Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi

Abstract

Şekillendiği toplumun değerlerini yaşatma ve aktarma işlevlerini üstlenen kültür, bu işlevleri yerine getirirken birtakım kaynaklardan beslenir. Sözlü kültür geleneği bu kaynaklardan biridir. Eseri olduğu toplumun düşünce dünyasına dair bilgiler taşıyan sözlü kültür ürünleri, toplumsal yapı ve değerlerin anlaşılması için oldukça önemlidir. İnsanoğlunun dünyadaki varlığıyla yaşıt olgulardan biri olan kardeşlik, aynı zamanda onun hayatta üstlendiği zorunlu roller arasında ilk sıralarda yer almaktadır. Kardeşlik, aynı aile içindeki çocukların birbirileriyle olan kan bağını ve ilişkilerini ifade eden biyolojik bir akrabalık olmasının yanı sıra sosyolojik ve kültürel bir olgudur. Çeşitli din ve inançlarda önem atfedilen kardeşlik, sahip olduğu şekillerle Türk milletinin dayanışmacı, paylaşımcı, sosyal sorumluluk bilinci yüksek, karşılıklı sevgi ve saygıya dayalı bir toplum yapısı özelliği göstermesine katkı sağlamaktadır. Nesir şeklinde, kısa ve inandırıcı olma özellikleriyle öne çıkan sözlü kültür ürünlerinden efsaneler, Türk kültüründe önemli bir yer tutan kardeşlik olgusuyla ilgili değerleri görmemize imkân sunmaktadır. Kardeşliğin Anadolu Türk efsaneleri arasından örneklem yöntemiyle seçilen metinlerden hareketle inceleneceği bu çalışma, kardeşlik ve kardeşler arasındaki ilişkilerin efsanelere hangi yönleriyle yansıdığını ortaya koyma amacının bir sonucudur.