Abstract
Araştırmada psikolojik sağlamlık ile travma sonrası gelişim arasındaki ilişkide olumlu ve olumsuz dinî başa çıkmanın aracılık etkisinin olup olmadığının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla araştırmada yöntem olarak ilişkisel tarama modellerinden aracılık modeli kullanılmıştır. Araştırmanın veri seti “Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği”, “Travma Sonrası Gelişim Ölçeği (TSGÖ-G)”, “Dinî Başa Çıkma Ölçeği” ve kişisel bilgi formu kullanılarak oluşturulmuştur. Araştırma kapsamında Türkiye’nin farklı bölgelerinde yaşayan, 18 yaş üstü 322 gönüllü katılımcıdan Google Form aracılığıyla veriler toplanmıştır. Ancak 11 katılımcı herhangi bir travma yaşamadığını belirttiğinden analize travma yaşantısın olduğunu bildiren 311 katılımcının verileri ile devam edilmiştir. Verilerin analizi SPSS 25 paket programı kullanılarak yapılmıştır. Araştırma kapsamında yapılan analizler verilerin normal dağılım sergilediğini gösterdiğinden verilerin analizi parametrik testlerden t-testi, One Way ANOVA testi, korelasyon ve regresyon testlerinin yanı sıra aracılık analizi için Hayes tarafından geliştirilen SPSS PROCESS Makro eklentisi (Model 4) kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada katılımcıların psikolojik sağlamlık, travma sonrası gelişim, olumlu dinî başa çıkma ve olumsuz dinî başa çıkma düzeylerinde yaş, medeni durum, sosyo-ekonomik düzey değişkenlerine göre gruplar arasında anlamlı farklılık olduğu, cinsiyet ve eğitim düzeyi değişkenlerine göre ise gruplar arasında anlamlı farklılaşmanın olmadığı görülmüştür. Buna göre 18-24 yaş grubunun psikolojik sağlamlığı 25-34 yaş grubu dışında tüm yaş gruplarından anlamlı derecede düşük bulunmuş, 35-44 yaş grubunun 25-34 yaş grubuna göre anlamlı derecede daha sık olumlu dinî başa çıkmaya başvurduğu belirlenmiştir. Evlilerin psikolojik sağlamlıklarının bekarlardan anlamlı derecede yüksek bulunduğu çalışmada bekarlar evlilere göre daha sık olumsuz dinî başa çıkma yöntemlerini kullanmaktadır. Diğer taraftan araştırmada ortanın altı gelir grubunda olduklarını belirten katılımcıların ortanın üstünde olanlara göre daha sık olumsuz dinî başa çıkmaya başvurdukları tespit edilmiştir. Değişkenler arasında anlamlı ilişkilerin olması, aracılık analizi yapabilmenin ön koşuludur. Bu nedenle öncelikle korelasyon analizi yapılarak değişkenler arasındaki ilişkiye bakılmıştır. Analiz sonuçları psikolojik sağlamlık, travma sonrası gelişim ve olumlu dinî başa çıkma değişkenleri arasında pozitif yönlü anlamlı ilişkilerin olduğunu ortaya koymuştur. Ancak araştırmada yapılan analizler olumsuz dinî başa çıkma ile psikolojik sağlamlık ve travma sonrası gelişim arasındaki ilişkilerin negatif yönlü ve anlamlı olduğunu göstermiştir. Değişkenler arasındaki ilişkiyi daha detaylı inceleyebilmek için yapılan regresyon analizinde ise psikolojik sağlamlığın travma sonrası gelişimi anlamlı derecede yordadığı belirlenmiştir. Ayrıca araştırmada psikolojik sağlamlığın olumlu dinî başa çıkmanın pozitif yönlü yordayıcısı olduğu, olumsuz dinî başa çıkmanın ise negatif yönlü yordayıcısı olduğu belirlenmiştir. Benzer şekilde araştırmada olumlu dinî başa çıkmanın travma sonrası gelişimin pozitif yönlü yordayıcısı olduğu, olumsuz dinî başa çıkmanın ise travma sonrası gelişimin negatif yönlü yordayıcısı olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Bu analizler yapıldıktan sonra araştırmada son olarak Process Macro eklentisi kullanılarak psikolojik sağlamlık ve travma sonrası gelişim arasındaki ilişkide olumlu ve olumsuz dinî başa çıkmanın aracılık etkisi incelenmiştir. Araştırmada psikolojik sağlamlığın travma sonrası gelişim üzerindeki toplam etkisinin “0,227” olduğu, toplam etkinin olumlu dinî başa çıkmanın kısmi aracılığıyla oluştuğu bulunmuştur. Aracılık etkileri açısından bulgular incelendiğinde psikolojik sağlamlığın olumlu dinî başa çıkma üzerinden travma sonrası gelişimi dolaylı olarak etkilediği ve bu dolaylı etkinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu anlaşılmaktadır (β= ,060, p <0,01). Psikolojik sağlamlık ile travma sonrası gelişim arasındaki ilişkinin anlamlı olması, olumlu dinî başa çıkmanın aracı etkisinin tam aracılık değil kısmî aracılık olduğunu göstermektedir. Ancak psikolojik sağlamlığın olumsuz dinî başa çıkma üzerinden travma sonrası gelişimi etkileme düzeyi istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır (β= , 011, p> 0.5). Ayrıca doğrudan ve dolaylı etki skorları göz önünde bulundurulduğunda psikolojik sağlamlığın travma sonrası gelişim üzerindeki toplam etkisinin yaklaşık % 26’sının olumlu dinî başa çıkmadan kaynaklandığı sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords
Psikolojik Sağlamlık Travma Sonrası Gelişim Dini Başa Çıkma Olumlu Dini Başa Çıkma Olumsuz Dini Başa Çıkma Aracılık Analizi
References
- Ai, Amy vd. “Posttraumatic Growth in Patients Who Survived Cardiac Surgery: The Predictive and Mediating Roles of Faith-Based Factors”. Journal of Behavioral Medicine 36/2 (2012), 186-198. https://doi.org/10.1007/s10865-012-9412-6
- Allport, Gordon W. Birey ve Dini. çev. Bilal Sambur. Ankara; Elis Yayınları, 2004.
