Research Article
BibTex RIS Cite

Kûfe’de İrsâl ve Tedlîsin Çok Olmasının Gerekçeleri Üzerine

Year 2019, Issue: 3, 7 - 35, 31.12.2019

Veysel Özdemir

https://doi.org/10.5281/zenodo.3595368

Abstract

Hadis rivâyet
tarihinde sebepleri farklı birçok problem ortaya çıkmış ve bunların her biri
çeşitli şekillerde isimlendirilmiştir. Bunlar içerisinde irsâl ve tedlîsin yeri
başkadır. Çünkü bu problemlerin ortaya çıkışındaki sebepler bazen icbârîdir.
Siyâsî, idârî, itikâdî ve sosyolojik faktörler bunlardan bazılarıdır. Tarihte
bazı bölgeler hadis rivâyetinin merkezi konumunda olmuşlardır. Kûfe bunlardan
birisidir ve uzun süre bu hüviyetini korumuştur. Ancak bölgenin özel yapısından
dolayı irsâl ve tedlîs gibi hadisin isnâdını problemli hale getiren rivâyet
şekilleri, diğer bölgelere nazaran burada fazla görülmüştür. Makalede Kûfe’nin
kuruluşundan, cazibe merkezi olmasını yitirdiği zamana kadar, yaklaşık ilk bir
buçuk asırdaki özel yapısına sebebiyet veren yönleri ele alınarak; problemli
rivâyetlerin niçin burada yoğunlaştığı hakkında bir kanaat serdedilecektir.

