  • Gülova, A., İspirli, D., ve Eryılmaz, İ. (2014). İşkoliklik ve tükenmişlik arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik beyaz yakalılar üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 25-39.
  • Güven, M. (2006). Örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki Doktora tezi,, Marmara Universitesi, İstanbul.
  • Harpaz I., Snir, R., 2003 Workaholism: Its definition and nature, Human Relations, 56/3, 291–319.
  • İplik, E. (2019). İşkolikliğin çalışan tutum ve davranışları üzerine etkisinde iş-yaşam dengesinin rolü. Business and Economics Research Journal, 10(4), 929-943.
  • Judge, T. A., & Bono, J. E. (2001). Relationship of core self-evaluations traits–self-esteem, generalized self-efficacy, locus of control, and emotional stability–with job satisfaction and job performance: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 86(1), 80-92.
  • Karabey, C. ve Battal, F. (2020). Kurumsal sosyal sorumluluk, kurumsal itibar, profesyonel etik standartlar ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkiler. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(2), 603-629.
  • Karaca, E., ve Özmen, A. (2018). Örgütsel adaletin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi: Kamu ve özel sektörde karşılaştırmalı bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 7-30.
  • Karaman, A. ve Aylan (2012). Örgütsel vatandaşlık. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1):35-48 http://iibfdergisi.ksu.edu.tr/en/pub/issue/10264/125885
  • Karataş, M.Ş. ve İrge N.T. (2020). İş tatmininin örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi. International Journal Of Disciplines In Economics- Administrative Sciences Studies (Ideastudies), 24:984-994. http://www.ideastudies.com/DergiTamDetay.aspx?ID=359
  • Keleş, Y ve Pelit, E., (2009), Otel işletmesi iş görenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışları: İstanbul’daki beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma, Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 2, ss: 24- 45.
  • Keser A., Güler, B. K. (2016). Çalışma psikolojisi. İstanbul: Umuttepe Yayınları.
  • Kılınç, E., & Ulusoy, H. (2014). Investigation of organizational citizenship behavior, organizational silence and employee performance at physicians and nurses, and the relationship among them. Business Management Dynamics, 3(11), 25-34.
  • Koç, E. (2019). İşkolik ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi üzerine bir araştırma, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul.
  • Konovsky, M. A., & Organ, D. W. (1996). Dispositional and contextual determinants of organizational citizenship behavior. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 17(3), 253-266.
  • Kul: (2014). Uygun istatistiksel test seçim kılavuzu/guideline for suitable statistical test selection. Plevra Bülteni, 8(2), 26-29.
  • Kuruşçu, M. ve Aydoğan: (2018). Liderlik tarzı ile örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi: Bir özel eğitim kurumunda uygulama. Savunma Bilimleri Dergisi, 17(2), 167-206.
  • Locke, E. A. (1969). What is job satisfaction? Organizational Behavior and Human Performance, 4(4), 309-336.
  • Mahajan, R. (2017). Impact of big five personality traits on OCB and satisfaction. International Journal of Business Insights & Transformation, 11(1).
  • Memduhoğlu, H. B. ve Zengin, M. (2019). Örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeğinin geliştirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (3), 1054-1067.
  • Moorman, R.H. and Blakely, G.L. (1995), Individualism- collectivism as an individual difference predictor of organizational citizenship behaviour, Journal of Organizational Behavior, Vol. 16 No. 2, pp. 127-142. https://www.jstor.org/stable/3004081
  • Mosier: K. (1983). Workaholics: An analysis of their stress, success and priorities. Unpublished masteral thesis, University of Texas at Austin.
  • N.G., T., Sorensen, K.L., Feldman, D.C. (2007). Dimensions, antecedents, and consequences of workaholism: a conceptual integration and extension, Journal of Organizational Behavior, 28, 111–136.
  • Naktiyok, A. ve Karabey, C. N. (2010). İşkoliklik ve tükenmişlik sendromu. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19 (2), 179-198.
  • Naway F A, Harris I (2017) The effect of career development, perception of organizational justice and job satisfaction on teacher’s organizational citizenship behavior. International Review of Management and Marketing, 7 (2): 17-21.
  • Nikolaou, I., and Tsaousis, I. (2002). Emotional intelligence in the workplace: Exploring its effects on occupational stress and organizational commitment. The İnternational Journal Of Organizational Analysis, 10(4), 327-342.
  • Oates, W. E. (1971). Confessions of a workaholic: The facts about work addiction. World Publishing Company
  • Olasupo, M. O. (2011). Relationship between organizational culture, leadership style and job satisfaction in a Nigerian manufacturing organization. IFE PsychologIA: An International Journal, 19(1), 159-176.
  • Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington, MA: Lexington Books.
  • Organ D.W. and Lingl A. (1995). Personality, Satisfaction and Organizational Citizenship Behavior. The journal of Social Psychology, 135(3), 339-350.
