Abstract
The seventy-first troops (orta) of the Janissaries Guild, the Seksoncular (saksoncular-aamsoncular), were founded by Fatih Sultan Mehmed. The seksoncubaşı at the beginning of the troops is one of the guild chief. According to the general rule, turnacıbaşı are appointed as seksoncubaşı, while seksoncubaşı are promoted to zağarcıbaşı. The seksoncubaşı, who is in charge of commanding the seventy-first troops, is responsible for raising a sekson (sakson-samson) breed dog for the sultan to be used in hunting, demonstrations and ceremonies. Although the seksoncular lost their duties to the gardeners in the 16th century, they continued to feed the sekson at the troops. The sekson squad was tasked with performing all the tasks assigned to them during the war, except for their main task, such as taking care of sekson dogs. In times of peace, they were assigned to do recruitment. The seksons were provided both from inside and outside the country. The needs of the seventy-first troops and the seksons fed by the gardeners were met by the state. The areas where the sekson dogs were staying were in need of repair at certain intervals over time and for various reasons. In addition to the salary that the seventy-first troops soldiers received like other janissaries, there were different income items belonging to the troops. In 1826, the sekson troops were abolished with the closure of the janissary corps. In this study, issues such as the establishment of the troops sekson, the inner functioning of the middle, its functions and its position in the janissary guilds, to obtain and the maintenance of the sekson dog are discussed.
References
- Abdurrahman Abdi Paşa. Vekâyi-Nâme. Fahri Ç. Derin (Haz.). İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2008.
- Ahmed Cevad Paşa.Tarih-i Askerî-i Osmanî, Kitab-ı Evvel: Yeniçeriler: Yeniçerilerin İhdasından İlgasına Değin Ahval-i Tarihlerini Bahisdir. İstanbul: Kırk Anbar Matbaası, 1299.
- Câbî Ömer Efendi. Câbî Tarihi I. Mehmet Ali Beyhan (Haz.). Ankara: TTK, 2003.
- Evliya Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî. Evliya Çelebi Seyahatnamesi 1. Kitap. Haz. Robert Dankof, vd. İstanbul: YKY, 2006.
- Evliya Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî. Evliya Çelebi Seyahatnamesi 7. Kitap. Yücel Dağlı, vd. (Haz.). İstanbul: YKY, 2003.
- Eyyubî Efendi Kanûnnâmesi. Haz. Abdülkadir Özcan. İstanbul: Eren Yayıncılık, 1994.
- Hezarfen Hüseyin Efendi. Telhisü’l-Beyan Fi Kavanin-i Al-i Osman. Sevim İlgürel (Haz.). Ankara: TTK, 1998.
- İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı (İBBAK) K0456 Numaralı Yazma Eser.
- İstanbul’un Uzun Dört Yılı (1785-1789) Taylesanizâde Hâfız Abdullah Efendi Tarihi. Feridun M. Emecen (Haz.). İstanbul: Tatav Yayınları, 2013.
- Kavanin-i Yeniçeriyan, Tayfun Toroser (Haz.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2011.
- Sayın, Abdurrahman Vefik. Tekâlif Kavaidi. Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Yayınları, 1999.
- Topçular Katibi ‘Abdülkâdir (Kadrî) Efendi. Topçular Katibi ‘Abdülkâdir (Kadrî) Efendi Tarihi I. Ziya Yılmazer (Haz.). Ankara: TTK, 2003.
- Vakanüvis Subhî Mehmed Efendi. Subhî Tarihi Sâmî ve Şâkir Tarihleri İle Birlikte 1730-1744. Mesut Aydıner (Haz). İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2007.
- Yeniçeriler ve Bir Yeniçerinin Hatırası. Kemal Beydilli (Haz.). İstanbul: Pınar Yayınları, 2019.
- 17. Yüzyılda İsveç Büyükelçisi Claes Rålamb’ın Yaptırdığı Tablolarla Avcı Mehmed’in Alay-ı Hümayunu, Pera Müzesi Yayınları, İstanbul 2006
- Alkan, Mustafa, Gökbuğa, Ferdi. “XVI. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Av Teşkilatı’nın Silistre Sancağındaki Yapılanması”. Gazi Akademik Bakış Dergisi 17, (2015): 23-39.
- Beydilli, Kemal. “Yeniçeri”, TDVİA, C. 43, İstanbul 2013.
- İlgürel, Mücteba. “Yeniçeriler”, İA, MEB, C. XIII, İstanbul 1986.
- İnalcık, Halil. Devlet-i Aliyye II. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2014.
- Kazım Kartal, “1840-1850 Tarihlerini Kapsayan Balıkesir Ve Bigadiç Kazaları Cizye Defterlerinin Tanıtımı Ve Tahlili”, Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi 10, (2020): 27-42.
- Koçu, Reşad Ekrem. Yeniçeriler. İstanbul: Doğan Kitap, 2019.
