Şarkiyat

Abstract

Bu çalışmada, klasik Türk şiirindeki yansımaları hakkında, müstakil bir çalışma yapılmamış olan Hassân b. Sâbit’in divan şiirindeki yansımaları ele alınmıştır. Klasik Türk şiirinde duygu ve düşünceler estetize edilerek ifade edildiği için ele alınan kişi ve kavramlar, ideal bir forma büründürülerek tasvir edilir. Önemi hâiz bir şahsiyet olan Hassân’ın, divanlarda hem kişisel hem de edebî yönüyle teşbih ve tasavvurlara konu edildiği görülmektedir. Klasik şairler, şairlik kabiliyetlerini ve şahsiyetlerini överken Hassân b. Sâbit’i “şairlerin pîri” olarak görüp ona nispetle kendilerini “Hassân’ın kapıcısı”, “Hassân-ı sânî” ve “devrin/zamanın Hassân”ı olarak tasavvur ederler. Onun, Hz. Muhammed’in övgüsüne ve duasına mazhar olma yönünü ve şirki hicvetmekle me’mûr olma özelliğini nazara sunarlar. Hüsn (حسن) kökünden türeyip anlam bakımından “güzellik” ve “iyilik” ile alakalı olan Hasan, hasene, hüsün, ihsân ve tahsîn sözcüklerini birlikte kullanarak (iştikâk) şiirlerinin anlam ve üslup bakımından hâiz olduğu güzelliği överler. Güzel naat yazma, etkili methiye okuma ve sözü güzel söyleme hususlarında kendilerini Hassân b. Sâbit ile karşılaştırırlar. Söz vadisinde Hassân’dan yetenekli olduklarını, Hassân’ı susturacak ifade gücüne sahip olduklarını söyleyerek özellikle ifade gücü noktasında Hassân b. Sâbit’ten üstün olduklarını düşünürler. Bu yaklaşımlar, Hassân b. Sâbit’in, klasik Türk şiirinde hem temsil ettiği sembolik değer ve şahsiyet hem de şiir vadisindeki yetkinlik hususlarında tasavvurlara konu edildiğini gösterir.