  • Önal, G. (2019). Öğretmenlerin duygusal emek düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki, Yükseklisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Öncül, M. S… Tağraf, H. ve Özkan, A.M. (2013). Akademik personelde işkoliklik: Cumhuriyet Üniversitesinde bir araştırma, 21. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı.
  • Özcan, N. (2011). Mobbing davranışının örgütsel vatandaşlığa etkisi ve örgütsel sessizlik: Karaman Devlet Hastanesinde bir uygulama, Yükseklisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
  • Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B., & Bachrach, D. G. (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 26(3), 513-563.
  • Podsakoff, N. P., Whiting: W., Podsakoff, P. M., & Blume, B. D. (2009). Individual- and organizational-level consequences of organizational citizenship behaviors: A Meta-Analysis. Journal of Applied Psychology, 94(1), 122-141.
  • Rakhshanimehr, F. and Jenaabadi, H. (2015). Relationship of workaholism with teachers’ organizational commitment and organizational citizenship behavior. Psychology, 6(12), 1469.
  • Rakić, T., and Živković (2019). The influence of employee satisfaction on safety and productivity. Facta Universitatis, Series: Working And Living Environmental Protection, 117.
  • Robinson, J. P., Wilkie, M. J., & Goh, A. (2019). The impact of workaholism on employee health and productivity: A multidimensional analysis across industries. Journal of Applied Psychology, 104(11), 1496-1514.
  • Saks, A. M. (2006). Antecedents and consequences of employee engagement. Journal Of Managerial Psychology, 21(7), 600-619.
  • Schaufeli, W. B., Shimazu, A., & Taris, T. W. (2009). Being driven to work excessively hard: The evaluation of a two-factor measure of workaholism in the Netherlands and Japan. Cross-cultural research, 43(4), 320-348.
  • Scott, K. L., Moore, K. S., & Miceli, M. P. (2017). An exploration of the meaning and consequences of workaholism. Human Relations, 70(12), 1509-1532.
  • Snir, R., Harpaz, I., & Burke, R. (2006). Workaholism in organizations: New research directions. Career Development International, 11(5), 369-373.
  • Sökmen, A., ve Arslan, G. (2020). Normatif bağlılığın iş tatmini ve diğerkâmlık ile ilişkisinde işkolikliğin aracı rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1756-1768.
  • Spector, P. E. (1997). Job satisfaction: Application, assessment, causes, and consequences. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
  • Spence, J. T., & Robbins, A. S. (1992). Workaholism: Definition, measurement, and preliminary results. Journal of Personality Assessment, 58(1), 160-178.
  • Şahin, L. (2015). Çalışan memnuniyetinin sağlanmasında temel dinamikler: dışsal faktörlerin çalışanların memnuniyet algıları üzerindeki etkilerine yönelik bir alan araştırması. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 17(2), 28-44.
  • Tabak, B. Y., Şahin, F. ve Tabak, H. (2018). İlköğretim kurumu öğretmenlerinin işkoliklik düzeyleri ile örgüt sağlığına ilişkin algıları arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 610-621.
  • Tanış, A., & Turunç, Ö. (2017). İş karakteristikleri, işyeri güvenliği ve örgütsel vatandaşlık ilişkileri: Kültürler arası bir çalışma. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(3), 1-24.
  • Taşlıyan, M., Hırlak, B. ve Güler, B. (2017). İşkoliklik ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki: Akademisyenler üzerine bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(45), 51-70.
  • Temel, A. (2006). Organizasyonlarda işkolizm ve işkolik çalışanlar, İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, C.8:2, ss. 105-127.
  • Tokel, C. M. (2017). İş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı. Ekonomi İşletme ve Yönetim Dergisi, 1(2), 145-157.
  • Urhan, S. (2014). İş tatmini ve örgütsel bağlılık ilişkisi bir alan araştırması, Yükseklisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
  • Weiss, D. J., Dawis, R. V., & England, G. W. (1967). Manual for the Minnesota Satisfaction Questionnaire. Minnesota Studies in Vocational Rehabilitation, 22, 120.
  • Wiener, Y. (1982). Commitment in organizations: A normative view. Academy of Management Review, 7(3), 418-428.
  • Wright, T. A., & Bonett, D. G. (2002). Job satisfaction and psychological well-being as nonadditive predictors of workplace turnover. Journal of Management, 28(6), 863-879.
  • Yağar, F. ve Dökme: (2018). Niteliksel araştırmaların planlanması: Araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-9.
  • Yalçınsoy, A., ve Aksoy, C. (2019). Örgütsel bağlılık, iş tatmini ve işkoliklik arasındaki ilişki. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(1), 365-375.
  • Yeşil, A. (2016). Liderlik ve motivasyon teorilerine yönelik kavramsal bir inceleme. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(3), 158-180.
  • Yeşilyurt, H. ve Koçak, N. (2014). İş doyumu ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin otel işletmeleri açısından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 303-324.
  • Yüksekbilgili, Z. ve Akduman, G. (2015). Kuşaklara göre işkoliklik. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 415-440.
  • Zeinabadia, H. (2010). Job satisfaction and organizational citizenship behavior as antecedents of organizational citizenship behavior (OCB) of teachers. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 998-1003.