- Arıkan, Gizem. Prevalence Of Traumatic Events And Determinants Of Posttraumatic Growth İn University Students. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
- Ayten, Ali. Tanrı’ya Sığınmak- Dinî Başa Çıkma Üzerine Psiko-Sosyal Bir Araştırma. İstanbul: İz Yayıncılık, 2012.
- Ayten, Ali, ve Refik Yıldız. “Dindarlık, Hayat Memnuniyeti İlişkisinde Dinî Başa Çıkmanın Rolü Nedir? Emekliler Üzerine Bir Araştırma”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 16/1 (2016), 281-308.
- Baron, Reuben M. ve David A. Kenny. “The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”. Journal of Personality and Social Psychology 51/6 (1986), 1173-1182. https://doi.org/10.1037/0022- 3514.51.6.1173
- Batan, Nazlı S. ve Ali Ayten. “Dinî Başa Çıkma, Psikolojik Dayanıklılık ve Yaşam Doyumu İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 15/3 (2015), 67-92.
- Bayram, Nuran. Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş-Amos Uygulamaları. Bursa: Ezgi Kitabevi, 2013.
- Bonanno, George A. “Loss, Trauma, and Human Resilience: Have We Underestimated the Human Capacity to Thrive After Extremely Aversive Events?”. American Psychologist 59 (2004), 20-28. DOI: 10.1037/0003-066X.59.1.20
- Bonanno, George, S. Galea, A. Bucciarelli ve D. Vlahov. “What Predicts Psychological Resilience After Disaster? The Role Of Demographics, Resources, And Life Stress”. Journal Consult Clinical Psychology 75/5 (2007), 671-82. doi: 10.1037/0022-006X.75.5.671.
- Bonanno, George A. “Loss, Trauma, and Human Resilience: Have We Underestimated the Human Capacity to Thrive After Extremely Aversive Events?” Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy S/1 (2008), 101–113. https://doi.org/10.1037/1942-9681.S.1.101
- Bonanno, George A. “Loss, Trauma, and Human Resilience: Have We Underestimated the Human Capacity to Thrive After Extremely Aversive Events?”. American Psychologist 59 (2004), 20-28.
- Bonanno, George A., ve Anthony D. Mancini. “The Human Capacity to Thrive in the Face of Potential Trauma”, Pediatrics 121/2 (2008), 369-375. doi: 10.1542/peds.2007-1648.
- Budak, Selçuk. Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2017.
- Burnett, Harvey J., ve Herbert Helm. “Relationship Between Posttraumatic Stress Disorder, Resilience, and Religious Orientation and Practices Among University Student Earthquake Survivors in Haiti”. International Journal of Emergency Mental Health and Human Resilience 15/2 (2013), 97-104.
- Calhoun, Lawrence G., A. Cann ve R. G. Tedeschi. “The Posttraumatic Growth Model: Sociocultural Considerations”. Posttraumatic Growth Around the Globe: Research Findings and Practice Implications. ed. Tzipi Weiss- Roni Berger. 1-14. Hobo-ken,NJ: John Wiley& Sons, 2010.
- Carver, Charles S. “Resilience and Thriving: Issues, Models, and Linkages”. Journal of Social Issues 54/2 (1998), 245-266. https://doi.org/10.1111/0022-4537.641998064
- Chan, Christian S., ve Jean E. Rhodes. “Religious Coping, Posttraumatic Stress, Psychological Distress, and Posttraumatic Growth Among Female Survivors Four Years After Hurricane Katrina”. Journal Trauma Stress 26/2 (2013), 257-265. doi: 10.1002/jts.21801.
- Connor, Kathryn M., J. R. T. Davidson ve L. Lee. “Spirituality, Resilience, and Anger in Survivors of Violent Trauma: A Community Survey”. Journal Trauma Stress 16/5 (2003), 487-494. doi: 10.1023/A:1025762512279.
- Çınar, Mehmet. "Dinî Tutum İle Psikolojik Sağlamlık Arasındaki İlişkide Tevekkülün Aracılık Rolünün İncelenmesi". Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 22/2 (2022), 1183-1208. https://doi.org/10.33415/daad.1123529
- Denizel Güven, Ezgi. Yetişkinlerde Travma Sonrası Gelişmenin Yordanması: Soma Maden Kazası Örneği. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2019.
- Dirik, Gülay, ve Hazal Ayas. “Kanser Hastası Çocukların Ebeveynlerinde Travma Sonrası Gelişim ve Yükleme Biçimleri”. Türk Psikoloji Yazıları 21/41 (2018), 1-12.
- Doğan, Mebrure. "Üniversite Öğrencilerinin Travma Sonrası Gelişimlerinde İçsel Dinî Motivasyon, Dinî Başa Çıkma, Sabır ve Şükrün Rolü". Journal of Turkish Studies 13/25 (2018).
- Doğan, Mebrure. Acıdan Erdeme Yolculuk- Travma Sonrası Gelişim Psikolojisi ve Din. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2020.
- Doğan, Tayfun. “Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. The Journal of Happiness & Well-Being 3/1 (2015), 93-102.
- Dürü, Çağay. Travma Sonrası Stres Belirtileri ve Travma Sonrası Büyümenin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi ve Bir Model Önerisi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2006.
- Earvolino-Ramirez, Marie. “Resilience: A Concept Analysis”. Nurs Forum 42/2 (2007), 73-82. doi: 10.1111/j.1744-6198.2007.00070.x.
