Öz
The research focuses on the solution of communication problems experienced during the emergency response period of the 06 February 2023 Kahramanmaraş earthquakes and the usage practices of the WhatsApp application, which was used effectively for volunteer humanitarian aid organizations. For this reason, using the qualitative analysis method, 13 voluntary solidarity groups formed on WhatsApp for earthquake-stricken provinces were included in the scope of the research and data were collected by following them for 30 days from the day they were established. The collected data were analyzed through observation and document analysis. The aim of the research is to discuss the efficiency of the WhatsApp application, which is used by a wide audience, in the emergency response period, in particular in disaster communication, and to bring solutions to the issues of how and in which direction it can be developed. The findings of the research showed that WhatsApp's features such as audio, image, video, voice and video calls are a tool that helps to realize a fast, effective and comprehensive communication process in the acute period of the earthquake. In volunteer WhatsApp solidarity groups, it was observed that a large number of posts were made on different topics including basic needs, transportation and finding missing disaster victims, as well as combating disinformation, especially the information of those trapped under the rubble. Although social media poses risks in terms of rapid dissemination of unconfirmed information, as a result, it is thought that WhatsApp, a global digital platform, can be used as an effective tool for sustainable communication in disaster emergency response, especially in combating disinformation.
Anahtar Kelimeler
Disaster Communication Earthquake Crisis Communication Hyperlocal Media Social Media WhatsApp
Kaynakça
- Alonso, W. J., Schuck-Paim, C., Asrar, G. R. (2014). Global Health And Natural Disaster Alerts: Preparing Mobile Phones To Endure The Unthinkable. Earth Perspectives, 1.1: 1-6. Https://Doi.Org/10.1186/2194-6434-1-24
- Aslan, R., & Akçi, Y. (2021). Covid-19 Salgını İle E-Ticaret ve Sosyal Medya Kullanımının İncelemesi. International Journal Of Entrepreneurship And Management Inquiries, 5.9: 380-399.
- Ata, F. (2023). Afet Haberciliği: Kahramanmaraş Merkezli Depremler Sürecinde Sosyal Medyaya Yönelik Bir Değerlendirme. Trt Akademi, 8.18: 606-629.
- Baechler, N. (2018). Afet Risk ve Zarar Azaltmada İletişim Stratejisinin Rolü. 2. Uluslararası Doğal Tehlikeler ve Afet Yönetimi Sempozyumu, 4-6.
- Bayir, A. E., & Kocyigit, N. (2022) 2014’ten Günümüze Risk Yönetim Politikaları Ve 2021 Temmuz Ve Ağustos Ayı Orman Yangınlarının Sosyal Medyada Yansımalarının Risk Yönetimi Açısından Değerlendirilmesi. Afet Ve Risk Dergisi, 5.1: 46-60.
- Cobb, J. (2016). Preppers Communication Handbook. Ulysses Press, ABD.
- Creswell, J. W. (2018). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. Siyasal Kitabevi, Ankara.
- Çerçi, Ü. Ö., Canöz, N., & Canöz, K. (2020). Covid-19 Krizi Döneminde Bilgilenme Aracı Olarak Sosyal Medya Kullanımı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 44: 184-198.
- Demiröz, K. (2020)., Afet Kriz Yönetiminde Sosyal Medyanın İşlevselliği ve Zararları Üzerine Bir İnceleme. Resilience, 4.2: 293-304.
- Eyüboğlu, E & Kodak, D. (2023). İnfodemi ve Dijital Kamusal Alan: Afet Dönemi Özelinde Bir Araştırma. Trt Akademi, 8.18: 528-551.
- Gezgin, S. (2018). Dijital Çağda İletişim. Eğitim Yayınevi, İstanbul.
- İri, R. (2023). 2023 Türkiye Deprem Sürecinde Yaşanan Ve Gelişen Olaylarda Sosyal Medya Kullanımının Önemi: Niğde Ve Yöresi Sosyal Medya Kullanıcılarına Yönelik Bir Araştırma. Uşak Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 3.1: 44-66.
- Jayasekara, P. K. (2019). Role Of Facebook As A Disaster Communication Media. International Journal Of Emergency Services, 8.2: 191-204. Https://Doi.Org/10.1108/Ijes-04-2018-0024 Kapur, G B. & Bezek, S. Dyal, J. (2016). Effective Communication During Disasters: Making Use Of Technology, Media, And Human Resources. Apple Academic Press, Florida.
- King, Storm A. (2018). “İnternet Topluluklarının Araştırılması: Sonuçların Raporlanması İçin Önerilen Etik Kurallar”. In: İnternet Folkloru: Netlore Ve Netnografi. (Yay. Hzl. M. Öcal Oğuz Vd.). Geleneksel Yayınları, Ankara, pp 33-43.