Keywords

Hadis İrsâl Mürsel Tedlîs Kûfe İsnâd

References

  • Alâî, Salahuddîn Ebî Sa’îd b. Halîl. Câmi’u’t-tahsîl fî ahkâmi’l-merâsîl. Thk. Hamdî Abdulmecîd es-Selefî. Beyrut: ’Âlemu’l-Kutub, 2005.
  • Ali b. el-Medînî. el-’İlel ve ma’rifetü’r-ricâl. Thk. Ebu Ömer Muhammed b. Ali el-Ezherî. Kâhire: el-Fâruku’l-Hadîse, 2005.
  • Arslantaş, Nuh. Emeviler Döneminde Yahudiler. İstanbul: Gökkubbe Yayınları, 2005.
  • Avcı, Casim. “Kûfe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26: 339-342. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
  • Avcı, Casim. “Medâin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28: 289-291. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
  • Aycan, İrfan. “Haccâc b. Yûsuf b. Matar”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 14: 427-428. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1996.
  • Aycan, İrfan. “Mus’ab b. Zübeyr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31: 227. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
  • Belâzürî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Yahyâ. Ensâbu’l-eşrâf. Thk. Süheyl ez-Zekkâr - ve Riyâd ez-Ziriklî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.
  • Belâzürî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Yahyâ. Fütûhu’l-büldân. Beyrut: Mektebetü’l-Hilâl, 1988.
  • Canan, İbrahim. “Enes b. Mâlik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995.
  • Dârîmî, Ebu Muhammed Abdullah b. Abdirrahman. Sünen. Thk. ‘Imadu’t-Tayyâr - ve ‘Izzuddîn Dali. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle Nâşirûn, 2017.
  • Dîneverî, Ebû Hanife Ahmed b. Davud. Ahbârü’t-tıvâl. Thk. Cemâluddîn eş-Şeyâl. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabî, 1960.
  • Ebu Dâvud, Süleyman b. el-Eş‘as. Risâletü Ebî Dâvud ilâ ehl-i Mekke. Thk. Muhammed Lütfî es-Sabbâğ. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1405.
  • Ebu Zehra, Muhammed. Ebu Hanife. Trc. Osman Keskioğlu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2005.
  • Ebu Zehra, Muhammed. İslam’da Siyasi ve İtikadi Mezhepler Tarihi. Trc. Hasan Karakaya - Kerim Aytekin. İstanbul: Hisar Yayınevi, ts.
  • Ebû’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer ez-Zemahşerî. Esâsu’l-Belâğa. Thk. Muhammed Bâsil Uyûn es-Sûd. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-’İlmiyye, 1998.
  • Ebü’l-Ferec el-İsfahânî, Ali b. el-Hüseyn. Makâtilü’t-Tâlibiyyîn. Thk. Seyyid Ahmed Sakr. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, t.y.
  • Efendioğlu, Mehmet. “Velîd b. Ukbe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43: 35-36. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
  • Fayda, Mustafa. “Celûlâ Savaşı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7: 272-273. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
  • Fığlalı, Ethem Ruhi. Çağımızda Îtikadî İslâm Mezhepleri. Ankara: Selçuk Yayınları, 1993.
  • Fığlalı, Ethem Ruhi. “Hâricîler”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16: 169-175. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
  • Hâkim en-Nisâbûrî, Muhammed b. Abdillah. Ma’rifetu ’ulumi’l-hadîs. Thk. Ma’zem Huseyn. Beyrut: Dâru İhyai’l-‘Ulûm, 1998.
  • Halîfe b. Hayyât, Ebu Amr. Târîhu Halîfe b. Hayyât. Thk. Ekrem Ziya el-’Ömerî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1397.
  • Hasan, Hasan İbrahim. İslâm Tarihi. Trc. İsmail Yiğit - Sadreddin Gümüş. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 1991.
  • Hatîb el-Bağdâdî, Ahmed b. Alî Ebû Bekr. el-Kifâye fî ilmi’r-rivâye. Thk. Ebû İshâk İbrahim b. Mustafa. Mısır: Mektebetü İbni Abbâs, 2002.
  • İbn ’Adiy, Ebû Ahmed Abdullah. el-Kâmil fî du’efâi’r-ricâl. Thk. Âdil Ahmed Abdulmevcûd - ve Ali Muhammed Muavved. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1997.
  • İbn Asâkir, Ebu’l-Kâsım Ali b. el-Hasen. Târîhu medîneti Dımaşk. Thk. Amr b. Ğarâme el-Ömerî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1995.
  • İbn Ebî Hâtim, Ebu Muhammed Abdurrahman b. Muhammed. el-Cerh ve’t-Ta‘dîl. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1952.
  • İbn Hacer el-Askalânî. Nüzhetü’n-nazar fî tavdîhi nuhbeti’l-fiker. Thk. Nûruddîn ’Itr. Dımaşk: Matba’atu’s-Sabâh, 2000.
  • İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer. el-Bidâye ve’n-nihâye. Dâru’l-Fikr, 1986.
  • İbn Manzûr, Cemaluddîn Muhammed. Lisânü’l-ʿArab. 3. Baskı., 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1414.
  • İbn Sa’d, Muhammed. Kitâbu’t-tabakâti’l-kebîr. Thk. Ali Muhammed Ömer. Kâhire: Mektebetü’l-Üsre, 2002.
  • İbnu’l-Esîr el-Cezerî, Ebû’s-Saâdât el-Mübârek b. Muhammed İbnu’l-Esîr el-Cezerî. en-Nihâye fî ğarîbi’l-hadîs ve’l-eser. Thk. Ebû Abdirrahman Salâh b. Muhammed b. Avîda. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2002.
  • İbnu’s-Salâh, Osman b. Abdirrahman. ’Ulûmu’l-hadîs. Thk. Nûruddîn ’Itr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1998.
  • İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali. el-Muntazam fi târihi’l-ümemi ve’l-mülûk. Thk. Muhammed Abdulkadir Ata, Mustafa Abdulkadir Ata. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1992.
  • İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Muhammed b. el-Esîr el-Cezerî. el-Kâmil fi’t-târîh. Thk. Ömer Abdusselaâm Tedmurî. Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, 1997.
  • Kahraman, Hüseyin. Kûfe’de Hadis İlk Üç Asır. Bursa: Emin Yayınları, 2006.
  • Kandemir, M. Yaşar. “Şa‘bî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 217-218. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
  • Kâsimî, Muhammed Cemâluddîn. Kavâ’idü’t-tahdîs min funûni mustalahi’l-hadîs. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts.
  • Kubat, Mehmet. İslâm Mezhepleri Tariihi. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2017.
  • Kudât, Şeref Mahmûd Muhammed Selmân. Medresetü’l-hadîs fî’l-Kûfe. Doktora Tezi, el-Ezher Üniversitesi, 1980.
  • Kutlu, Sönmez. “Mürcie”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006.
  • Levi Della Vida, Giorgio. “Hâricîler”. İslam Ansiklopedisi. 5/1: 232-237. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1966.
  • Mizzî, Yûsuf b. Abdirrahmân Ebu’l-Haccâc. Tehzîbu’l-kemâl fî esmâi’r-ricâl. Thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1980.
  • Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Sahîh. Thk. Yâsir Hasen - ‘Izzuddîn Dali - ve ‘Imadu’t-Tayyâr. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle Nâşirûn, 2016.
  • Onat, Hasan. Emevîler Devri Şiî hareketleri ve Günümüz Şiîliği. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.
  • Onat, Hasan. “İbrâhim b. Eşter”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21: 301. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
  • Öngül, Ali. “Ebü’s-Serâyâ eş-Şeybânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10: 342-343. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
  • Öz, Mustafa. “İbn Tabâtabâ, Ebu Abdullah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20: 383-384. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
  • Öz, Mustafa. “İbrahim b. Abdullah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21: 283-284. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
  • Öz, Mustafa. “Muhammed b. Abdullah el-Mehdî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30: 489-490. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
  • Özdemir, Veysel. Tedlis Değerlendirmelerinde Usul. Ankara : İlahiyat, 2014.
  • Özsoy, Abdulvahap. Hadis Tenkidi Sahâbe ve Tâbiûn Dönemi. İstanbul: Beka Yayınları, 2016.
  • Polat, Selahattin. Mürsel Hadisler ve Delil Olma Yönünden Değeri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
  • Râmehurmûzî, Hasen b. Abdirrahmân. el-Muhaddisu’l-fâsıl beyne’r-râvî ve’l-vâî’. Thk. Muhammed Accâc el-Hatîb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1971.
  • Sem‘ânî, Abdulkerîm b. Muhammed. Edebü’l-imlâ ve’l-istimlâ. Thk. Max Weisweiller. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1981.
  • Söylemez, Mahfuz. Bedevîlikten Hadarîliğe Kûfe. Ankara: Ankara Okulu, 2015.
  • Şibay, Halim Sâbit. “Ebû Hanife”. İslam Ansiklopedisi. 4: 20-28. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, t.y.
  • Taberî, Muhammed b. Cerîr. Târîḫu’r-rusül ve’l-mülûk. Beyrut: Dâru’t-Turâs, 1387.
  • Uzunpostalcı, Mustafa. “Ebû Hanîfe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10: 131-138. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, t.y.
  • Vekî’, Ebu Bekir Muhammed b. Halef. Ahbâru’l-kudât. Thk. Abdulaziz Mustafa el-Merâğî. Beyrut: el-Mektebetü’t-Ticâriyyeti’l-Kübrâ, 1947.
  • Yâkût el-Hamevî, Ebû Abdillâh Şihâbüddîn. Muʿcemü’l-büldân. Beyrut: Dâru Sâdır, 1995.
  • Yazıcı, Tahsin. “Hulvân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18: 345-346. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
  • Yıldız, Hakkı Dursun. “İbnü’l-Eş’as, Abdurrahman b. Muhammed”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21: 32-33. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
  • Yiğit, İsmail. “Tevvâbîn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41: 49-50. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
  • Yücesoy, Hayrettin. “Kâdisiye Savaşı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24: 136-137. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
  • Zehebî, Şemsuddîn Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed. Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. Thk. Şu’ayb el-Arnaût vd. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1985.
  • Zehebî, Şemsuddîn Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed. Târîhu’l-islâm ve vefeyâtu meşâhîri ve’l-’alâm. Thk. Ömer Abdusselâm et-Tedmurî. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1993.
  • Zetterstéen, K. V. - Robinson, C. F. “S̲h̲abīb b. Yazīd”. The Encyclopedia of Islam. New Edition. 9: 164-165. Leiden: Brill, 1995.
  • Zetterstéen, Karl Vilhelm. “Kûfe”. İslam Ansiklopedisi. 6: 964-967. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1966.
  • Zetterstéen, Karl Vilhelm. “Sa’d b. Abi Vakkâs”. İslam Ansiklopedisi. 18-20. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, t.y.
  • Ziriklî, Hayruddîn b. Mahmûd. el-’Alâm. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 2002.