- Erim, Nazlı Hilal. Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Sağlamlıkları ve Pandemiyle Başa Çıkma Stratejileri Arasında İyimserliğin Aracı Rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
- Ekşi, Halil, C. Boyalı ve D. Ümmet. “Öğretmen Adaylarının Spiritüel İyi Oluş İle Yaşamda Anlam Değişkenlerinin Psikolojik Dayanıklılığı Yordaması: Bir Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) Denemesi”. Kastamonu Eğitim Dergisi 27/4 (2019), 1695-1704. DOI: 10.24106/kefdergi.3256
- Erdoğan, Emine. Tanrı Algısı, Dinî Yönelim Biçimleri ve Dindarlığın Psikolojik Dayanıklılıkla İlişkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
- Gencer, Nevzat, ve M. Cengil. “Travma Sonrası Büyüme ve Din”. Dindarlık, Kişilik ve Ruh Sağlığı. ed. Nevzat Gencer- Muammer Cengil. 323-358. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2020.
- Gizir, Cem. “Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Üzerine Bir Derleme Çalışması”. Türk Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi 28 (2007), 113-128. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/21448/229850
- Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 22 Eylül 2023. https://sozluk.gov.tr/
- Gürgan, Uğur. “Yılmazlık Ölçeği (YÖ): Ölçek Geliştirme, Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması”. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 39/2 (2006), 45-74.
- Güven, Kübra. Marmara Depremini Yaşayan Yetişkinlerin Algıladıkları Sosyal Destek Düzeyleri ile Travma Sonrası Gelişim ve Depresyon Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
- Hayes, Andrew F. Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process Analysis, Second Edition: A Regression-Based Approach. NewYork: Guilford Publications, 2017.
- Herman, Judith Lewis. Travma ve İyileşme. çev. Tamer Tosun. İstanbul: Literatür Yayınları, 2017.
- Herrman, H., D. E. Stewart, N. Diaz-Granados, E. L. Berger, B. Jackson, ve T. Yuen. “What is Resilience?”. The Canadian Journal of Psychiatry 56/5 (2011), 258-265. doi:10.1177/070674371105600504.
- Işık, Şerife. “Türkiye’de Kendini Toparlama Gücü Konusunda Yapılmış Araştırmaların İncelenmesi”. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal 6 /45 (2016), 65-76. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/42745/51592966
- İnci, F., ve H. Boztepe. “Travma Sonrası Büyüme: Öldürmeyen Acı Güçlendirir Mi?”. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 4/2 (2013), 80-84.
- Janoff-Bulman, Ronnie. “Assumptive Worlds and the Stress of Traumatic Events: Applications of the Schema Construct”. Social Cognition 7 (1989),113-136.
- Jurisova, Erica. “Coping Strategies and Post-Traumatic Growth in Paramedics: Moderating Effect of Specific Self- Efficacy and Positive/ Negative Affectivity”. Studia Psychologica 58/4 (2016), 259-275.
- Kamya A, Hogo. “Hardiness And Spiritual Well-Being among Social Work Students: Implications For Social Work Education”. Jour¬nal of Social Work Education 36/2 (2000), 231-240.
- Karaca, Faruk. Din Psikolojisi. Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık, 2017.
- Karaırmak, Özlem. “Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler”. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal 3/26 (2006), 129-142.
- https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/21446/229856.
- Karaırmak, Özlem. Investigation of Personal Qualities Contributing to Psychological Resilience Among Earthquake Survivors: A Model Testing Study. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Doktora Tezi, 2007.
- Karaırmak, Özlem, ve Aslı Bugay. “Sağlıklı Psikolojik İşlerlik ve Travma Karşısında Uyum Sağlama Yetisi Olarak Psikolojik Sağlamlık”. Afetler, Krizler, Travmalar ve Psikolojik Yardım. ed. Özgür-Erdur Baker- Türkan Doğan. 75-109. 3. Basım. Ankara: Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği, 2020.
- Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel yayıncılık, 21. Basım, 2010.
- Kula, Naci. Bedensel Engellilik ve Dinî Başa Çıkma. İstanbul: Dem Yayınları, 2005.
- Lazarus, Richard S., ve Susan Folkman. Stress, Appraisal and Coping. New York: Springer, 1984.
- Linley, Alex P., ve Stephen Joseph. “Positive Change Following Trauma and Adversity: A Review”. Journal Trauma Stress 17/1 (2004), 11-21.
- Masten, Ann S. “Ordinary Magic: Resilience Processes in Development”. American Psychologist 56 (2001), 227-238. http://dx.doi.org/10.1037/0003-066X.56.3.227
- McIntire, Laura ve Renae Duncan. “Associations Among Religious Coping, Daily Hassles, and Resilience”. Archive for the Psychology of Religion 35/1(2013), 101-117. https://doi.org/10.1163/15736121-12341252
- McMillen, Curtis, ve R. H Fischer. “The Perceived Benefit Scales: Measuring Perceived Positive Life Changes After Negative Events”. Social Work Research 22/3 (1998), 173-187.
- Merriam Webster. Erişim 15 Ağustos 2023. https://www.merriam-webster.com/dictionary/trauma
- Ogińska-Bulik, Nina. “The Relationship Between Resiliency and Posttraumatic Growth Following the Death of Someone Close”. OMEGA-Journal of Death and Dying 71/3 (2015), 233-244. https://doi.org/10.1177/0030222815575502
- O’Leary, Virginia E.- J. R. Ickovics. “Resilience and Thriving in Response to Challenge: An Opportunity For A Paradigm Shift in Womens Health”. Women’s Health: Research on Gender, Behavior, and Policy 1/2 (1995), 121-142.
- Pargament, Kenneth I., H. G. Koenig, ve L. M. Perez. “The Many Methods of Religious Coping: Development and Initial Validation of the RCOPE”. Journal of Clinical Psychology 56 (2000), 519-543.
- Pargament, Kenneth I., N. Tarakeshwar, C. G. Ellison, ve K. M. Wullf. “Religious Coping Among the Religious: The Relationships Between Religious Coping and Well-Being in a National Sample of Presbyterian Clergy, Elders, and Members”. Journal for the Scientific Study of Religion 40/3 (2001), 497-513.