Üretim İşletmelerinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve İşkolikliğin İş Tatmini Üzerine Etkisi

Year 2023, Volume: 6 Issue: 11, 224 - 248, 30.12.2023

Bilge Deniz Onan Erhan Kılınç

Abstract

Bu çalışma, örgütsel vatandaşlık davranışı ve işkoliklik düzeylerinin iş tatmini üzerine olası etkisini incelemektedir. Araştırma kapsamında Antalya’da Serbest Bölgede faaliyetlerini yürüten üç üretim firması çalışanlara örgütsel vatandaşlık davranışı, işkoliklik ve iş tatmini ölçeklerinden oluşan anket uygulanmıştır. Veriler SPSS paket programı kullanılarak analiz yapılmıştır. Bu kapsamda 211 katılımcının iştirakiyle yapılan araştırmanın sonucunda, çalışanların örgütsel vatandaşlık düzeyleri ile işkoliklik düzeyleri arasında aynı yönlü yüksek bir pozitif bir ilişki (r=0,879); örgütsel vatandaşlık düzeyi ile iş tatmini arasında aynı yönlü orta düzeyde pozitif bir ilişki (r=0,376); işkoliklik ile iş tatmini arasında aynı yönlü düşük düzeyde pozitif bir ilişki (r=0,264) saptanmıştır (p<.001). Katılımcıların örgütsel vatandaşlık davranışı ve işkoliklik düzeylerinin iş tatmini düzeyi üzerindeki etkisine yönelik kurulan modelin anlamlı olduğu (p<.05); araştırmanın bağımsız değişkenleri bir bütün olarak iş tatmini düzeyini yordalamadığı; araştırmanın bağımsız değişkenleri iş tatmini varyansının %29’unu açıkladığı saptanmıştır. Ancak örgütsel vatandaşlık davranışı boyutlarından bilinçlilik (vicdanlılık) ve nezaket boyutları ile işkoliklik düzeyinin iş tatmini düzeyi üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı saptanmıştır (p>.05). Bununla birlikte örgütsel vatandaşlık davranışı boyutlarından özgecilik (β=0,166), ve sivil erdem (β=0,288), boyutlarında bağımsız olarak iş tatmini üzerinde anlamlı etkisi olduğu belirlenmiştir (p<.05). Bu bağlamda, örgütsel vatandaşlık davranışının teşvik edilmesi ve işkoliklik düzeyinin kontrol altında tutulması, iş tatmini üzerinde olumlu bir etki yaratma potansiyeline sahiptir.

