Abstract
The
concealed hadith is regarded as one of the varieties of rumours considered in
the weak hadiths. The phenomenon of concealing, which was not subject to any
evaluation by the first period hadith scholars, was adopted in later periods
and accepted as equivalent to lie. Narrators who are considered as reliable by
critics resorted to conceal which is one of the faults facing the abandonment
of the narrations. While the narrations of the narrators who reported by this
method was accepted in some circumstances and the narrations that did not meet
these conditions were abandoned by refusing. The research which is the subject
of the article is planned as concealer narrations from Basra. Within the context
of hadith sciences, many narrated by concealing in Basra. In particular, the
majority of these narrations had been documented as reliable in hadith
narrative by the hadith critics. On the nail, the narratives of the narrations that
were transmitted via concealment were evaluated by the hadith scholars. The
conditions of the narrations in the hadith narratives, who narrated by
concealing and refused due to the concealing in Basra, were analysed and
examined in the article. In addition, information about the history of Basra,
which is the place where narrations live, was also given and the history and
development of hadith in Basra in the first three centuries were mentioned
briefly.
References
- el-Alâî, Ebû Saîd Selâhaddîn Halîl b. Keykeldî. Camiu’t-Tahsîl fî Ahkâmi’l-Merâsil. Thk. Hamdî Abdulmecîd es-Selefî. Beyrut: Âlemü’l- Kutub, 1986.
- Aşıkkutlu, Emin. Hadiste Ricâl Tenkîdi. İstanbul: İFAV, 1997.
- el-Belâzurî, Ahmed b. Yahya b. Cabir. Futûhu’l-Buldân. Thk. Abdullâh Enis et-Tübbâ- Ömer Enis et-Tübbâ. Beyrut: Mevsua‘tü’l-Me’arif, 1987.
- Bakır, Abdulhalık. “Basra”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 5: 108-111. Ankara: TDV Yayınları, 1992.
- Buhârî, Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail. Kitâbü’d-Du‘afâi’s-Sağîr. Thk. Mahmûd İbrâhim Zâyed. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1986.
- Cuğbeyr, Ömer Abdülazîz. el-Hasanü’l-Basrî ve Hadisühü’l-Mürsel. Doktora Tezi, Câmiaʻtü’s-Sind Kısmu’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye, 1987.
- ed-Dümeynî, Misfir bin Ğurmullah. et-Tedlîsü fi’l-Hadîs Hakîkatuhû ve Aksâmuhû ve Ahkâmuhû ve Merâtibuhû ve’l-Mevsûfûne bih. Riyad: y.y., 1992.
- Erul, Bünyamin. “Tedlîs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40: 262-264. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
- Fesevî (Besevî), Ebû Yûsuf Ya’kūb b. Süfyân b. Cüvvân. Kitabü’l-Maʻrife ve’t-Târîh. Thk. Ekrem Ziyâ el-Ömerî. 4 Cilt. Medine: Mektebetu’d-dâr, 1410/2003.
- Hâkim en-Neysâbûrî, Muhammed b. Abdullâh. Ma‘rifetu Ulûmi’l-Hadîs, thk. Ma‘zem Hüseyn. Beyrut: Dâru İhyai’l-‘Ulûm, 1977.
- Halaçoğlu, Yusuf. “Basra”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 5: 112-114. Ankara: TDV Yayınları, 1992.
- el-Halebî, Sıbt İbn el-‘Acemî eş-Şâfiî. et-Tebyîn li Esmâi’l-Müdellisîn. Thk. Yahya Şefîk. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1986.
- Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit. el-Kifâye fî ilmi’r-rivâye. Thk. Zekeriyyâ Umeyrât. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l- İlmiyye, 1971.
- İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullah el-Curcânî. el-Kâmil fî Duafâi’r-Ricâl. Thk. Adil Ahmed-Alî Muhammed. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, trz.
- İbn Ebî Hâtim, Abdurrahman er-Râzî. Kitâbu’l-Cerh ve’t-Taʻdîl. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1953.