- Park, Crystal, L. H. Cohen, ve R. L. Murch. “Assessment and Prediction of Stress-Related Growth”. Journal of Personality 64/1 (1996), 71-105.
- Peterson, Christopher, N. Park, N. Pole, W. D’Andrea, ve M. E. P. Seligman. “Strengths of Character and Posttraumatic Growth”. Journal Trauma Stress 21/2 (2008), 214-217. doi: 10.1002/jts.20332.
- Ruglass, Lesia, ve Kathleen Kendall-Tackett. Psychology of Trauma. New York: Springer Publishing Company, 2014,
- Ruppert, Franz. Travmatik Yaşantılar- Sembiyoz ve Otonomi. çev. Zengin, Fatma. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2016.
- Shakespeare-Finch, Jane, E. Martinek, R. G. Tedeschi, ve L. G. Calhoun. “A Qualitative Approach to Assessing the Validity of the Posttraumatic Growth Inventory”. Journal of Loss and Trauma- International Perspectives on Stress & Coping 18/6 (2013), 572-591.
- Smith, Bruce W., J. Dalen, K. Wiggins, E. Tooley, P. Christopher, ve J. Bernard. “The Brief Resilience Scale: Assessing The Ability to Bounce Back”. International Journal of Behavioral Medicine 15 (2008), 194-200.
- Şimşir, Zeynep, S. T. Boynueğri, ve B. Dilmaç. “Religion and Spirituality in the Life of Individuals With Paraplegia: Spiritual Journey From Trauma to Spiritual Development”. Spiritual Psychology and Counseling 2 (2017), 89-110.
- Taku, Kanako, A. Cann, L. G. Calgoun, ve R. G. Tedeschi. “The Factor Structure of the Posttraumatic Growth Inventory: A Comparison of Five Models Using Confirmatory Factor Analysis”. Journal of Traumatic Stress 21/2 (2008), 158-164.
- Taku, Kanako vd. “Posttraumatic Growth (PTG) and Posttraumatic Depreciation (PTD) Across Ten Countries: Global Validation of The PTG-PTD Theoretical Model”. Personality and Individual Differences 169 (2021), 1-6.
- Tedeschi, Richard G., ve Lawrence Calhoun. “The Posttraumatic Growth Inventory: Measuring the Positive Legacy of Trauma”. Journal of Traumatic Stress 9/3 (1996), 455-472.
- ———. “Posttraumatic Growth: Conceptual Foundations and Empirical Evidence”. Psychological Inquiry 15 (2004), 1-18.
- ———. “The Foundations of Postt-Raumatic Growth: An Expanded Framework”. Handbook of Posttraumatic Growth Research and Practice. ed. Tedeschi, Richard G.- Calhoun, Lawrence. 1-24. London: Lawrence Erlbaum Associate, 2006.
- Tedeschi, Richard G., A. Cann, K. Taku, E. Senol-Durak, ve L. G. Calhoun, “The Posttraumatic Growth Inventory: A Revision Integrating Existential and Spiritual Change”. Journal Trauma Stress 30/1 (2017), 11-18. doi: 10.1002/jts.22155.
- Tedeschi, Richard G., Jane Shakespeare-Finch, Kanako Taku, ve Lawrence G. Calhoun. Travma Sonrası Gelişim. çev. ed. Seda Bayraktar. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2022.
- Terzi, Şerife. “Kendini Toparlama Gücü Ölçeğinin Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları”. Türk Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi 26 (2006), 77-86.
- Uysal, Veysel, A. K. Göktepe, S. Karagöz, ve M. İlerisoy. “Dinî Başa Çıkma ile Umut, Hayat Memnuniyeti ve Psikolojik Sağlamlık Arasındaki Etkileşim Üzerine Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 52 (2017), 139-160.
- Üzar Özçetin, Yeter Sinem, ve Duygu Hiçdurmaz. “Kanser Deneyiminde Travma Sonrası Büyüme ve Psikolojik Sağlamlık”. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 9/4 (2017), 388-397.
- Walsh, Deirdre M. J., T. G. Morrison, R. J. Conway, E. Rogers, F. J. Sullivan, ve A. Groarke. “A Model to Predict Psychological and Health-Related Adjustment in Men with Prostate Cancer: The Role of Post Traumatic Growth, Physical Post Traumatic Growth, Resilience and Mindfulness”. Frontiers in Psychology 15/9 (2018), 136. doi:10.3389/fpsyg.2018.00136
- Waugh, Amy, G. Kiemle, ve P. Sladec. “What Aspects of Post-Traumatic Growth Are Experienced By Bereaved Parents? A Systematic Review”. European Journal of Psychotraumatology 9 (2018), 1-14.
- Weiss, Tzipi, ve Roni Berger. “Posttraumatic Growth Around the Globe: Research Findings and Practice Implications”. Posttraumatic Growth Around the Globe: Research Findings and Practice Implications. ed. Tzipi Weiss- Roni Berger. 188-195. Hobo-ken,NJ: John Wiley& Sons, 2010.
- Wilson, B., B. A. Morris, ve S. Chambers. “A Structural Equation Model of Posttraumatic Growth After Prostate Cancer”. Psychooncology 23/11 (2014), 1212-1219. doi: 10.1002/pon.3546.
- Yapıcı, Asım. “Cinsiyete Göre Farklılaşan Dindarlıklar ve Kadınlarda Dinsel Yaşamın Farklı Görüntüleri". Dinî Araştırmalar 19/49 (2016), 131-161.
- Yıldırım, Sonay, ve Orhan Gürsu. ”Yetişkinlerde Dindarlık ve Psikolojik Dayanıklılık İlişkisi”. Turkish Academic Research Review 6/1, 27-54 . DOI: 10.30622/tarr.865014
- Yılmaz, Banu. Arama-Kurtarma Çalışanlarında Travma Sonrası Stres Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme ile İlişkili Değişkenler. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2006.