Keywords

Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İşkoliklik İş tatmini

References

  • Akdağ, F., ve Yüksel, M. (2010). İnsan kaynakları yönetimi açısından işkoliklik ve algılanan stres ilişkisinde kontrol odağının rolü. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1), 47-55.
  • Akın, A., Hamedoğlu, M. A., Sarıcam, H., Akın, U., Kılıç, M., Özendir, D. ve Bayrakçı, E. (2013). The validity and reliability of the Turkish version of the workaholism scale. 2nd International Symposium on Chaos, Complexity and Leadership, 17-19 December 2013, Ankara, Turkey.
  • Aksan, A. (2019). Çalışan memnuniyetini açıklayan faktörlerin incelenmesi ve kargo sektöründe bir uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
  • Alanizan: (2023). How does employee satisfaction and motivation affect productivity? International Journal Of Business And Management, 18(2), 55. Https://Doi.Org/10.5539/İjbm.V18n2p55
  • Alessandri, G., De Longis, E., Perinelli, E., Balducci, C., and Borgogni, L. (2020). The costs of working too hard: Relationships between workaholism, job demands, and prosocial organizational citizenship behavior. Journal of Personnel Psychology, 19(1), 24.
  • Altınbaş, B. (2008). Örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık arasındaki ilişki ve bir uygulama.Yükseklisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2012). Ortaöğretim okullarında değerlerle yönetim, örgütsel adalet ve iş doyumu arasındaki ilişki. Sakarya University Journal Of Education, 2(2), 65-79.
  • Andreassen, C. S., Griffiths, M. D., Hetland, J., Kravina, L., Jensen, F., & Pallesen (2016). The prevalence of workaholism: A survey study in a nationally representative sample of Norwegian employees. PloS One, 11(8), e0167782.
  • Aydoğan, F. (2014). İşkoliklik ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma: Sakarya Üniversitesi Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
  • Aziz, S., Pittman, C., & Wuensch, K. (2020). Workaholism and organizational citizenship behaviors: exploring gender role beliefs. International Journal of Workplace Health Management, 13(4), 413-425.
  • Bakker, A. B., Demerouti, E., Oerlemans, W., and Sonnentag: (2013). Workaholism and daily recovery: A day reconstruction study of leisure activities. Journal of Organizational Behavior, 34(1), 87-107.
  • Bardakçı ve Baloğlu, M. (2012). İlköğretim ve ortaöğretim kurumlarında görev yapan okul yöneticilerinin işkoliklik eğilimleri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 37, 164.
  • Bayraktaroğlu, Yılmaz E., ve Çetinel, E. (2015). İnsan kaynakları yönetimi bağlamında işkoliklik davranışı üzerine bir değerlendirme. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(3), 107-129.
  • Beşiktaş, İ. (2009). İş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Bolat, O. İ. ve Bolat, T. (2008). Otel işletmelerinde örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(19), 75-94. Link
  • Bolino, M. C., & Turnley, W. H. (2005). The personal costs of citizenship behavior: The relationship between individual initiative and role overload, job stress, and work-family conflict. Journal of Applied Psychology, 90(4), 740-748.
  • Bozer, A. ve Yanık, A. (2020). Üniversite çalışanlarının örgütsel vatandaşlık, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 125-143.
  • Brimeyer, T. M., Perrucci, R., and MacDermid Wadsworth: (2010). Age, tenure, resources for control, and organizational commitment. Social Science Quarterly, 91(2), 511-530.
  • Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık (2.Baskı).
  • Büyüköztürk, Ş. Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E. Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 21. Basım, Ankara: Pegem Akademi.
  • Chang, W. J., Hu, D. C., and Keliw, P. (2021). Organizational culture, organizational citizenship behavior, knowledge sharing and innovation: A study of indigenous people production organizations. Journal of Knowledge Management. 25(9), 2274-2292.
  • Clark, M. A., Michel, J. S., Stevens, G. W., Howell, J. W., & Scruggs, R. S. (2016). Workaholism, work engagement and work-home outcomes: Exploring the mediating role of positive and negative. Stress and Health, 30(4), 287-300
  • Coşkun, S. (2019). İşletmelerde iş-yaşam ve iş-aile yaşam dengesinin ölçülmesi: İnşaat sektöründe bir araştırma Yükseklisans Tezi, Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bandırma.
  • Çevik Tekin, İ., & Erdoğan, P. (2021). İşkoliklik riski testi (WART) Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(51), 367-380.
