Mantık Araştırmaları Dergisi

Abstract

Endülüs devleti birçok ilmi çalışmalara ev sahipliği yapmış ve birçok âlim yetiştirmiştir. Bu ilmî alanlardan biri de mantıktır. Endülüs’te ilk defa mantık çalışmaları Endülüslü olan Muhammed b. Abdun’un(930-995) Bağdat’ta Sicistânî’den ders alıp mantık öğretmek için yurduna dönmesiyle başlamıştır. İbn Abdun, İbn Hazm, İbn Bacce, İbn Rüşd gibi birçoklarının hocalarının da hocasıdır. Böylece Bağdat’tan sonra Endülüs’te devam eden bu ilim çizgisinde birçok mantıkçı ve eserler ortaya çıkmıştır.
Ebu Salt ed- Dâni, “Takvimü’z-Zihn” adlı eserinde Aristotelesçi modal sistemi, assertorik kıyas gibi konuları ele alır.
İbn Hazm kendi mantık çalışmalarını “et-Takrîb li hudûdi’l-mantık ve medhaluhû” adındaki eserinde ele almıştır. Onun bu eseri Müslümanlara Aristoteles mantığını tanıtmak amacı taşımaktadır.
İbn Bacce’nin Endülüs’te mantık geleneği açısından oldukça önemli bir yeri vardır. Hatta onun İbn Rüşd’ün çalışmalarına ortam hazırladığı, birikim oluşturulduğu iddia edilir. Onun en önemli özelliği oldukça çok çalışmaya ön ayak olmasıdır. Böylece mantık ilmi için verimli şartlar oluşmuştur. Bahsi geçen âlimler dışında da az çok çalışması bulunan alimler vardır. Şunu da belirtmek gerekir ki Endülüslü mantıkçıların çoğu doktordu. Bu sebepten Endülüs’te bir tıbbî- mantıkî gelenekten bahsetmek mümkündür.
Biz de Endülüs mantıkçılarına dikkat çekmek ve araştırmacıların çalışmalarına katkıda bulunabilmek amacıyla hem tanıtmak ve hem de değerlendirmelerimizi ifade edebilmek için Endülüslü mantıkçılarını konu alan bir eser incelemek istedik. Prof. Dr. Ahmet Kayacık’ın 2012 yılında Kayseri ‘de kaleme aldığı “Endülüs’te Mantık” adlı eseridir. Bu eseri seçmemizin nedeni Endülüs İslam devleti süresince yaşamış mantığa dair etkili fikirleri ya da eserleri bulunan birçok kişiyi konu edinmiş olmasıdır. Karşılaştırmalı fikirler üzerinde durması da ayrıca bir özelliğidir. Tabi ki bu durum mantık ilmi ile sınırlı bulunmaktadır. Endülüs ya da Endülüslü alimler hakkında yapılan diğer bir takım çalışmalar da bulunmaktadır. Endülüs Alimleri (Lütfü Şeyban), Endülüs Müslümanları (Mehmet Özdemir), Kültür ve Medeniyet Bir Endülüs müfekkiri: İbn Hazm (kollektif), vs. Endülüs’ün çeşitli yönleri ile alakalı kitaplar da mevcuttur.