- Marsilli, Graf. Osmanlı İmparatorluğunun Zuhur Ve Terakkisinden İnhitatı Zamanına Kadar Askerî Vaziyeti. M. Kaymakam Nazmi (Çev.). Ankara: Büyük Erkanıharbiye Matbaası, 1934.
- Özcan, Abdülkadir. “Turnacıbaşı”, TDVİA, C. 41, İstanbul 2012.
- ______________. “Zağarcıbaşı”, TDVİA, C. 44, İstanbul 2013.
- ______________. “Rikab”, TDVİA, C. 35, İstanbul 2008.
- ______________. “Saksoncubaşı”, TDVİA, C. Ek-2, İstanbul 2016.
- ______________. “Biniş”, TDVİA, C. 6, İstanbul 1992.
- Pakalın, M. Z. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü 3. İstanbul: MEB, 1983.
- Sunar,M. Mert. “Osmanlı Devleti’nde Arslanhane”, Toplumsal Tarih, (2018): 36-41.
- Uzunaslan, Abdurrahman. “Antik Roma’da Gladyatör Oyunları”. Süleyman Demir Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 12, (2005): 15-58.
- Uzunçarşılı, İ.H. Osmanlı Devleti’nin Saray Teşkilatı. Ankara: TTK, 1988.
- ______. Osmanlı Devleti Teşkilâtından Kapukulu Ocakları I. Ankara: TTK, 1988.
- Ünal, Mehmet Ali. Osmanlı Tarih Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2011.
- Üçel Aybet, Gülgûn. Avrupa Seyyahların Gözüyle Osmanlı Ordusu (1530-1699). İstanbul: İletişim Yayınları, 2010.
- Yıldız, Murat. Bahçıvanlıktan Saray Muhafızlığına Bostancı Ocağı. İzmir: Yitik Hazine Yayınları, 2012.
- thejanissaryarchives.wordpress.com/2015/10/28/ralambs-ottoman-costumes-book-1658/ralamb-105-samsoncu-dog-keeper-janissary/ (Erişim Tarihi: 11.09.2020).
Abstract
Yeniçeri Ocağının yetmiş birinci ortası olan seksoncular (saksoncular-samsoncular) Fatih Sultan Mehmed tarafından kurulmuştur. Ortanın başında bulunan seksoncubaşı, ocak ağalarındandır. Genel kaideye göre turnacıbaşılar seksoncubaşı olarak atanırken seksoncubaşılar ise zağarcıbaşılığa terfi etmektedirler. Yetmiş birinci ortayı kumanda etmekle vazifeli olan seksoncubaşı padişah için av, gösteri ve törenlerde kullanılmak üzere sekson (sakson-samson) cinsi köpek yetiştirmekle görevlidir. Seksoncular 16. yüzyılda bu vazifelerini bostancılara kaptırmış olsa da ortalarında sekson beslemeğe devam etmişlerdir. Seksoncu ortası seksonlara bakmak gibi esas vazifelerinin dışında savaş esnasında kendilerine verilen tüm emirleri ifa etmekle görevliydiler. Barış zamanlarında ise devşirme yapmak üzere vazifelendirilmişlerdir. Seksonların temini gerek ülke içinden gerekse ülke sınırları dışından sağlanmaktaydı. Yetmiş birinci ortadaki ve bostancıların besledikleri seksonların ihtiyaçları devlet tarafından karşılanıyordu. Sekson cinsi köpeklerin kaldıkları mahaller zamanın getirdiği yıpranma ve çeşitli sebeplerden dolayı belirli dönemlerde tamire ihtiyaç duymuştur. Yetmiş birinci orta neferlerinin diğer yeniçeriler gibi aldıkları ulufenin yanı sıra ortalarına ait farklı gelir kalemleri mevcuttu. Seksoncu ortası 1826’da yeniçeri ocağının kapatılmasıyla birlikte lağvedilmiştir. Ele alınan bu çalışmada seksoncu ortasının kuruluşu, ortanın iç işleyişi, işlevleri ile ocaktaki pozisyonu, ortaya sekson temini ve seksonların bakımı gibi konular işlenmiştir.
References
- Abdurrahman Abdi Paşa. Vekâyi-Nâme. Fahri Ç. Derin (Haz.). İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2008.
- Ahmed Cevad Paşa.Tarih-i Askerî-i Osmanî, Kitab-ı Evvel: Yeniçeriler: Yeniçerilerin İhdasından İlgasına Değin Ahval-i Tarihlerini Bahisdir. İstanbul: Kırk Anbar Matbaası, 1299.
- Câbî Ömer Efendi. Câbî Tarihi I. Mehmet Ali Beyhan (Haz.). Ankara: TTK, 2003.
- Evliya Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî. Evliya Çelebi Seyahatnamesi 1. Kitap. Haz. Robert Dankof, vd. İstanbul: YKY, 2006.
- Evliya Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî. Evliya Çelebi Seyahatnamesi 7. Kitap. Yücel Dağlı, vd. (Haz.). İstanbul: YKY, 2003.