  • Dede, N. P. (2019). Örgütsel vatandaşlık davranışı: Kuramsal bir çalışma. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 1(3), 294-304.
  • Demirel, Y. ve Karadal, H. (2007). Örgüt kültürünün örgüt içi bireysel becerilerin kullanımına etkisi üzerine bir araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, C.XII, S:3, 2007:253-270.
  • Demirel, Y. ve Özçınar, M. F. (2010). Örgütsel vatandaşlık davranışının iş tatmini üzerine etkisi: farklı sektörlere yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1), 129-145.
  • Doğan, S., & Karataş, A. (2011). Örgütsel etiğin çalişan memnuniyetine etkisi üzerine bir araştirma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (37), 1-40.
  • Doğan, T. ve Tel, F.İ. (2011). Duwas işkoliklik ölçeği Türkçe formunun (Duwastr) geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi, AİBÜ, Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), ss. 61-69.
  • Dosaliyeva, D. ve Bayraktaroğlu, S, (2012). Örgütsel davranışta güncel konular, Ed. Derya Ergun Özler, Bursa: Ekin Yayıncılık.
  • Eceoğlu (2020). Çalışan memnuniyeti ve çalışan performansı arasındaki ilişki: Bir telekomünikasyon şirketi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
  • Emhan, A., Mete, M., ve Emhan, A. (2012). Kamu ve özel sektör çalışanlarında işkoliklik ve obsesyon arasındaki ilişkinin incelenmesi. Dicle Tıp Dergisi, 39(1), 75-79.
  • Erdoğan: (2006). Yeni yönetim anlayışı açısından aidiyet duygusu ve hizmet sektöründe bir uygulama Doktora tezi, Bursa Uludag Üniversitesi, Bursa..
  • Eren, E. (2004). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayıncılık.
  • Foote, D. A. and Tang, T. L. (2008). Job satisfaction and organizational citizenship behavior (OCB). Management Decision, 46 (6): 933-947.
  • Golzari, A. A., Montazeri, M. And Paktinat, E. (2012). Relationship between work holism and organizational citizenship behavior among schools employees in Sirjan-Iran. Life Science Journal, 9(4), 5686-5691.
  • Griffiths, M. D. (2005). A ‘components’ model of addiction within a biopsychosocial framework. Journal of Substance Use, 10(4), 191-197.
  • Gülova, A., İspirli, D., ve Eryılmaz, İ. (2014). İşkoliklik ve tükenmişlik arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik beyaz yakalılar üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 25-39.
  • Güven, M. (2006). Örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki Doktora tezi,, Marmara Universitesi, İstanbul.
  • Harpaz I., Snir, R., 2003 Workaholism: Its definition and nature, Human Relations, 56/3, 291–319.
  • İplik, E. (2019). İşkolikliğin çalışan tutum ve davranışları üzerine etkisinde iş-yaşam dengesinin rolü. Business and Economics Research Journal, 10(4), 929-943.
  • Judge, T. A., & Bono, J. E. (2001). Relationship of core self-evaluations traits–self-esteem, generalized self-efficacy, locus of control, and emotional stability–with job satisfaction and job performance: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 86(1), 80-92.
  • Karabey, C. ve Battal, F. (2020). Kurumsal sosyal sorumluluk, kurumsal itibar, profesyonel etik standartlar ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkiler. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(2), 603-629.
  • Karaca, E., ve Özmen, A. (2018). Örgütsel adaletin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi: Kamu ve özel sektörde karşılaştırmalı bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 7-30.
  • Karaman, A. ve Aylan (2012). Örgütsel vatandaşlık. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1):35-48 http://iibfdergisi.ksu.edu.tr/en/pub/issue/10264/125885
  • Karataş, M.Ş. ve İrge N.T. (2020). İş tatmininin örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi. International Journal Of Disciplines In Economics- Administrative Sciences Studies (Ideastudies), 24:984-994. http://www.ideastudies.com/DergiTamDetay.aspx?ID=359
  • Keleş, Y ve Pelit, E., (2009), Otel işletmesi iş görenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışları: İstanbul’daki beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma, Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 2, ss: 24- 45.
  • Keser A., Güler, B. K. (2016). Çalışma psikolojisi. İstanbul: Umuttepe Yayınları.
  • Kılınç, E., & Ulusoy, H. (2014). Investigation of organizational citizenship behavior, organizational silence and employee performance at physicians and nurses, and the relationship among them. Business Management Dynamics, 3(11), 25-34.