A Study of the Reasons for the Existence of a Large Number of Irsāl and Tadlīs in the Kūfa

Year 2019, Issue: 3, 7 - 35, 31.12.2019

Veysel Özdemir

https://doi.org/10.5281/zenodo.3595368

Abstract

In the history of hadith transmission
many problems have been arisen and each of these are named in different ways.
Among them, irsāl and tadlīs have a different position. The reasons for the emergence of these
problems are sometimes obligatory. Political, administrative, theological and
sociological factors are some of them. Throughout the history, some regions
played a central role in hadith transmission. One of them was Kūfa which maintained
its position for a long time. However, because of the special structure of the
region, transmission forms that make hadith’s isnad problematic such as irsāl
and tadlīs,
were more common there than other regions. In this article, from the foundation
of Kūfa to the time it lost its center of attraction, the aspects that give
rise to its special structure in the one and half century will be discussed; an
understanding will be given as to why the problematic narrations are
concentrated here.

Keywords

Ḥadīth Irsāl Mursal Tadlīs Kūfa Isnād

References

  • Alâî, Salahuddîn Ebî Sa’îd b. Halîl. Câmi’u’t-tahsîl fî ahkâmi’l-merâsîl. Thk. Hamdî Abdulmecîd es-Selefî. Beyrut: ’Âlemu’l-Kutub, 2005.
  • Ali b. el-Medînî. el-’İlel ve ma’rifetü’r-ricâl. Thk. Ebu Ömer Muhammed b. Ali el-Ezherî. Kâhire: el-Fâruku’l-Hadîse, 2005.
  • Arslantaş, Nuh. Emeviler Döneminde Yahudiler. İstanbul: Gökkubbe Yayınları, 2005.
  • Avcı, Casim. “Kûfe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26: 339-342. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
  • Avcı, Casim. “Medâin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28: 289-291. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
  • Aycan, İrfan. “Haccâc b. Yûsuf b. Matar”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 14: 427-428. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1996.
  • Aycan, İrfan. “Mus’ab b. Zübeyr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31: 227. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
  • Belâzürî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Yahyâ. Ensâbu’l-eşrâf. Thk. Süheyl ez-Zekkâr - ve Riyâd ez-Ziriklî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.
  • Belâzürî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Yahyâ. Fütûhu’l-büldân. Beyrut: Mektebetü’l-Hilâl, 1988.
  • Canan, İbrahim. “Enes b. Mâlik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995.
  • Dârîmî, Ebu Muhammed Abdullah b. Abdirrahman. Sünen. Thk. ‘Imadu’t-Tayyâr - ve ‘Izzuddîn Dali. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle Nâşirûn, 2017.
  • Dîneverî, Ebû Hanife Ahmed b. Davud. Ahbârü’t-tıvâl. Thk. Cemâluddîn eş-Şeyâl. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabî, 1960.
  • Ebu Dâvud, Süleyman b. el-Eş‘as. Risâletü Ebî Dâvud ilâ ehl-i Mekke. Thk. Muhammed Lütfî es-Sabbâğ. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1405.
  • Ebu Zehra, Muhammed. Ebu Hanife. Trc. Osman Keskioğlu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2005.
  • Ebu Zehra, Muhammed. İslam’da Siyasi ve İtikadi Mezhepler Tarihi. Trc. Hasan Karakaya - Kerim Aytekin. İstanbul: Hisar Yayınevi, ts.
  • Ebû’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer ez-Zemahşerî. Esâsu’l-Belâğa. Thk. Muhammed Bâsil Uyûn es-Sûd. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-’İlmiyye, 1998.
  • Ebü’l-Ferec el-İsfahânî, Ali b. el-Hüseyn. Makâtilü’t-Tâlibiyyîn. Thk. Seyyid Ahmed Sakr. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, t.y.
  • Efendioğlu, Mehmet. “Velîd b. Ukbe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43: 35-36. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
  • Fayda, Mustafa. “Celûlâ Savaşı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7: 272-273. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
  • Fığlalı, Ethem Ruhi. Çağımızda Îtikadî İslâm Mezhepleri. Ankara: Selçuk Yayınları, 1993.
  • Fığlalı, Ethem Ruhi. “Hâricîler”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16: 169-175. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
  • Hâkim en-Nisâbûrî, Muhammed b. Abdillah. Ma’rifetu ’ulumi’l-hadîs. Thk. Ma’zem Huseyn. Beyrut: Dâru İhyai’l-‘Ulûm, 1998.
  • Halîfe b. Hayyât, Ebu Amr. Târîhu Halîfe b. Hayyât. Thk. Ekrem Ziya el-’Ömerî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1397.
  • Hasan, Hasan İbrahim. İslâm Tarihi. Trc. İsmail Yiğit - Sadreddin Gümüş. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 1991.
  • Hatîb el-Bağdâdî, Ahmed b. Alî Ebû Bekr. el-Kifâye fî ilmi’r-rivâye. Thk. Ebû İshâk İbrahim b. Mustafa. Mısır: Mektebetü İbni Abbâs, 2002.
  • İbn ’Adiy, Ebû Ahmed Abdullah. el-Kâmil fî du’efâi’r-ricâl. Thk. Âdil Ahmed Abdulmevcûd - ve Ali Muhammed Muavved. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1997.
  • İbn Asâkir, Ebu’l-Kâsım Ali b. el-Hasen. Târîhu medîneti Dımaşk. Thk. Amr b. Ğarâme el-Ömerî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1995.
  • İbn Ebî Hâtim, Ebu Muhammed Abdurrahman b. Muhammed. el-Cerh ve’t-Ta‘dîl. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1952.
  • İbn Hacer el-Askalânî. Nüzhetü’n-nazar fî tavdîhi nuhbeti’l-fiker. Thk. Nûruddîn ’Itr. Dımaşk: Matba’atu’s-Sabâh, 2000.
  • İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer. el-Bidâye ve’n-nihâye. Dâru’l-Fikr, 1986.
  • İbn Manzûr, Cemaluddîn Muhammed. Lisânü’l-ʿArab. 3. Baskı., 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1414.
  • İbn Sa’d, Muhammed. Kitâbu’t-tabakâti’l-kebîr. Thk. Ali Muhammed Ömer. Kâhire: Mektebetü’l-Üsre, 2002.