- Eyyubî Efendi Kanûnnâmesi. Haz. Abdülkadir Özcan. İstanbul: Eren Yayıncılık, 1994.
- Hezarfen Hüseyin Efendi. Telhisü’l-Beyan Fi Kavanin-i Al-i Osman. Sevim İlgürel (Haz.). Ankara: TTK, 1998.
- İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı (İBBAK) K0456 Numaralı Yazma Eser.
- İstanbul’un Uzun Dört Yılı (1785-1789) Taylesanizâde Hâfız Abdullah Efendi Tarihi. Feridun M. Emecen (Haz.). İstanbul: Tatav Yayınları, 2013.
- Kavanin-i Yeniçeriyan, Tayfun Toroser (Haz.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2011.
- Sayın, Abdurrahman Vefik. Tekâlif Kavaidi. Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Yayınları, 1999.
- Topçular Katibi ‘Abdülkâdir (Kadrî) Efendi. Topçular Katibi ‘Abdülkâdir (Kadrî) Efendi Tarihi I. Ziya Yılmazer (Haz.). Ankara: TTK, 2003.
- Vakanüvis Subhî Mehmed Efendi. Subhî Tarihi Sâmî ve Şâkir Tarihleri İle Birlikte 1730-1744. Mesut Aydıner (Haz). İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2007.
- Yeniçeriler ve Bir Yeniçerinin Hatırası. Kemal Beydilli (Haz.). İstanbul: Pınar Yayınları, 2019.
- 17. Yüzyılda İsveç Büyükelçisi Claes Rålamb’ın Yaptırdığı Tablolarla Avcı Mehmed’in Alay-ı Hümayunu, Pera Müzesi Yayınları, İstanbul 2006
- Alkan, Mustafa, Gökbuğa, Ferdi. “XVI. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Av Teşkilatı’nın Silistre Sancağındaki Yapılanması”. Gazi Akademik Bakış Dergisi 17, (2015): 23-39.
- Beydilli, Kemal. “Yeniçeri”, TDVİA, C. 43, İstanbul 2013.
- İlgürel, Mücteba. “Yeniçeriler”, İA, MEB, C. XIII, İstanbul 1986.
- İnalcık, Halil. Devlet-i Aliyye II. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2014.
- Kazım Kartal, “1840-1850 Tarihlerini Kapsayan Balıkesir Ve Bigadiç Kazaları Cizye Defterlerinin Tanıtımı Ve Tahlili”, Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi 10, (2020): 27-42.
- Koçu, Reşad Ekrem. Yeniçeriler. İstanbul: Doğan Kitap, 2019.
- Marsilli, Graf. Osmanlı İmparatorluğunun Zuhur Ve Terakkisinden İnhitatı Zamanına Kadar Askerî Vaziyeti. M. Kaymakam Nazmi (Çev.). Ankara: Büyük Erkanıharbiye Matbaası, 1934.
- Özcan, Abdülkadir. “Turnacıbaşı”, TDVİA, C. 41, İstanbul 2012.
- ______________. “Zağarcıbaşı”, TDVİA, C. 44, İstanbul 2013.
- ______________. “Rikab”, TDVİA, C. 35, İstanbul 2008.
- ______________. “Saksoncubaşı”, TDVİA, C. Ek-2, İstanbul 2016.
- ______________. “Biniş”, TDVİA, C. 6, İstanbul 1992.
- Pakalın, M. Z. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü 3. İstanbul: MEB, 1983.
- Sunar,M. Mert. “Osmanlı Devleti’nde Arslanhane”, Toplumsal Tarih, (2018): 36-41.
- Uzunaslan, Abdurrahman. “Antik Roma’da Gladyatör Oyunları”. Süleyman Demir Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 12, (2005): 15-58.
- Uzunçarşılı, İ.H. Osmanlı Devleti’nin Saray Teşkilatı. Ankara: TTK, 1988.
- ______. Osmanlı Devleti Teşkilâtından Kapukulu Ocakları I. Ankara: TTK, 1988.
- Ünal, Mehmet Ali. Osmanlı Tarih Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2011.
- Üçel Aybet, Gülgûn. Avrupa Seyyahların Gözüyle Osmanlı Ordusu (1530-1699). İstanbul: İletişim Yayınları, 2010.
- Yıldız, Murat. Bahçıvanlıktan Saray Muhafızlığına Bostancı Ocağı. İzmir: Yitik Hazine Yayınları, 2012.
- thejanissaryarchives.wordpress.com/2015/10/28/ralambs-ottoman-costumes-book-1658/ralamb-105-samsoncu-dog-keeper-janissary/ (Erişim Tarihi: 11.09.2020).
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | September 28, 2020 |
| Published in Issue | Year 2020 Volume: 6 Issue: 3 |
Cited By
Osmanlı Devlet’inde Şikâr-ı Hümayun ve IV. Mehmed’in Çatalca ve Karıştıran Avları
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Gökay KARADUMAN
https://doi.org/10.17494/ogusbd.952777
The Journal of International Peer Reviewed History Researches