  • Koç, E. (2019). İşkolik ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi üzerine bir araştırma, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul.
  • Konovsky, M. A., & Organ, D. W. (1996). Dispositional and contextual determinants of organizational citizenship behavior. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 17(3), 253-266.
  • Kul: (2014). Uygun istatistiksel test seçim kılavuzu/guideline for suitable statistical test selection. Plevra Bülteni, 8(2), 26-29.
  • Kuruşçu, M. ve Aydoğan: (2018). Liderlik tarzı ile örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi: Bir özel eğitim kurumunda uygulama. Savunma Bilimleri Dergisi, 17(2), 167-206.
  • Locke, E. A. (1969). What is job satisfaction? Organizational Behavior and Human Performance, 4(4), 309-336.
  • Mahajan, R. (2017). Impact of big five personality traits on OCB and satisfaction. International Journal of Business Insights & Transformation, 11(1).
  • Memduhoğlu, H. B. ve Zengin, M. (2019). Örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeğinin geliştirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (3), 1054-1067.
  • Moorman, R.H. and Blakely, G.L. (1995), Individualism- collectivism as an individual difference predictor of organizational citizenship behaviour, Journal of Organizational Behavior, Vol. 16 No. 2, pp. 127-142. https://www.jstor.org/stable/3004081
  • Mosier: K. (1983). Workaholics: An analysis of their stress, success and priorities. Unpublished masteral thesis, University of Texas at Austin.
  • N.G., T., Sorensen, K.L., Feldman, D.C. (2007). Dimensions, antecedents, and consequences of workaholism: a conceptual integration and extension, Journal of Organizational Behavior, 28, 111–136.
  • Naktiyok, A. ve Karabey, C. N. (2010). İşkoliklik ve tükenmişlik sendromu. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19 (2), 179-198.
  • Naway F A, Harris I (2017) The effect of career development, perception of organizational justice and job satisfaction on teacher’s organizational citizenship behavior. International Review of Management and Marketing, 7 (2): 17-21.
  • Nikolaou, I., and Tsaousis, I. (2002). Emotional intelligence in the workplace: Exploring its effects on occupational stress and organizational commitment. The İnternational Journal Of Organizational Analysis, 10(4), 327-342.
  • Oates, W. E. (1971). Confessions of a workaholic: The facts about work addiction. World Publishing Company
  • Olasupo, M. O. (2011). Relationship between organizational culture, leadership style and job satisfaction in a Nigerian manufacturing organization. IFE PsychologIA: An International Journal, 19(1), 159-176.
  • Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington, MA: Lexington Books.
  • Organ D.W. and Lingl A. (1995). Personality, Satisfaction and Organizational Citizenship Behavior. The journal of Social Psychology, 135(3), 339-350.
  • Önal, G. (2019). Öğretmenlerin duygusal emek düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki, Yükseklisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Öncül, M. S… Tağraf, H. ve Özkan, A.M. (2013). Akademik personelde işkoliklik: Cumhuriyet Üniversitesinde bir araştırma, 21. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı.
  • Özcan, N. (2011). Mobbing davranışının örgütsel vatandaşlığa etkisi ve örgütsel sessizlik: Karaman Devlet Hastanesinde bir uygulama, Yükseklisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
  • Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B., & Bachrach, D. G. (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 26(3), 513-563.
  • Podsakoff, N. P., Whiting: W., Podsakoff, P. M., & Blume, B. D. (2009). Individual- and organizational-level consequences of organizational citizenship behaviors: A Meta-Analysis. Journal of Applied Psychology, 94(1), 122-141.
  • Rakhshanimehr, F. and Jenaabadi, H. (2015). Relationship of workaholism with teachers’ organizational commitment and organizational citizenship behavior. Psychology, 6(12), 1469.
  • Rakić, T., and Živković (2019). The influence of employee satisfaction on safety and productivity. Facta Universitatis, Series: Working And Living Environmental Protection, 117.
  • Robinson, J. P., Wilkie, M. J., & Goh, A. (2019). The impact of workaholism on employee health and productivity: A multidimensional analysis across industries. Journal of Applied Psychology, 104(11), 1496-1514.