  • İbnu’l-Esîr el-Cezerî, Ebû’s-Saâdât el-Mübârek b. Muhammed İbnu’l-Esîr el-Cezerî. en-Nihâye fî ğarîbi’l-hadîs ve’l-eser. Thk. Ebû Abdirrahman Salâh b. Muhammed b. Avîda. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2002.
  • İbnu’s-Salâh, Osman b. Abdirrahman. ’Ulûmu’l-hadîs. Thk. Nûruddîn ’Itr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1998.
  • İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali. el-Muntazam fi târihi’l-ümemi ve’l-mülûk. Thk. Muhammed Abdulkadir Ata, Mustafa Abdulkadir Ata. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1992.
  • İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Muhammed b. el-Esîr el-Cezerî. el-Kâmil fi’t-târîh. Thk. Ömer Abdusselaâm Tedmurî. Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, 1997.
  • Kahraman, Hüseyin. Kûfe’de Hadis İlk Üç Asır. Bursa: Emin Yayınları, 2006.
  • Kandemir, M. Yaşar. “Şa‘bî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 217-218. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
  • Kâsimî, Muhammed Cemâluddîn. Kavâ’idü’t-tahdîs min funûni mustalahi’l-hadîs. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts.
  • Kubat, Mehmet. İslâm Mezhepleri Tariihi. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2017.
  • Kudât, Şeref Mahmûd Muhammed Selmân. Medresetü’l-hadîs fî’l-Kûfe. Doktora Tezi, el-Ezher Üniversitesi, 1980.
  • Kutlu, Sönmez. “Mürcie”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006.
  • Levi Della Vida, Giorgio. “Hâricîler”. İslam Ansiklopedisi. 5/1: 232-237. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1966.
  • Mizzî, Yûsuf b. Abdirrahmân Ebu’l-Haccâc. Tehzîbu’l-kemâl fî esmâi’r-ricâl. Thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1980.
  • Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Sahîh. Thk. Yâsir Hasen - ‘Izzuddîn Dali - ve ‘Imadu’t-Tayyâr. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle Nâşirûn, 2016.
  • Onat, Hasan. Emevîler Devri Şiî hareketleri ve Günümüz Şiîliği. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.
  • Onat, Hasan. “İbrâhim b. Eşter”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21: 301. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
  • Öngül, Ali. “Ebü’s-Serâyâ eş-Şeybânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10: 342-343. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
  • Öz, Mustafa. “İbn Tabâtabâ, Ebu Abdullah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20: 383-384. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
  • Öz, Mustafa. “İbrahim b. Abdullah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21: 283-284. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
  • Öz, Mustafa. “Muhammed b. Abdullah el-Mehdî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30: 489-490. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
  • Özdemir, Veysel. Tedlis Değerlendirmelerinde Usul. Ankara : İlahiyat, 2014.
  • Özsoy, Abdulvahap. Hadis Tenkidi Sahâbe ve Tâbiûn Dönemi. İstanbul: Beka Yayınları, 2016.
  • Polat, Selahattin. Mürsel Hadisler ve Delil Olma Yönünden Değeri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
  • Râmehurmûzî, Hasen b. Abdirrahmân. el-Muhaddisu’l-fâsıl beyne’r-râvî ve’l-vâî’. Thk. Muhammed Accâc el-Hatîb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1971.
  • Sem‘ânî, Abdulkerîm b. Muhammed. Edebü’l-imlâ ve’l-istimlâ. Thk. Max Weisweiller. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1981.
  • Söylemez, Mahfuz. Bedevîlikten Hadarîliğe Kûfe. Ankara: Ankara Okulu, 2015.
  • Şibay, Halim Sâbit. “Ebû Hanife”. İslam Ansiklopedisi. 4: 20-28. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, t.y.
  • Taberî, Muhammed b. Cerîr. Târîḫu’r-rusül ve’l-mülûk. Beyrut: Dâru’t-Turâs, 1387.
  • Uzunpostalcı, Mustafa. “Ebû Hanîfe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10: 131-138. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, t.y.
  • Vekî’, Ebu Bekir Muhammed b. Halef. Ahbâru’l-kudât. Thk. Abdulaziz Mustafa el-Merâğî. Beyrut: el-Mektebetü’t-Ticâriyyeti’l-Kübrâ, 1947.
  • Yâkût el-Hamevî, Ebû Abdillâh Şihâbüddîn. Muʿcemü’l-büldân. Beyrut: Dâru Sâdır, 1995.
  • Yazıcı, Tahsin. “Hulvân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18: 345-346. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
  • Yıldız, Hakkı Dursun. “İbnü’l-Eş’as, Abdurrahman b. Muhammed”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21: 32-33. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
  • Yiğit, İsmail. “Tevvâbîn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41: 49-50. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
  • Yücesoy, Hayrettin. “Kâdisiye Savaşı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24: 136-137. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
  • Zehebî, Şemsuddîn Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed. Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. Thk. Şu’ayb el-Arnaût vd. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1985.
  • Zehebî, Şemsuddîn Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed. Târîhu’l-islâm ve vefeyâtu meşâhîri ve’l-’alâm. Thk. Ömer Abdusselâm et-Tedmurî. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1993.
  • Zetterstéen, K. V. - Robinson, C. F. “S̲h̲abīb b. Yazīd”. The Encyclopedia of Islam. New Edition. 9: 164-165. Leiden: Brill, 1995.
  • Zetterstéen, Karl Vilhelm. “Kûfe”. İslam Ansiklopedisi. 6: 964-967. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1966.
  • Zetterstéen, Karl Vilhelm. “Sa’d b. Abi Vakkâs”. İslam Ansiklopedisi. 18-20. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, t.y.
  • Ziriklî, Hayruddîn b. Mahmûd. el-’Alâm. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 2002.