- Yılmaz, Veysel, ve Zeynep İlhan Dalbudak. “Aracı Değişken Etkisinin İncelenmesi: Yüksek Hızlı Tren İşletmeciliği Üzerine Bir Uygulama”. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi 14/2 (2018), 517-534. DOI: 10.17130/ijmeb.2018239946
- Yu, Yongju, Li Peng, Long Chen, Ling Long, Wei He, Min Li, ve Tao Wang. “Resilience and Social Support Promote Posttraumatic Growth of Women With İnfertility: The Mediating Role of Positive Coping”. Psychiatry Research 215/2 (2014), 401-405. doi: 10.1016/j.psychres.2013.10.032.
- Zamora, Eduardo R., J.Yi, J. Akter, J. Kim, E. L. Warner, ve A. C. Kirchhoff. “Having Cancer Was Awful But Also Something Good Came Out: Post-Traumatic Growth among Adult Survivors of Pediatric and Adolescent Cancer”. European Journal of Oncology Nursing 28 (2017), 21-27.
Examining the Relationship between Psychological Resilience and Posttraumatic Growth: The Mediating Role of Positive and Negative Religious Coping
Abstract
The research aimed to examine whether positive and negative religious coping has a mediation effect on the relationship between resilience and posttraumatic growth. The mediation model one of the correlational survey models was used as the method in the research. The data set of the research was created using the “Brief Resilience Scale”, “Posttraumatic Growth Scale” (PTGI-X), “Religious Coping Scale”, and personal information form. Within the scope of the research, the data were collected via Google Form from 322 volunteer participants living in different regions of Turkey and above 18 years old. However, since 11 participants stated that they had not experienced any trauma, the analysis continued with the data of 311 participants who reported having trauma experience. The data analysis was done using SPSS 25 packaged software. Since the analyses conducted within the scope of the research showed a normal distribution of the data, the analysis of the data was performed using t-test, One Way Anova test, and correlation and regression tests among parametric tests in addition to the SPSS Process Macro add-in (Model 4) developed by Hayes for mediation analysis. It was seen in the research that there was a significant difference between the groups in resilience, posttraumatic growth, and positive and negative religious coping levels of the participants according to age, marital status, and socio-economic level variables. There was no significant differentiation between the groups according to gender and educational level variables. Accordingly, it was found that the resilience of the 18-24 age group was significantly lower than that of all age groups apart from the 25-34 age group. Moreover, it was detected that the 35-44 age group significantly more frequently appealed to positive religious coping than the 25-34 age group. In the study in which the resilience of married was found to be significantly higher than that of single, single more frequently used negative religious coping methods than married. On the other hand, it was detected in the research that the participants indicating that they were in the lower-intermediate income group more frequently appealed to negative religious coping than the upper-intermediate group. The existence of significant relationships between variables is the pre-condition to conduct mediation analysis. For this reason, the relationship between variables was examined by primarily performing correlation analysis. The analysis results revealed that there were positive significant relationships between resilience, posttraumatic growth, and positive religious coping variables. However, the analysis conducted in the research showed that relationships between negative religious coping, resilience and posttraumatic growth were negative significant The regression analysis conducted to examine the relations between variables in detail revealed that resilience significantly predicted posttraumatic growth. In the research, it was also detected that resilience was a positive predictor of positive religious coping but a negative predictor of negative religious coping. In a similar vein, it was found in the research that positive religious coping was a positive predictor of posttraumatic growth while negative religious coping was a negative predictor of posttraumatic growth. After these analyses were carried out, the study finally investigated the mediation impact of positive and negative religious coping in the relationship between resilience and posttraumatic growth using Process Macro add-in. In the research, the total impact of resilience on posttraumatic growth was found to be “0,227” and it was concluded that the total impact occurred through the partial mediation of positive religious coping. When these findings were investigated in terms of mediation impacts, it was understood that resilience had an indirect effect on posttraumatic growth through positive religious coping and this indirect effect was statistically significant (β= ,060, p <0,01). That the relationship between resilience and posttraumatic growth was significant demonstrates that the mediation impact of positive religious coping was not a full but a partial mediation. However, the impact level of resilience on posttraumatic growth through negative religious coping wasn’t found to be statistically significant (β= , 011, p> 0.5). It was also concluded when the direct and indirect impact scores were considered, around 26% of the total impact of resilience on posttraumatic growth was caused by positive religious coping.
Keywords
Resilience Posttraumatic Growth Religious Coping Positive Peligious Coping Negative Religious Coping Mediation Analysis
References
- Ai, Amy vd. “Posttraumatic Growth in Patients Who Survived Cardiac Surgery: The Predictive and Mediating Roles of Faith-Based Factors”. Journal of Behavioral Medicine 36/2 (2012), 186-198. https://doi.org/10.1007/s10865-012-9412-6
- Allport, Gordon W. Birey ve Dini. çev. Bilal Sambur. Ankara; Elis Yayınları, 2004.
- Arıkan, Gizem. Prevalence Of Traumatic Events And Determinants Of Posttraumatic Growth İn University Students. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
- Ayten, Ali. Tanrı’ya Sığınmak- Dinî Başa Çıkma Üzerine Psiko-Sosyal Bir Araştırma. İstanbul: İz Yayıncılık, 2012.
- Ayten, Ali, ve Refik Yıldız. “Dindarlık, Hayat Memnuniyeti İlişkisinde Dinî Başa Çıkmanın Rolü Nedir? Emekliler Üzerine Bir Araştırma”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 16/1 (2016), 281-308.
- Baron, Reuben M. ve David A. Kenny. “The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”. Journal of Personality and Social Psychology 51/6 (1986), 1173-1182. https://doi.org/10.1037/0022- 3514.51.6.1173
- Batan, Nazlı S. ve Ali Ayten. “Dinî Başa Çıkma, Psikolojik Dayanıklılık ve Yaşam Doyumu İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 15/3 (2015), 67-92.
- Bayram, Nuran. Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş-Amos Uygulamaları. Bursa: Ezgi Kitabevi, 2013.