- Koç Akgül S. & Şen R. (2022). Hiper‐Yerel Medya Tartışmaları Bağlamında Whatsapp Ve Telegram Uygulamalarının Karşılaştırmalı Analizi: Bir Saha Çalışması. In: Dijital Çağda Etik Tartışmalar, Çetinkaya A, Yetkin Cılızoğlu, G (Ed) Literatürk Academia, Konya.
- Koç Akgül S. (2021). Afet Odaklı İletişim. Hyperlink, İstanbul.
- Maden, S. (2023). 6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş’ta Yaşanan Depremler Ekseninde Türkiye’de Deprem Haberciliğine Bakış: Prof. Dr. Süleyman İrvan İle Söyleşi. Etkileşim 11: 406-420.
- Masterson, J H., Peacock W G., Van Zandt S S., Grover H., Schwarz L F., & Cooper, J. T. (2014). Planning For Community Resilience: A Handbook For Reducing Vulnerability To Disasters. Island Press,Center For Resource Economics. Pp 1-58.
- Öztürk, M., & Demir, Y. (2023). Bilgilendirme Ve Kaos Arasında: Afet Yönetiminde Medyanın Rolüne Yönelik Bibliyometrik Bir Analiz. Trt Akademi, 8.18: 506-527.
- Panagiotopoulos, P., Barnett, J., Bigdeli, A. Z., & Sams, S. (2016). Social Media İn Emergency Management: Twitter As A Tool For Communicating Risks To The Public. Technological Forecasting And Social Change, 111, 86-96.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
- Yıldırım, A. (2023) Afetlerde Dijital İletişim Ve Acil Çağrı Uygulamalarının Kullanılabilirliği Üzerine Bir İnceleme: Afad Acil Çağrı. Trt Akademi, 8.18: 552-573.
- URL 1, https://www.afad.gov.tr/afet-turleri (Son Erişim: 10.04.2023 )
- URL 2, https://www.who.int/health-topics/earthquakes#tab=tab_1 (Son Erişim: 10.04.2023)
- URL 3, https://datareportal.com/reports/digital-2023-global-overview-report - (Son Erişim: 12.04.2023)
- URL 4, https://www.usgs.gov/programs/earthquake-hazards/news/new-interactive-geonarrative-explains-2023-turkey-earthquake (Son Erişim: 12.04.2023)
- URL 5, https://www.usgs.gov/news/featured-story/m78-and-m75-kahramanmaras-earthquake-sequence-near-nurdagi-turkey-turkiye (Son Erişim: 12.04.2023)
- URL 6, https://afad.gov.tr/hatayda-meydana-gelen-64-buyuklugundeki-deprem-hk-basin-bulteni-1# (Son Erişim Tarihi: 12. 04. 2023)
- URL 7, https://www.diken.com.tr/depremler-10-sehirde-yaklasik-14-milyon-insani-etkiledi/ (Son Erişim: 12.04.2023)
- URL 8, https://www.trthaber.com/haber/gundem/elazig-11inci-il-olarak-afet-bolgesi-olarak-degerlendirilecek-746577.html (Erişim Tarihi: 12.10.2023)
- URL 9, https://m.bianet.org/bianet/kent/275996-depremlerde-aciklanan-can-kaybi-50-bin-96-ya-yukseldi (Erişim Tarihi: 12.10.2023)
- URL 10, https://www.bbc.com/turkce/articles/czvy09w0zgxo (Son Erişim: 12.04.2023)
- URL 11, https://www.statista.com/statistics/258749/most-popular-global-mobile-messenger-apps/ (Son Erişim: 12.04.2023)
- URL 12, https://faq.whatsapp.com/438859978317289/?cms_platform=web (Son Erişim: 17.04.2023)
- URL 13, https://www.statista.com/statistics/814649/whatsapp-users-in-the-united-states-by-age/ (Son Erişim: 17.04.2023)
- URL 14, https://www.statista.com/statistics/1305750/distribution-whatsapp-users-by-gender/ (Son Erişim: 17.04.2023)
- URL 15, https://www.ntv.com.tr/teknoloji/turkiyede-internet-kullananlarin-orani-yuzde-85e-yukseldi,Z1k0_noINUOTMW1DYVFAig (Son Erişim: 17.04.2023)
Öz