- İbn Ebî Hâtim, Abdurrahman er-Râzî. el-Merâsil. Thk. Şükrüllâh b. Ni‘metullâh Kûçânî. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle,1988.
- İbnü’l-Esîr, İzzüddîn Muhammed b. Muhammed. el-Kâmil fi’t-Târîh. Thk. Ebu’l-Fida Abdullah el- Kâdî. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1987.
- İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şehâbeddin Ahmed. Ta‘rifu Ehli’t-Takdîs bi Merâtibi’l-Mevsûfîne bi’t-Tedlîs, thk. Âsım b. Abdullâh el-Karyûtî. Ammân: Mektebetü’l-Menâr, 1983.
- İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şehâbeddin Ahmed.Tehzîbü’t-Tehzîb. Thk. İbrâhîm Zeybak-Adil Mürşid. 4 Cilt. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, trs.
- İbn Hıbbân el-Büstî, Muhammed. Kitabü’s-Sikât. Thk. Muhammed Abdu’l-Müʻid Hân. 10 Cilt. Haydarâbâd: Dâiretü’l-Meârifi’l-Osmâniyye, 1973.
- İbn Hıbbân el-Büstî, Muhammed. Kitâbu’l-Mecruhîn mine’l-Muhaddisîn. Thk. Hamdî Abdulmecîd es-Selefî. 2 Cilt. Riyâd: Dâru’l-Sami‘î, 2000.
- İbn Receb el-Hanbelî, Zeynuddîn Ebi’l-Ferec Abdirrahmân b. Ahmed. Şerhu ‘İleli’t-Tirmizî. Thk. Nureddîn Itr. 2 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-Maslâh, 1978.
- İbn Saʻd, Muhammed b. Saʻd b. Munîʻ. Kitâbü’t-Tabakâti’l-Kebîr. Thk. Alî Muhammed Ömer. 11 Cilt. Kâhire: Mektebetü’l-Hancı, 2001.
- el-İclî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Abdullah. Ma’rifetü’s-sikât. Thk. Abdülalîm Abdülazîm el-Bestevî. 2 Cilt. Kahire: Matbaʻtu’l-Medîne, 1984.
- el-Irâkî, Ahmed b. Abdurrahîm b. Huseyn Ebû Zur’a Veliyuddîn. Kitâbü’l-Müdellisîn. Thk. Re‘fet Fevzî Abdülmuttalîb-Nâfiz Hüseyn Hammâd. Mansûra: Dâru’l-Vefâ, 1995.
- Mizzî, Ebü’l-Haccâc Yûsuf b. ez-Zekî. Tehzîbu’l-Kemal fî Esmai'r- Ricâl. Thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 35 Cilt, Beyrut: Müessesetu'r-Risâle, 1983.
- Nâcî, Abdülcebbâr. el-Medârisü’l-Târîhiyeti’l-İslâmiyye (Medresetü’l Basrati Enmûzecen). Beyrut: Merkezü’l-Âkâdemî lî Ebhâs, 2013.
- Nâcî, Abdülcebbâr. Târihu’l-Hareketi’l-Fikriyye fi’l-Basrati fi’l-ʻAsri’l-İslâmî. Basra: Dârü’l-Hikme Câmiʻatü’l-Basra, 1991.
- en-Nesâî, Ahmed b. Şu‘ayb. Tesmiyetü Meşâyihi Ebî Abdurrahmân Ahmed b. Şu‘ayb b. Ali. Ellezîne semi‘a Minhum ve Zikrü’l-Müdellisîn. Thk. Şerîf Hâtim b. Ârif el-Avnî. Mekke: Dâru’l-Âlem, 1423.
- Özdemir, Veysel. Tedlîs Değerlendirmelerinde Usûl, 1. Baskı. Ankara: İlâhiyât, 2014.
