Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi

Öz

Türk siyasal hayatının en belirleyici unsurlarından birisi ordunun siyasal
hayatta oynadığı roldür. Hiç şüphe yok ki her bir askerî müdahale başarılı olduğu
oranda ordunun gücünü artıracak düzenlemelerle birlikte yeni vesayet odakları ortaya
çıkarmıştır. Ancak darbelerin oluşum nedenleri ve yarattığı sonuçlar da sadece asker
üzerinden anlaşılmaz. Bunun sivil ayağı üzerinden toplumun yaşadığı olumsuzlukları
da değerlendirmek lazımdır. Her bir askerî müdahale kendi tarihsel-toplumsal,
ekonomik, kültürel ve sosyo-politik düzen inşa etmiştir. Bu yeni düzenlerin ne olacağı
ve nasıl şekilleneceği tek başına ordunun irade, karar ve eylemleriyle gerçekleşmemiş,
sosyal ve siyasal aktörlerin müdahil olduğu güç ilişkileri içinde belirlenmiştir. Aynı
zamanda her bir askerî müdahale sonrasındaki sosyo-politik ve sosyoekonomik
düzenlemeler farklı toplumsal ve siyasal aktörler üzerinde değişik etkilerde
bulunmuştur.
Türkiye, bir darbe teşebbüsüyle tarihinde ilk defa yüz yüze gelmemiştir. Ancak,
15 Temmuz darbe girişimi Türkiye tarihinde bir ilktir. Zira tarihte ilk defa, toplum ve
devlet nezdinde kendisini bir “dinî hareket” olarak nitelemiş bir yapı kendi halkına silah
doğrultup, gayri meşru şekilde devlete el koyma teşebbüsünde bulunmuştur. Eğitim
odaklı bir dinî hizmet görüntüsü altında “devlete sızma” gibi bir amacı gizlice
gerçekleştirdiği anlaşılan bir yapı, bu kez devleti doğrudan ele geçirmek üzere millete
silah doğrultup, milletin meclisini bombalayıp, halkını öldürmüĢ ve birçoğunu da
yaralamıĢtır.