بعض الأسباب التي اقتضت كثرة التدليس والإرسال في الكوفة

Year 2019, Issue: 3, 7 - 35, 31.12.2019

Veysel Özdemir

https://doi.org/10.5281/zenodo.3595368

Abstract

قد
نعرف بأن سرد الروايات دون أن يُذكر أسانيدها كانت من الأمور المعتادة حتى العصر
الثاني من الهجرة في الغالب؛ لعدم انتشار الأسانيد في ذلك الوقت، ومع ذلك في حقيقة
الأمر كان الإسانيد أمراً بدأ البحث فيها وقتئذ في المدينة.

كانت
الكوفة في تاريخ الإسلام مدينة مهمة في مجال العلم والسياسة، وقد تخرج من مدارسها
العلمية العميقة علماء كُثر، وكانت أيضاً مهداً لعلم الحديث والمحدثين، لذا كثُر
الرحلة إليها من قبل العلماء من العالم الإسلامي جميعا حتى يسمعوا ويأخذوا من
أسانيد علمائها، ويمكننا أن نقول بأن الارسال والتدليس اللذين يقدحان في صحة
الروايات  قد كثر فيها أكثر من باقي المدن
الإسلامية.

الإرسال؛
"هو قول التابعي: "قال رسول الله صلى الله عليه وسلم " والتدليس هو؛
"بأن يروي الراوي الحديث عن شيخ شيخه ويسقط شيخه كأنه قد سمعه منه "

الكوفة
مدينة أُسست في عهد الخليفة عمر بن الخطاب رضي الله عنه كمركز معسكر حاضرة في
المنطقة من قبل سعد بن أبي وقاص كونها مدينة منبتة بكثرة الزراعات فيها وتعتبر
مركزاً أصيلاً إستراتيجياً على طرق التجارة في الجغرافيا، وكل هذا كان سبباً لجلب
الناس فيها حتى ازداد عدد سكانها أكثر مما سبق عندما نقل الخلافة إليها علي بن أبي
طالب وبعده استمرت الخلافة فيها في أوائل أيام الدولة العباسية وأصبحت الكوفة
مدينة جاذبة لأجناس مختلفة من الناس حتى استوطنت فيها العرب من جميع البلاد ومن
إيران وسورية والصين والروم ونجران وبعض اليهود ومن هراة.