- Sâlih, Ahmed Ali. et-Tanzîmâtu’l-İçtimâ‘iyye ve’l-İktisâdiyye fi'l-Basra. Bağdat: Matbaʻatu’l-Maʻârif, 1953.
- Sandıkçı, Kemal. İlk Üç Asırda İslam Coğrafyasında Hadîs. Ankara: DİB, 1991.
- es-Suyûtî, Celâleddin Abdurrahman b. Muhammed. Esmâü’l-Müdellisîn. Thk. Mahmud Muhammed Mahmud Hasen Ensâr. Beyrut: Dâru Cil, 1992.
- eş-Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. er-Risâle. çev. Abdulkadir Şener-İbrahim Çalışkan. Ankara: TDV Yayınları, 2012.
- et-Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’t-Taberî. Thk. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrahim. 11 Cilt, Kahire: Daru’l-Me’arif, 1967.
- Ukaylî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Amr b. Mûsâ b. Hammâd. Kitâbü’d-Duafâi’l-Kebîr. Thk. Abdulmut‘î Emîn Kal‘acî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1998.
- Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman. Siyeru Aʻlami’n Nübelâʻ, Thk. Beşâr Avâd Maʻrûf. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 1988.
- Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman. Mizânu’l-İ‘tidâl fî Nakdi’r-Ricâl. Thk. Alî Muhammed el-Becâvî. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1963.
- Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman. Tezkiretü’l-Huffâz. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, trz.
Abstract
Ali ÇELİK
Dr. Öğr. Üyesi, Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Hadîs Ana Bilim Dalı,
Phd, Bingol University, Faculty of Teology, Department of Hadith
Bingol, Turkey
celiker81@hotmail.com
ORCID: org/0000-0003-4361-0477
Geliş Tarihi: 20.03.2019, Kabul Tarihi: 04.05.2019
DOI: 10.34085/buifd.542524
Müdelles hadis, zayıf hadis içerisinde değerlendirilen rivayet çeşitlerinden biri
olarak kabul edilmektedir. İlk dönem hadis âlimleri tarafından herhangi bir
değerlendirmeye tabi tutulmayan tedlîs, daha sonraki zaman dilimlerinde zem
edilmiş ve kizb ile eş değer kabul edilmiştir. Rivayetlerin terkine dönük
kusurlardan sayılan “tedlîs” yoluyla rivayette bulunmaya,
münekkitlerce sika addedilen râviler de başvurmuşlardır. Söz konusu bu yöntemle hadis nakleden râvilerin rivayetleri,
bazı şartlar
dâhilinde kabul edilmişken bu şartları haiz olmayan rivayetler ise cerh
edilerek terkedilmiştir. Araştırma konumuz olan Basra’da birçok râvi tedlîs
yoluyla rivayette bulunmuştur. Özellikle bu râvilerin ekseriyeti hadis
münekkitlerince hadis rivayetinde sika olarak nitelendirilmiştir. Söz konusu râvilerin
tedlîs yoluyla naklettikleri rivayetleri hadis âlimlerince değerlendirmeye tabi
tutulmuştur. Yaptığımız tetkikler sonucunda Basra’da tedlîs yoluyla rivayette
bulunan ve bundan ötürü müdelles olarak cerh edilen râvilerin hadis
rivayetlerindeki durumları irdelenmiştir. Elde edilen bilgiler ile bu râviler
hakkında değerlendirmelerde bulunulmuştur. Ayrıca râvilerimizin yaşadığı belde olan
Basra tarihi hakkında da bilgi verilip ilk üç asırda Basra’da hadis ilminin
gelişimine kısaca değinilmiştir
References
- el-Alâî, Ebû Saîd Selâhaddîn Halîl b. Keykeldî. Camiu’t-Tahsîl fî Ahkâmi’l-Merâsil. Thk. Hamdî Abdulmecîd es-Selefî. Beyrut: Âlemü’l- Kutub, 1986.
- Aşıkkutlu, Emin. Hadiste Ricâl Tenkîdi. İstanbul: İFAV, 1997.
