Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi

Abstract

Erkekler tarafından ezilen, sömürülen, dezavantajlı, eşitsiz ve ikincil konumuyla birlikte Sanayi Devrimi, kadınların emek piyasasındaki yerini de etkilemiştir. Bir nevi mülkiyetin değişimi kadının konumu, aile kurumu ve onun ilişkileri üzerinde bir etkiye sebep olmuştur. Marx ve Engels kadınının konumunu mülkiyetin değişmesiyle birlikte ele aldığı için cinsiyet ilişkileri üzerinden değil, üretim ilişkileriyle değerlendirmiştir. Kadınların ezilmesi, üretim ilişkileriyle bağlantılı olarak ele alındığı için çözüm de sosyalist toplumun kurulmasında bulunur. Marx ve Engels’i takip eden mahdumları arasında yer alan Lenin, hem kadın düşüncesinde seleflerini takip etmiş hem de kendi düşüncelerini pratikte uygulayabileceği bir alan yaratabilmiştir. Sosyalist feminist olarak adlandırabileceğimiz Rosa Luxemburg ve Clara Zetkin, Marx ve Engels’i fikren takip ettiği gibi Lenin’le de bu hususta dirsek teması kurmuştur. Bunlar, kadınların kurtuluşunu sosyalizmde bulmalarının yanı sıra liberal kadın hareketlerine karşı çıkmamaları yönüyle kendi öncüllerinden ayrılırlar.
Aydınlık dergisi hareketi, aydınlara hitap etmek üzere yola çıkan sosyalist bir dergi olmasıyla birlikte fikri çizgisi itibarıyla Marx, Engels ve Lenin üçlüsünü takip etmesinin yanı sıra Spartakist hareketiyle de yakın temas kurmuştur. Bu çalışmada Aydınlık dergisi hareketinin kadın imgesine bakışını inşa etmede ve anlamlandırmada bu Marksist yaklaşımların ne tür katkılarının olduğu ve ayrışma noktalarının olup olmadığı sorunsalı üzerinden hareket edilmiştir. Bu bağlamda Aydınlık dergisinin kadın imgesine bakış açısı, kadının konumu ve toplumdaki sınıflandırılması kategorize edilerek etkilendikleri bahsi geçen Marksist kuramcılar üzerinden incelenmiştir.