- Bonanno, George A. “Loss, Trauma, and Human Resilience: Have We Underestimated the Human Capacity to Thrive After Extremely Aversive Events?”. American Psychologist 59 (2004), 20-28. DOI: 10.1037/0003-066X.59.1.20
- Bonanno, George, S. Galea, A. Bucciarelli ve D. Vlahov. “What Predicts Psychological Resilience After Disaster? The Role Of Demographics, Resources, And Life Stress”. Journal Consult Clinical Psychology 75/5 (2007), 671-82. doi: 10.1037/0022-006X.75.5.671.
- Bonanno, George A. “Loss, Trauma, and Human Resilience: Have We Underestimated the Human Capacity to Thrive After Extremely Aversive Events?” Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy S/1 (2008), 101–113. https://doi.org/10.1037/1942-9681.S.1.101
- Bonanno, George A. “Loss, Trauma, and Human Resilience: Have We Underestimated the Human Capacity to Thrive After Extremely Aversive Events?”. American Psychologist 59 (2004), 20-28.
- Bonanno, George A., ve Anthony D. Mancini. “The Human Capacity to Thrive in the Face of Potential Trauma”, Pediatrics 121/2 (2008), 369-375. doi: 10.1542/peds.2007-1648.
- Budak, Selçuk. Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2017.
- Burnett, Harvey J., ve Herbert Helm. “Relationship Between Posttraumatic Stress Disorder, Resilience, and Religious Orientation and Practices Among University Student Earthquake Survivors in Haiti”. International Journal of Emergency Mental Health and Human Resilience 15/2 (2013), 97-104.
- Calhoun, Lawrence G., A. Cann ve R. G. Tedeschi. “The Posttraumatic Growth Model: Sociocultural Considerations”. Posttraumatic Growth Around the Globe: Research Findings and Practice Implications. ed. Tzipi Weiss- Roni Berger. 1-14. Hobo-ken,NJ: John Wiley& Sons, 2010.
- Carver, Charles S. “Resilience and Thriving: Issues, Models, and Linkages”. Journal of Social Issues 54/2 (1998), 245-266. https://doi.org/10.1111/0022-4537.641998064
- Chan, Christian S., ve Jean E. Rhodes. “Religious Coping, Posttraumatic Stress, Psychological Distress, and Posttraumatic Growth Among Female Survivors Four Years After Hurricane Katrina”. Journal Trauma Stress 26/2 (2013), 257-265. doi: 10.1002/jts.21801.
- Connor, Kathryn M., J. R. T. Davidson ve L. Lee. “Spirituality, Resilience, and Anger in Survivors of Violent Trauma: A Community Survey”. Journal Trauma Stress 16/5 (2003), 487-494. doi: 10.1023/A:1025762512279.
- Çınar, Mehmet. "Dinî Tutum İle Psikolojik Sağlamlık Arasındaki İlişkide Tevekkülün Aracılık Rolünün İncelenmesi". Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 22/2 (2022), 1183-1208. https://doi.org/10.33415/daad.1123529
- Denizel Güven, Ezgi. Yetişkinlerde Travma Sonrası Gelişmenin Yordanması: Soma Maden Kazası Örneği. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2019.
- Dirik, Gülay, ve Hazal Ayas. “Kanser Hastası Çocukların Ebeveynlerinde Travma Sonrası Gelişim ve Yükleme Biçimleri”. Türk Psikoloji Yazıları 21/41 (2018), 1-12.
- Doğan, Mebrure. "Üniversite Öğrencilerinin Travma Sonrası Gelişimlerinde İçsel Dinî Motivasyon, Dinî Başa Çıkma, Sabır ve Şükrün Rolü". Journal of Turkish Studies 13/25 (2018).
- Doğan, Mebrure. Acıdan Erdeme Yolculuk- Travma Sonrası Gelişim Psikolojisi ve Din. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2020.
- Doğan, Tayfun. “Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. The Journal of Happiness & Well-Being 3/1 (2015), 93-102.
- Dürü, Çağay. Travma Sonrası Stres Belirtileri ve Travma Sonrası Büyümenin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi ve Bir Model Önerisi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2006.
- Earvolino-Ramirez, Marie. “Resilience: A Concept Analysis”. Nurs Forum 42/2 (2007), 73-82. doi: 10.1111/j.1744-6198.2007.00070.x.
- Erim, Nazlı Hilal. Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Sağlamlıkları ve Pandemiyle Başa Çıkma Stratejileri Arasında İyimserliğin Aracı Rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
- Ekşi, Halil, C. Boyalı ve D. Ümmet. “Öğretmen Adaylarının Spiritüel İyi Oluş İle Yaşamda Anlam Değişkenlerinin Psikolojik Dayanıklılığı Yordaması: Bir Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) Denemesi”. Kastamonu Eğitim Dergisi 27/4 (2019), 1695-1704. DOI: 10.24106/kefdergi.3256
- Erdoğan, Emine. Tanrı Algısı, Dinî Yönelim Biçimleri ve Dindarlığın Psikolojik Dayanıklılıkla İlişkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
- Gencer, Nevzat, ve M. Cengil. “Travma Sonrası Büyüme ve Din”. Dindarlık, Kişilik ve Ruh Sağlığı. ed. Nevzat Gencer- Muammer Cengil. 323-358. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2020.
- Gizir, Cem. “Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Üzerine Bir Derleme Çalışması”. Türk Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi 28 (2007), 113-128. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/21448/229850
- Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 22 Eylül 2023. https://sozluk.gov.tr/
- Gürgan, Uğur. “Yılmazlık Ölçeği (YÖ): Ölçek Geliştirme, Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması”. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 39/2 (2006), 45-74.
- Güven, Kübra. Marmara Depremini Yaşayan Yetişkinlerin Algıladıkları Sosyal Destek Düzeyleri ile Travma Sonrası Gelişim ve Depresyon Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
- Hayes, Andrew F. Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process Analysis, Second Edition: A Regression-Based Approach. NewYork: Guilford Publications, 2017.