- el-Belâzurî, Ahmed b. Yahya b. Cabir. Futûhu’l-Buldân. Thk. Abdullâh Enis et-Tübbâ- Ömer Enis et-Tübbâ. Beyrut: Mevsua‘tü’l-Me’arif, 1987.
- Bakır, Abdulhalık. “Basra”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 5: 108-111. Ankara: TDV Yayınları, 1992.
- Buhârî, Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail. Kitâbü’d-Du‘afâi’s-Sağîr. Thk. Mahmûd İbrâhim Zâyed. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1986.
- Cuğbeyr, Ömer Abdülazîz. el-Hasanü’l-Basrî ve Hadisühü’l-Mürsel. Doktora Tezi, Câmiaʻtü’s-Sind Kısmu’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye, 1987.
- ed-Dümeynî, Misfir bin Ğurmullah. et-Tedlîsü fi’l-Hadîs Hakîkatuhû ve Aksâmuhû ve Ahkâmuhû ve Merâtibuhû ve’l-Mevsûfûne bih. Riyad: y.y., 1992.
- Erul, Bünyamin. “Tedlîs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40: 262-264. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
- Fesevî (Besevî), Ebû Yûsuf Ya’kūb b. Süfyân b. Cüvvân. Kitabü’l-Maʻrife ve’t-Târîh. Thk. Ekrem Ziyâ el-Ömerî. 4 Cilt. Medine: Mektebetu’d-dâr, 1410/2003.
- Hâkim en-Neysâbûrî, Muhammed b. Abdullâh. Ma‘rifetu Ulûmi’l-Hadîs, thk. Ma‘zem Hüseyn. Beyrut: Dâru İhyai’l-‘Ulûm, 1977.
- Halaçoğlu, Yusuf. “Basra”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 5: 112-114. Ankara: TDV Yayınları, 1992.
- el-Halebî, Sıbt İbn el-‘Acemî eş-Şâfiî. et-Tebyîn li Esmâi’l-Müdellisîn. Thk. Yahya Şefîk. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1986.
- Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit. el-Kifâye fî ilmi’r-rivâye. Thk. Zekeriyyâ Umeyrât. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l- İlmiyye, 1971.
- İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullah el-Curcânî. el-Kâmil fî Duafâi’r-Ricâl. Thk. Adil Ahmed-Alî Muhammed. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, trz.
- İbn Ebî Hâtim, Abdurrahman er-Râzî. Kitâbu’l-Cerh ve’t-Taʻdîl. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1953.
- İbn Ebî Hâtim, Abdurrahman er-Râzî. el-Merâsil. Thk. Şükrüllâh b. Ni‘metullâh Kûçânî. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle,1988.
- İbnü’l-Esîr, İzzüddîn Muhammed b. Muhammed. el-Kâmil fi’t-Târîh. Thk. Ebu’l-Fida Abdullah el- Kâdî. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1987.
- İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şehâbeddin Ahmed. Ta‘rifu Ehli’t-Takdîs bi Merâtibi’l-Mevsûfîne bi’t-Tedlîs, thk. Âsım b. Abdullâh el-Karyûtî. Ammân: Mektebetü’l-Menâr, 1983.
- İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şehâbeddin Ahmed.Tehzîbü’t-Tehzîb. Thk. İbrâhîm Zeybak-Adil Mürşid. 4 Cilt. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, trs.
- İbn Hıbbân el-Büstî, Muhammed. Kitabü’s-Sikât. Thk. Muhammed Abdu’l-Müʻid Hân. 10 Cilt. Haydarâbâd: Dâiretü’l-Meârifi’l-Osmâniyye, 1973.
- İbn Hıbbân el-Büstî, Muhammed. Kitâbu’l-Mecruhîn mine’l-Muhaddisîn. Thk. Hamdî Abdulmecîd es-Selefî. 2 Cilt. Riyâd: Dâru’l-Sami‘î, 2000.