Araştırma, 06 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri acil müdahale döneminde yaşanan iletişim sorunlarının çözümü ve gönüllü insani yardım organizasyonları için etkin kullanılan WhatsApp uygulamasının kullanım pratiklerine odaklanmıştır. Bu gerekçeyle nitel analiz yöntemi kullanılarak deprem yaşamış iller için WhatsApp üzerinden oluşturulmuş 13 gönüllü dayanışma grubu araştırma kapsamına alınmış ve kurulduğu günden itibaren 30 gün boyunca takip edilerek veriler toplanmıştır. Toplanan veriler gözlem ve döküman analizine tabi tutularak incelenmiştir. Araştırmanın amacı, geniş bir kitlenin kullandığı WhatsApp uygulamasının afet iletişimi özelinde acil müdahale döneminde verimliliğini tartışarak nasıl ve hangi yönde geliştirilebileceği konularına çözüm önerileri getirebilmektir. Araştırma bulguları WhatsApp’ın ses, görüntü, video, sesli ve görüntülü arama gibi özelliklerinin depremin akut döneminde hızlı, etkili ve kapsamlı bir iletişim sürecinin gerçekleşmesine yardımcı bir araç olduğunu göstermiştir. Gönüllü WhatsApp dayanışma gruplarında enkaz altında kalanların bilgileri başta olmak üzere temel ihtiyaçlar, ulaşım ve kaybolan afetzedelerin bulunması yanında dezenformasyonla mücadeleyi de içeren farklı konularda çok sayıda paylaşım yapıldığı görülmüştür. Sosyal medya teyit edilmeyen bilgilerin hızlı şekilde yayılması noktasında risk barındırıyor olsa da sonuç olarak, küreyerel bir dijital platform olan WhatsApp uygulamasının başta dezenformasyonla mücadele olmak üzere afet acil müdahalede sürdürülebilir iletişim için etkili bir araç olarak kullanılabileceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Afet İletişimi Deprem Hiperyerel Medya Kriz İletişimi Sosyal Medya Whatsapp
Kaynakça
- Alonso, W. J., Schuck-Paim, C., Asrar, G. R. (2014). Global Health And Natural Disaster Alerts: Preparing Mobile Phones To Endure The Unthinkable. Earth Perspectives, 1.1: 1-6. Https://Doi.Org/10.1186/2194-6434-1-24
- Aslan, R., & Akçi, Y. (2021). Covid-19 Salgını İle E-Ticaret ve Sosyal Medya Kullanımının İncelemesi. International Journal Of Entrepreneurship And Management Inquiries, 5.9: 380-399.
- Ata, F. (2023). Afet Haberciliği: Kahramanmaraş Merkezli Depremler Sürecinde Sosyal Medyaya Yönelik Bir Değerlendirme. Trt Akademi, 8.18: 606-629.
- Baechler, N. (2018). Afet Risk ve Zarar Azaltmada İletişim Stratejisinin Rolü. 2. Uluslararası Doğal Tehlikeler ve Afet Yönetimi Sempozyumu, 4-6.
- Bayir, A. E., & Kocyigit, N. (2022) 2014’ten Günümüze Risk Yönetim Politikaları Ve 2021 Temmuz Ve Ağustos Ayı Orman Yangınlarının Sosyal Medyada Yansımalarının Risk Yönetimi Açısından Değerlendirilmesi. Afet Ve Risk Dergisi, 5.1: 46-60.
- Cobb, J. (2016). Preppers Communication Handbook. Ulysses Press, ABD.
- Creswell, J. W. (2018). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. Siyasal Kitabevi, Ankara.
- Çerçi, Ü. Ö., Canöz, N., & Canöz, K. (2020). Covid-19 Krizi Döneminde Bilgilenme Aracı Olarak Sosyal Medya Kullanımı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 44: 184-198.
- Demiröz, K. (2020)., Afet Kriz Yönetiminde Sosyal Medyanın İşlevselliği ve Zararları Üzerine Bir İnceleme. Resilience, 4.2: 293-304.
- Eyüboğlu, E & Kodak, D. (2023). İnfodemi ve Dijital Kamusal Alan: Afet Dönemi Özelinde Bir Araştırma. Trt Akademi, 8.18: 528-551.
- Gezgin, S. (2018). Dijital Çağda İletişim. Eğitim Yayınevi, İstanbul.
- İri, R. (2023). 2023 Türkiye Deprem Sürecinde Yaşanan Ve Gelişen Olaylarda Sosyal Medya Kullanımının Önemi: Niğde Ve Yöresi Sosyal Medya Kullanıcılarına Yönelik Bir Araştırma. Uşak Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 3.1: 44-66.
- Jayasekara, P. K. (2019). Role Of Facebook As A Disaster Communication Media. International Journal Of Emergency Services, 8.2: 191-204. Https://Doi.Org/10.1108/Ijes-04-2018-0024 Kapur, G B. & Bezek, S. Dyal, J. (2016). Effective Communication During Disasters: Making Use Of Technology, Media, And Human Resources. Apple Academic Press, Florida.