- Herman, Judith Lewis. Travma ve İyileşme. çev. Tamer Tosun. İstanbul: Literatür Yayınları, 2017.
- Herrman, H., D. E. Stewart, N. Diaz-Granados, E. L. Berger, B. Jackson, ve T. Yuen. “What is Resilience?”. The Canadian Journal of Psychiatry 56/5 (2011), 258-265. doi:10.1177/070674371105600504.
- Işık, Şerife. “Türkiye’de Kendini Toparlama Gücü Konusunda Yapılmış Araştırmaların İncelenmesi”. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal 6 /45 (2016), 65-76. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/42745/51592966
- İnci, F., ve H. Boztepe. “Travma Sonrası Büyüme: Öldürmeyen Acı Güçlendirir Mi?”. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 4/2 (2013), 80-84.
- Janoff-Bulman, Ronnie. “Assumptive Worlds and the Stress of Traumatic Events: Applications of the Schema Construct”. Social Cognition 7 (1989),113-136.
- Jurisova, Erica. “Coping Strategies and Post-Traumatic Growth in Paramedics: Moderating Effect of Specific Self- Efficacy and Positive/ Negative Affectivity”. Studia Psychologica 58/4 (2016), 259-275.
- Kamya A, Hogo. “Hardiness And Spiritual Well-Being among Social Work Students: Implications For Social Work Education”. Jour¬nal of Social Work Education 36/2 (2000), 231-240.
- Karaca, Faruk. Din Psikolojisi. Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık, 2017.
- Karaırmak, Özlem. “Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler”. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal 3/26 (2006), 129-142.
- https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/21446/229856.
- Karaırmak, Özlem. Investigation of Personal Qualities Contributing to Psychological Resilience Among Earthquake Survivors: A Model Testing Study. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Doktora Tezi, 2007.
- Karaırmak, Özlem, ve Aslı Bugay. “Sağlıklı Psikolojik İşlerlik ve Travma Karşısında Uyum Sağlama Yetisi Olarak Psikolojik Sağlamlık”. Afetler, Krizler, Travmalar ve Psikolojik Yardım. ed. Özgür-Erdur Baker- Türkan Doğan. 75-109. 3. Basım. Ankara: Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği, 2020.
- Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel yayıncılık, 21. Basım, 2010.
- Kula, Naci. Bedensel Engellilik ve Dinî Başa Çıkma. İstanbul: Dem Yayınları, 2005.
- Lazarus, Richard S., ve Susan Folkman. Stress, Appraisal and Coping. New York: Springer, 1984.
- Linley, Alex P., ve Stephen Joseph. “Positive Change Following Trauma and Adversity: A Review”. Journal Trauma Stress 17/1 (2004), 11-21.
- Masten, Ann S. “Ordinary Magic: Resilience Processes in Development”. American Psychologist 56 (2001), 227-238. http://dx.doi.org/10.1037/0003-066X.56.3.227
- McIntire, Laura ve Renae Duncan. “Associations Among Religious Coping, Daily Hassles, and Resilience”. Archive for the Psychology of Religion 35/1(2013), 101-117. https://doi.org/10.1163/15736121-12341252
- McMillen, Curtis, ve R. H Fischer. “The Perceived Benefit Scales: Measuring Perceived Positive Life Changes After Negative Events”. Social Work Research 22/3 (1998), 173-187.
- Merriam Webster. Erişim 15 Ağustos 2023. https://www.merriam-webster.com/dictionary/trauma
- Ogińska-Bulik, Nina. “The Relationship Between Resiliency and Posttraumatic Growth Following the Death of Someone Close”. OMEGA-Journal of Death and Dying 71/3 (2015), 233-244. https://doi.org/10.1177/0030222815575502
- O’Leary, Virginia E.- J. R. Ickovics. “Resilience and Thriving in Response to Challenge: An Opportunity For A Paradigm Shift in Womens Health”. Women’s Health: Research on Gender, Behavior, and Policy 1/2 (1995), 121-142.
- Pargament, Kenneth I., H. G. Koenig, ve L. M. Perez. “The Many Methods of Religious Coping: Development and Initial Validation of the RCOPE”. Journal of Clinical Psychology 56 (2000), 519-543.
- Pargament, Kenneth I., N. Tarakeshwar, C. G. Ellison, ve K. M. Wullf. “Religious Coping Among the Religious: The Relationships Between Religious Coping and Well-Being in a National Sample of Presbyterian Clergy, Elders, and Members”. Journal for the Scientific Study of Religion 40/3 (2001), 497-513.
- Park, Crystal, L. H. Cohen, ve R. L. Murch. “Assessment and Prediction of Stress-Related Growth”. Journal of Personality 64/1 (1996), 71-105.
- Peterson, Christopher, N. Park, N. Pole, W. D’Andrea, ve M. E. P. Seligman. “Strengths of Character and Posttraumatic Growth”. Journal Trauma Stress 21/2 (2008), 214-217. doi: 10.1002/jts.20332.
- Ruglass, Lesia, ve Kathleen Kendall-Tackett. Psychology of Trauma. New York: Springer Publishing Company, 2014,
- Ruppert, Franz. Travmatik Yaşantılar- Sembiyoz ve Otonomi. çev. Zengin, Fatma. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2016.
- Shakespeare-Finch, Jane, E. Martinek, R. G. Tedeschi, ve L. G. Calhoun. “A Qualitative Approach to Assessing the Validity of the Posttraumatic Growth Inventory”. Journal of Loss and Trauma- International Perspectives on Stress & Coping 18/6 (2013), 572-591.
- Smith, Bruce W., J. Dalen, K. Wiggins, E. Tooley, P. Christopher, ve J. Bernard. “The Brief Resilience Scale: Assessing The Ability to Bounce Back”. International Journal of Behavioral Medicine 15 (2008), 194-200.