- İbn Receb el-Hanbelî, Zeynuddîn Ebi’l-Ferec Abdirrahmân b. Ahmed. Şerhu ‘İleli’t-Tirmizî. Thk. Nureddîn Itr. 2 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-Maslâh, 1978.
- İbn Saʻd, Muhammed b. Saʻd b. Munîʻ. Kitâbü’t-Tabakâti’l-Kebîr. Thk. Alî Muhammed Ömer. 11 Cilt. Kâhire: Mektebetü’l-Hancı, 2001.
- el-İclî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Abdullah. Ma’rifetü’s-sikât. Thk. Abdülalîm Abdülazîm el-Bestevî. 2 Cilt. Kahire: Matbaʻtu’l-Medîne, 1984.
- el-Irâkî, Ahmed b. Abdurrahîm b. Huseyn Ebû Zur’a Veliyuddîn. Kitâbü’l-Müdellisîn. Thk. Re‘fet Fevzî Abdülmuttalîb-Nâfiz Hüseyn Hammâd. Mansûra: Dâru’l-Vefâ, 1995.
- Mizzî, Ebü’l-Haccâc Yûsuf b. ez-Zekî. Tehzîbu’l-Kemal fî Esmai'r- Ricâl. Thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 35 Cilt, Beyrut: Müessesetu'r-Risâle, 1983.
- Nâcî, Abdülcebbâr. el-Medârisü’l-Târîhiyeti’l-İslâmiyye (Medresetü’l Basrati Enmûzecen). Beyrut: Merkezü’l-Âkâdemî lî Ebhâs, 2013.
- Nâcî, Abdülcebbâr. Târihu’l-Hareketi’l-Fikriyye fi’l-Basrati fi’l-ʻAsri’l-İslâmî. Basra: Dârü’l-Hikme Câmiʻatü’l-Basra, 1991.
- en-Nesâî, Ahmed b. Şu‘ayb. Tesmiyetü Meşâyihi Ebî Abdurrahmân Ahmed b. Şu‘ayb b. Ali. Ellezîne semi‘a Minhum ve Zikrü’l-Müdellisîn. Thk. Şerîf Hâtim b. Ârif el-Avnî. Mekke: Dâru’l-Âlem, 1423.
- Özdemir, Veysel. Tedlîs Değerlendirmelerinde Usûl, 1. Baskı. Ankara: İlâhiyât, 2014.
- Sâlih, Ahmed Ali. et-Tanzîmâtu’l-İçtimâ‘iyye ve’l-İktisâdiyye fi'l-Basra. Bağdat: Matbaʻatu’l-Maʻârif, 1953.
- Sandıkçı, Kemal. İlk Üç Asırda İslam Coğrafyasında Hadîs. Ankara: DİB, 1991.
- es-Suyûtî, Celâleddin Abdurrahman b. Muhammed. Esmâü’l-Müdellisîn. Thk. Mahmud Muhammed Mahmud Hasen Ensâr. Beyrut: Dâru Cil, 1992.
- eş-Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. er-Risâle. çev. Abdulkadir Şener-İbrahim Çalışkan. Ankara: TDV Yayınları, 2012.
- et-Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’t-Taberî. Thk. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrahim. 11 Cilt, Kahire: Daru’l-Me’arif, 1967.
- Ukaylî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Amr b. Mûsâ b. Hammâd. Kitâbü’d-Duafâi’l-Kebîr. Thk. Abdulmut‘î Emîn Kal‘acî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1998.
- Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman. Siyeru Aʻlami’n Nübelâʻ, Thk. Beşâr Avâd Maʻrûf. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 1988.
- Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman. Mizânu’l-İ‘tidâl fî Nakdi’r-Ricâl. Thk. Alî Muhammed el-Becâvî. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1963.
- Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman. Tezkiretü’l-Huffâz. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, trz.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 25, 2019 |
| Submission Date | March 20, 2019 |
| Acceptance Date | May 4, 2019 |
| Published in Issue | Year 2019 Issue: 13 |