  • Saks, A. M. (2006). Antecedents and consequences of employee engagement. Journal Of Managerial Psychology, 21(7), 600-619.
  • Schaufeli, W. B., Shimazu, A., & Taris, T. W. (2009). Being driven to work excessively hard: The evaluation of a two-factor measure of workaholism in the Netherlands and Japan. Cross-cultural research, 43(4), 320-348.
  • Scott, K. L., Moore, K. S., & Miceli, M. P. (2017). An exploration of the meaning and consequences of workaholism. Human Relations, 70(12), 1509-1532.
  • Snir, R., Harpaz, I., & Burke, R. (2006). Workaholism in organizations: New research directions. Career Development International, 11(5), 369-373.
  • Sökmen, A., ve Arslan, G. (2020). Normatif bağlılığın iş tatmini ve diğerkâmlık ile ilişkisinde işkolikliğin aracı rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1756-1768.
  • Spector, P. E. (1997). Job satisfaction: Application, assessment, causes, and consequences. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
  • Spence, J. T., & Robbins, A. S. (1992). Workaholism: Definition, measurement, and preliminary results. Journal of Personality Assessment, 58(1), 160-178.
  • Şahin, L. (2015). Çalışan memnuniyetinin sağlanmasında temel dinamikler: dışsal faktörlerin çalışanların memnuniyet algıları üzerindeki etkilerine yönelik bir alan araştırması. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 17(2), 28-44.
  • Tabak, B. Y., Şahin, F. ve Tabak, H. (2018). İlköğretim kurumu öğretmenlerinin işkoliklik düzeyleri ile örgüt sağlığına ilişkin algıları arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 610-621.
  • Tanış, A., & Turunç, Ö. (2017). İş karakteristikleri, işyeri güvenliği ve örgütsel vatandaşlık ilişkileri: Kültürler arası bir çalışma. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(3), 1-24.
  • Taşlıyan, M., Hırlak, B. ve Güler, B. (2017). İşkoliklik ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki: Akademisyenler üzerine bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(45), 51-70.
  • Temel, A. (2006). Organizasyonlarda işkolizm ve işkolik çalışanlar, İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, C.8:2, ss. 105-127.
  • Tokel, C. M. (2017). İş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı. Ekonomi İşletme ve Yönetim Dergisi, 1(2), 145-157.
  • Urhan, S. (2014). İş tatmini ve örgütsel bağlılık ilişkisi bir alan araştırması, Yükseklisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
  • Weiss, D. J., Dawis, R. V., & England, G. W. (1967). Manual for the Minnesota Satisfaction Questionnaire. Minnesota Studies in Vocational Rehabilitation, 22, 120.
  • Wiener, Y. (1982). Commitment in organizations: A normative view. Academy of Management Review, 7(3), 418-428.
  • Wright, T. A., & Bonett, D. G. (2002). Job satisfaction and psychological well-being as nonadditive predictors of workplace turnover. Journal of Management, 28(6), 863-879.
  • Yağar, F. ve Dökme: (2018). Niteliksel araştırmaların planlanması: Araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-9.
  • Yalçınsoy, A., ve Aksoy, C. (2019). Örgütsel bağlılık, iş tatmini ve işkoliklik arasındaki ilişki. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(1), 365-375.
  • Yeşil, A. (2016). Liderlik ve motivasyon teorilerine yönelik kavramsal bir inceleme. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(3), 158-180.
  • Yeşilyurt, H. ve Koçak, N. (2014). İş doyumu ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin otel işletmeleri açısından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 303-324.
  • Yüksekbilgili, Z. ve Akduman, G. (2015). Kuşaklara göre işkoliklik. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 415-440.
  • Zeinabadia, H. (2010). Job satisfaction and organizational citizenship behavior as antecedents of organizational citizenship behavior (OCB) of teachers. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 998-1003.
There are 97 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Business Administration
Journal Section Research Articles
Authors

Bilge Deniz Onan 0000-0003-4823-3121

Erhan Kılınç 0000-0002-2065-2407

Publication Date December 30, 2023
Submission Date December 5, 2023
Acceptance Date December 25, 2023
Published in Issue Year 2023 Volume: 6 Issue: 11

Cite

APA Onan, B. D., & Kılınç, E. (2023). Üretim İşletmelerinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve İşkolikliğin İş Tatmini Üzerine Etkisi. International Journal of Arts and Social Studies, 6(11), 224-248.
 Download Cover Image

download19411    19409   19410