- King, Storm A. (2018). “İnternet Topluluklarının Araştırılması: Sonuçların Raporlanması İçin Önerilen Etik Kurallar”. In: İnternet Folkloru: Netlore Ve Netnografi. (Yay. Hzl. M. Öcal Oğuz Vd.). Geleneksel Yayınları, Ankara, pp 33-43.
- Koç Akgül S. & Şen R. (2022). Hiper‐Yerel Medya Tartışmaları Bağlamında Whatsapp Ve Telegram Uygulamalarının Karşılaştırmalı Analizi: Bir Saha Çalışması. In: Dijital Çağda Etik Tartışmalar, Çetinkaya A, Yetkin Cılızoğlu, G (Ed) Literatürk Academia, Konya.
- Koç Akgül S. (2021). Afet Odaklı İletişim. Hyperlink, İstanbul.
- Maden, S. (2023). 6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş’ta Yaşanan Depremler Ekseninde Türkiye’de Deprem Haberciliğine Bakış: Prof. Dr. Süleyman İrvan İle Söyleşi. Etkileşim 11: 406-420.
- Masterson, J H., Peacock W G., Van Zandt S S., Grover H., Schwarz L F., & Cooper, J. T. (2014). Planning For Community Resilience: A Handbook For Reducing Vulnerability To Disasters. Island Press,Center For Resource Economics. Pp 1-58.
- Öztürk, M., & Demir, Y. (2023). Bilgilendirme Ve Kaos Arasında: Afet Yönetiminde Medyanın Rolüne Yönelik Bibliyometrik Bir Analiz. Trt Akademi, 8.18: 506-527.
- Panagiotopoulos, P., Barnett, J., Bigdeli, A. Z., & Sams, S. (2016). Social Media İn Emergency Management: Twitter As A Tool For Communicating Risks To The Public. Technological Forecasting And Social Change, 111, 86-96.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
- Yıldırım, A. (2023) Afetlerde Dijital İletişim Ve Acil Çağrı Uygulamalarının Kullanılabilirliği Üzerine Bir İnceleme: Afad Acil Çağrı. Trt Akademi, 8.18: 552-573.
- URL 1, https://www.afad.gov.tr/afet-turleri (Son Erişim: 10.04.2023 )
- URL 2, https://www.who.int/health-topics/earthquakes#tab=tab_1 (Son Erişim: 10.04.2023)
- URL 3, https://datareportal.com/reports/digital-2023-global-overview-report - (Son Erişim: 12.04.2023)
- URL 4, https://www.usgs.gov/programs/earthquake-hazards/news/new-interactive-geonarrative-explains-2023-turkey-earthquake (Son Erişim: 12.04.2023)
- URL 5, https://www.usgs.gov/news/featured-story/m78-and-m75-kahramanmaras-earthquake-sequence-near-nurdagi-turkey-turkiye (Son Erişim: 12.04.2023)
- URL 6, https://afad.gov.tr/hatayda-meydana-gelen-64-buyuklugundeki-deprem-hk-basin-bulteni-1# (Son Erişim Tarihi: 12. 04. 2023)
- URL 7, https://www.diken.com.tr/depremler-10-sehirde-yaklasik-14-milyon-insani-etkiledi/ (Son Erişim: 12.04.2023)
- URL 8, https://www.trthaber.com/haber/gundem/elazig-11inci-il-olarak-afet-bolgesi-olarak-degerlendirilecek-746577.html (Erişim Tarihi: 12.10.2023)
- URL 9, https://m.bianet.org/bianet/kent/275996-depremlerde-aciklanan-can-kaybi-50-bin-96-ya-yukseldi (Erişim Tarihi: 12.10.2023)
- URL 10, https://www.bbc.com/turkce/articles/czvy09w0zgxo (Son Erişim: 12.04.2023)
- URL 11, https://www.statista.com/statistics/258749/most-popular-global-mobile-messenger-apps/ (Son Erişim: 12.04.2023)
- URL 12, https://faq.whatsapp.com/438859978317289/?cms_platform=web (Son Erişim: 17.04.2023)
- URL 13, https://www.statista.com/statistics/814649/whatsapp-users-in-the-united-states-by-age/ (Son Erişim: 17.04.2023)
- URL 14, https://www.statista.com/statistics/1305750/distribution-whatsapp-users-by-gender/ (Son Erişim: 17.04.2023)
- URL 15, https://www.ntv.com.tr/teknoloji/turkiyede-internet-kullananlarin-orani-yuzde-85e-yukseldi,Z1k0_noINUOTMW1DYVFAig (Son Erişim: 17.04.2023)
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İletişim ve Medya Çalışmaları (Diğer) |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2023 |
| Kabul Tarihi | 29 Kasım 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 6 Sayı: 4 |