كانت
مدينة الكوفة غنية من حيث المذاهب العقدية المختلفة أيضا حيث استوطنت الخوارج منطقة
الحرورة  قرب الكوفة بعد معركة صفين.  وأصبحت مركزا للشيعة كذلك. وتتضمن أيضا المرجئة
والمعتزلة والجبرية وأهل السنة

وشهدت
الكوفة في أوائل القرن الهجري أحداثا وتطورات سياسية واضطرابات كثيرة وثورات
داخلية مهمة في ذلك الزمن. وأثرت في ذلك الاضطرابات كثرة الخلافات الفكرية
والسياسية بين قبائل العرب والموالي واليهود والنصارى. ولم تستقر فيها أمور
السياسة زمنا طويلا منذ تأسيسها في عهد عمر بن الخطاب. حتى في عهد عمر وحده قد
تغير فيها الولاة أربعة مرات خلال ستة أشهر. 
كلهم من مشاهير صحابة رسول الله صلى الله عليه وسلم.  وعندما اقتضى الأمر تغيير الوالي الخامس كانت
قد أتته المنية ولم يتم، وهذه الاضطرابات السياسية قد أثرت على الساحة العلمية بلا
شك.

وفي
عهد الأمويين قامت الخوارج على الدولة برئاسة فروة بن نوفل (ت. 41/661) ومستورد بن
علفة (ت. 43/663) وحيان بن ظبيان(ت. 58/677) 
وشبيب بن يزيد (ت. 77/696) وشوذب (ت. 101/720) وضحاك (ت. 128/745).    

كذلك
نرى هناك الاضطرابات السياسية والخروج على الدولة من قِبل الشيعة برئاسة حجر بن
عدي (ت. 51/671) و نزيد بن علي (ت. 122/739) ودخول الوالي عبد الله بن الزبير واستيلائه
على الكوفة، والفتن التي اشتعلت بالمختار الثقفي (ت. 67/687) واستمرت سنتين، وقيام
حركة عبد الرحمن بن محمد بن الأشعث (ت. 85/704) على والي الكوفة حينئذ الحجاج.

وبعد
أن أُسست الدولة العباسية قامت حركة محمد بن عبد الله المهدي النفس الزكية (ت. 145/763)
من أولاد علي بن أبي طالب على الدولة، وأخيرا نرى الحركة التي قامت على الدولة
فيها هي حركة ابن طبطبة (ت. 199/815).

وقطعا
هذه الحركات والاضطرابات السياسية الداخلية في الكوفة، والثورات الفكرية والاختلافات
العلمية العقدية فيها بكثرة؛ جعلت تغيير الولاية والمناصب السياسة فيها كل سنة من
أول تأسيسها حتى منتصف القرن الثاني للهجرة.

ويُعلم
من خلال التاريخ بأن الأمويين والعباسيين قد ظلموا الناس في الكوفة خاصة خلال
وجودهم في السلطة ربما هناك تفاسير أخرى لهذه الاستبدادات من قبل السلطات لكن
الأهم منها للضغط على المخالفين وتأصيلهم البتة والقضاء عليهم.

ولذا
نرى والي معاوية فيها المغيرة بن شعبة في خلال بقائه بولاية الكوفة لم يترك المجال
للقيام على الدولة لا للخوارج ولا لشيعة علي حتى وصل الأمر إلى اعتقال من اجتمع من
الخوارج في مجالس خاصة أو عامة لو عدد قليل.

وكذلك
فعل زياد فيها مثل ما فعل سلفه . وايضا الحجاج الذي بقي فيها قرابة عشرين سنة
بالجور والتضييق على المخالفين لها. حتى قتل آلافا من الناس. وأجبر الناس على
البيعة له ومن رفض البيعة حكم عليهم بالردة ثم بالقتل.



























وأخيراً:
هذه الاضطرابات والتنوعات في الساحة السياسية والإدارية والعقائدية والمذاهب
المختلفة في الكوفة قد أدت إلى الأزمة والتضيق والضغوطات على من في أرضها ومن
الطبيعي تأثر مَن فيها بهذه التغلغلات من العلماء والمحدثين، ولذا أخذوا حذرهم
منها؛ حتى يسلموا من هذه الفتن القاضية. وكل هذا جعلهم يستمرون في نشر العلم دون
أن يتدخلوا بالسياسة وأمور الدولة، وكذلك حتى يسلموا من بطشها. وكانت هذه  من التدابير التي اتخذها العلماء من أجل ألا
يقعوا في الفتن مما أوقعهم بالتدليس بالإرسال الذي يقدح  في صحة الأسانيد والروايات.