- Şimşir, Zeynep, S. T. Boynueğri, ve B. Dilmaç. “Religion and Spirituality in the Life of Individuals With Paraplegia: Spiritual Journey From Trauma to Spiritual Development”. Spiritual Psychology and Counseling 2 (2017), 89-110.
- Taku, Kanako, A. Cann, L. G. Calgoun, ve R. G. Tedeschi. “The Factor Structure of the Posttraumatic Growth Inventory: A Comparison of Five Models Using Confirmatory Factor Analysis”. Journal of Traumatic Stress 21/2 (2008), 158-164.
- Taku, Kanako vd. “Posttraumatic Growth (PTG) and Posttraumatic Depreciation (PTD) Across Ten Countries: Global Validation of The PTG-PTD Theoretical Model”. Personality and Individual Differences 169 (2021), 1-6.
- Tedeschi, Richard G., ve Lawrence Calhoun. “The Posttraumatic Growth Inventory: Measuring the Positive Legacy of Trauma”. Journal of Traumatic Stress 9/3 (1996), 455-472.
- ———. “Posttraumatic Growth: Conceptual Foundations and Empirical Evidence”. Psychological Inquiry 15 (2004), 1-18.
- ———. “The Foundations of Postt-Raumatic Growth: An Expanded Framework”. Handbook of Posttraumatic Growth Research and Practice. ed. Tedeschi, Richard G.- Calhoun, Lawrence. 1-24. London: Lawrence Erlbaum Associate, 2006.
- Tedeschi, Richard G., A. Cann, K. Taku, E. Senol-Durak, ve L. G. Calhoun, “The Posttraumatic Growth Inventory: A Revision Integrating Existential and Spiritual Change”. Journal Trauma Stress 30/1 (2017), 11-18. doi: 10.1002/jts.22155.
- Tedeschi, Richard G., Jane Shakespeare-Finch, Kanako Taku, ve Lawrence G. Calhoun. Travma Sonrası Gelişim. çev. ed. Seda Bayraktar. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2022.
- Terzi, Şerife. “Kendini Toparlama Gücü Ölçeğinin Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları”. Türk Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi 26 (2006), 77-86.
- Uysal, Veysel, A. K. Göktepe, S. Karagöz, ve M. İlerisoy. “Dinî Başa Çıkma ile Umut, Hayat Memnuniyeti ve Psikolojik Sağlamlık Arasındaki Etkileşim Üzerine Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 52 (2017), 139-160.
- Üzar Özçetin, Yeter Sinem, ve Duygu Hiçdurmaz. “Kanser Deneyiminde Travma Sonrası Büyüme ve Psikolojik Sağlamlık”. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 9/4 (2017), 388-397.
- Walsh, Deirdre M. J., T. G. Morrison, R. J. Conway, E. Rogers, F. J. Sullivan, ve A. Groarke. “A Model to Predict Psychological and Health-Related Adjustment in Men with Prostate Cancer: The Role of Post Traumatic Growth, Physical Post Traumatic Growth, Resilience and Mindfulness”. Frontiers in Psychology 15/9 (2018), 136. doi:10.3389/fpsyg.2018.00136
- Waugh, Amy, G. Kiemle, ve P. Sladec. “What Aspects of Post-Traumatic Growth Are Experienced By Bereaved Parents? A Systematic Review”. European Journal of Psychotraumatology 9 (2018), 1-14.
- Weiss, Tzipi, ve Roni Berger. “Posttraumatic Growth Around the Globe: Research Findings and Practice Implications”. Posttraumatic Growth Around the Globe: Research Findings and Practice Implications. ed. Tzipi Weiss- Roni Berger. 188-195. Hobo-ken,NJ: John Wiley& Sons, 2010.
- Wilson, B., B. A. Morris, ve S. Chambers. “A Structural Equation Model of Posttraumatic Growth After Prostate Cancer”. Psychooncology 23/11 (2014), 1212-1219. doi: 10.1002/pon.3546.
- Yapıcı, Asım. “Cinsiyete Göre Farklılaşan Dindarlıklar ve Kadınlarda Dinsel Yaşamın Farklı Görüntüleri". Dinî Araştırmalar 19/49 (2016), 131-161.
- Yıldırım, Sonay, ve Orhan Gürsu. ”Yetişkinlerde Dindarlık ve Psikolojik Dayanıklılık İlişkisi”. Turkish Academic Research Review 6/1, 27-54 . DOI: 10.30622/tarr.865014
- Yılmaz, Banu. Arama-Kurtarma Çalışanlarında Travma Sonrası Stres Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme ile İlişkili Değişkenler. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2006.
- Yılmaz, Veysel, ve Zeynep İlhan Dalbudak. “Aracı Değişken Etkisinin İncelenmesi: Yüksek Hızlı Tren İşletmeciliği Üzerine Bir Uygulama”. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi 14/2 (2018), 517-534. DOI: 10.17130/ijmeb.2018239946
- Yu, Yongju, Li Peng, Long Chen, Ling Long, Wei He, Min Li, ve Tao Wang. “Resilience and Social Support Promote Posttraumatic Growth of Women With İnfertility: The Mediating Role of Positive Coping”. Psychiatry Research 215/2 (2014), 401-405. doi: 10.1016/j.psychres.2013.10.032.
- Zamora, Eduardo R., J.Yi, J. Akter, J. Kim, E. L. Warner, ve A. C. Kirchhoff. “Having Cancer Was Awful But Also Something Good Came Out: Post-Traumatic Growth among Adult Survivors of Pediatric and Adolescent Cancer”. European Journal of Oncology Nursing 28 (2017), 21-27.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Psychology of Religion, Islamic Studies (Other) |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | December 30, 2023 |
| Submission Date | October 31, 2023 |
| Acceptance Date | December 13, 2023 |
| Published in Issue | Year 2023 Volume: 65 Issue: 65 |
International Journal of Theological and Islamic Studies
International Journal of Theological and Islamic Studies is an open access journal
Click for Open Access Policy