Keywords

الحديث الإرسال المرسل التدليس الكوفة الإسناد

References

  • Alâî, Salahuddîn Ebî Sa’îd b. Halîl. Câmi’u’t-tahsîl fî ahkâmi’l-merâsîl. Thk. Hamdî Abdulmecîd es-Selefî. Beyrut: ’Âlemu’l-Kutub, 2005.
  • Ali b. el-Medînî. el-’İlel ve ma’rifetü’r-ricâl. Thk. Ebu Ömer Muhammed b. Ali el-Ezherî. Kâhire: el-Fâruku’l-Hadîse, 2005.
  • Arslantaş, Nuh. Emeviler Döneminde Yahudiler. İstanbul: Gökkubbe Yayınları, 2005.
  • Avcı, Casim. “Kûfe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26: 339-342. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
  • Avcı, Casim. “Medâin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28: 289-291. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
  • Aycan, İrfan. “Haccâc b. Yûsuf b. Matar”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 14: 427-428. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1996.
  • Aycan, İrfan. “Mus’ab b. Zübeyr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31: 227. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
  • Belâzürî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Yahyâ. Ensâbu’l-eşrâf. Thk. Süheyl ez-Zekkâr - ve Riyâd ez-Ziriklî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.
  • Belâzürî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Yahyâ. Fütûhu’l-büldân. Beyrut: Mektebetü’l-Hilâl, 1988.
  • Canan, İbrahim. “Enes b. Mâlik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995.
  • Dârîmî, Ebu Muhammed Abdullah b. Abdirrahman. Sünen. Thk. ‘Imadu’t-Tayyâr - ve ‘Izzuddîn Dali. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle Nâşirûn, 2017.
  • Dîneverî, Ebû Hanife Ahmed b. Davud. Ahbârü’t-tıvâl. Thk. Cemâluddîn eş-Şeyâl. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabî, 1960.
  • Ebu Dâvud, Süleyman b. el-Eş‘as. Risâletü Ebî Dâvud ilâ ehl-i Mekke. Thk. Muhammed Lütfî es-Sabbâğ. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1405.
  • Ebu Zehra, Muhammed. Ebu Hanife. Trc. Osman Keskioğlu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2005.
  • Ebu Zehra, Muhammed. İslam’da Siyasi ve İtikadi Mezhepler Tarihi. Trc. Hasan Karakaya - Kerim Aytekin. İstanbul: Hisar Yayınevi, ts.
  • Ebû’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer ez-Zemahşerî. Esâsu’l-Belâğa. Thk. Muhammed Bâsil Uyûn es-Sûd. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-’İlmiyye, 1998.
  • Ebü’l-Ferec el-İsfahânî, Ali b. el-Hüseyn. Makâtilü’t-Tâlibiyyîn. Thk. Seyyid Ahmed Sakr. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, t.y.
  • Efendioğlu, Mehmet. “Velîd b. Ukbe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43: 35-36. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
  • Fayda, Mustafa. “Celûlâ Savaşı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7: 272-273. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
  • Fığlalı, Ethem Ruhi. Çağımızda Îtikadî İslâm Mezhepleri. Ankara: Selçuk Yayınları, 1993.
  • Fığlalı, Ethem Ruhi. “Hâricîler”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16: 169-175. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
  • Hâkim en-Nisâbûrî, Muhammed b. Abdillah. Ma’rifetu ’ulumi’l-hadîs. Thk. Ma’zem Huseyn. Beyrut: Dâru İhyai’l-‘Ulûm, 1998.
  • Halîfe b. Hayyât, Ebu Amr. Târîhu Halîfe b. Hayyât. Thk. Ekrem Ziya el-’Ömerî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1397.
  • Hasan, Hasan İbrahim. İslâm Tarihi. Trc. İsmail Yiğit - Sadreddin Gümüş. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 1991.
  • Hatîb el-Bağdâdî, Ahmed b. Alî Ebû Bekr. el-Kifâye fî ilmi’r-rivâye. Thk. Ebû İshâk İbrahim b. Mustafa. Mısır: Mektebetü İbni Abbâs, 2002.
  • İbn ’Adiy, Ebû Ahmed Abdullah. el-Kâmil fî du’efâi’r-ricâl. Thk. Âdil Ahmed Abdulmevcûd - ve Ali Muhammed Muavved. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1997.
  • İbn Asâkir, Ebu’l-Kâsım Ali b. el-Hasen. Târîhu medîneti Dımaşk. Thk. Amr b. Ğarâme el-Ömerî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1995.
  • İbn Ebî Hâtim, Ebu Muhammed Abdurrahman b. Muhammed. el-Cerh ve’t-Ta‘dîl. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1952.
  • İbn Hacer el-Askalânî. Nüzhetü’n-nazar fî tavdîhi nuhbeti’l-fiker. Thk. Nûruddîn ’Itr. Dımaşk: Matba’atu’s-Sabâh, 2000.
  • İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer. el-Bidâye ve’n-nihâye. Dâru’l-Fikr, 1986.
  • İbn Manzûr, Cemaluddîn Muhammed. Lisânü’l-ʿArab. 3. Baskı., 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1414.
  • İbn Sa’d, Muhammed. Kitâbu’t-tabakâti’l-kebîr. Thk. Ali Muhammed Ömer. Kâhire: Mektebetü’l-Üsre, 2002.
  • İbnu’l-Esîr el-Cezerî, Ebû’s-Saâdât el-Mübârek b. Muhammed İbnu’l-Esîr el-Cezerî. en-Nihâye fî ğarîbi’l-hadîs ve’l-eser. Thk. Ebû Abdirrahman Salâh b. Muhammed b. Avîda. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2002.
  • İbnu’s-Salâh, Osman b. Abdirrahman. ’Ulûmu’l-hadîs. Thk. Nûruddîn ’Itr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1998.
  • İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali. el-Muntazam fi târihi’l-ümemi ve’l-mülûk. Thk. Muhammed Abdulkadir Ata, Mustafa Abdulkadir Ata. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1992.
  • İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Muhammed b. el-Esîr el-Cezerî. el-Kâmil fi’t-târîh. Thk. Ömer Abdusselaâm Tedmurî. Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, 1997.
  • Kahraman, Hüseyin. Kûfe’de Hadis İlk Üç Asır. Bursa: Emin Yayınları, 2006.
  • Kandemir, M. Yaşar. “Şa‘bî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 217-218. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
  • Kâsimî, Muhammed Cemâluddîn. Kavâ’idü’t-tahdîs min funûni mustalahi’l-hadîs. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts.
  • Kubat, Mehmet. İslâm Mezhepleri Tariihi. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2017.
  • Kudât, Şeref Mahmûd Muhammed Selmân. Medresetü’l-hadîs fî’l-Kûfe. Doktora Tezi, el-Ezher Üniversitesi, 1980.
  • Kutlu, Sönmez. “Mürcie”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006.
  • Levi Della Vida, Giorgio. “Hâricîler”. İslam Ansiklopedisi. 5/1: 232-237. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1966.
  • Mizzî, Yûsuf b. Abdirrahmân Ebu’l-Haccâc. Tehzîbu’l-kemâl fî esmâi’r-ricâl. Thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1980.
  • Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Sahîh. Thk. Yâsir Hasen - ‘Izzuddîn Dali - ve ‘Imadu’t-Tayyâr. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle Nâşirûn, 2016.
  • Onat, Hasan. Emevîler Devri Şiî hareketleri ve Günümüz Şiîliği. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.
  • Onat, Hasan. “İbrâhim b. Eşter”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21: 301. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
  • Öngül, Ali. “Ebü’s-Serâyâ eş-Şeybânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10: 342-343. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
  • Öz, Mustafa. “İbn Tabâtabâ, Ebu Abdullah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20: 383-384. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
  • Öz, Mustafa. “İbrahim b. Abdullah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21: 283-284. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
  • Öz, Mustafa. “Muhammed b. Abdullah el-Mehdî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30: 489-490. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
  • Özdemir, Veysel. Tedlis Değerlendirmelerinde Usul. Ankara : İlahiyat, 2014.
  • Özsoy, Abdulvahap. Hadis Tenkidi Sahâbe ve Tâbiûn Dönemi. İstanbul: Beka Yayınları, 2016.
  • Polat, Selahattin. Mürsel Hadisler ve Delil Olma Yönünden Değeri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
  • Râmehurmûzî, Hasen b. Abdirrahmân. el-Muhaddisu’l-fâsıl beyne’r-râvî ve’l-vâî’. Thk. Muhammed Accâc el-Hatîb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1971.
  • Sem‘ânî, Abdulkerîm b. Muhammed. Edebü’l-imlâ ve’l-istimlâ. Thk. Max Weisweiller. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1981.
  • Söylemez, Mahfuz. Bedevîlikten Hadarîliğe Kûfe. Ankara: Ankara Okulu, 2015.
  • Şibay, Halim Sâbit. “Ebû Hanife”. İslam Ansiklopedisi. 4: 20-28. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, t.y.
  • Taberî, Muhammed b. Cerîr. Târîḫu’r-rusül ve’l-mülûk. Beyrut: Dâru’t-Turâs, 1387.
  • Uzunpostalcı, Mustafa. “Ebû Hanîfe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10: 131-138. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, t.y.
  • Vekî’, Ebu Bekir Muhammed b. Halef. Ahbâru’l-kudât. Thk. Abdulaziz Mustafa el-Merâğî. Beyrut: el-Mektebetü’t-Ticâriyyeti’l-Kübrâ, 1947.
  • Yâkût el-Hamevî, Ebû Abdillâh Şihâbüddîn. Muʿcemü’l-büldân. Beyrut: Dâru Sâdır, 1995.
  • Yazıcı, Tahsin. “Hulvân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18: 345-346. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
  • Yıldız, Hakkı Dursun. “İbnü’l-Eş’as, Abdurrahman b. Muhammed”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21: 32-33. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
  • Yiğit, İsmail. “Tevvâbîn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41: 49-50. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
  • Yücesoy, Hayrettin. “Kâdisiye Savaşı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24: 136-137. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
  • Zehebî, Şemsuddîn Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed. Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. Thk. Şu’ayb el-Arnaût vd. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1985.
  • Zehebî, Şemsuddîn Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed. Târîhu’l-islâm ve vefeyâtu meşâhîri ve’l-’alâm. Thk. Ömer Abdusselâm et-Tedmurî. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1993.
  • Zetterstéen, K. V. - Robinson, C. F. “S̲h̲abīb b. Yazīd”. The Encyclopedia of Islam. New Edition. 9: 164-165. Leiden: Brill, 1995.
  • Zetterstéen, Karl Vilhelm. “Kûfe”. İslam Ansiklopedisi. 6: 964-967. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1966.
  • Zetterstéen, Karl Vilhelm. “Sa’d b. Abi Vakkâs”. İslam Ansiklopedisi. 18-20. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, t.y.
  • Ziriklî, Hayruddîn b. Mahmûd. el-’Alâm. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 2002.
There are 72 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Religious Studies
Journal Section Articles
Authors

Veysel Özdemir 0000-0001-6324-0675

Publication Date December 31, 2019
Submission Date November 1, 2019
Published in Issue Year 2019 Issue: 3

Cite

ISNAD Özdemir, Veysel. “Kûfe’de İrsâl Ve Tedlîsin Çok Olmasının Gerekçeleri Üzerine”. HADITH 3 (December 2019), 7-35. https://doi.org/10.5281/zenodo.3595368.
 Download Cover Image

HADITH is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License (CC BY NC).