Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

Öz

Sanayileşmenin hızlandığı bir dönemde kaleme aldığı hikâye ve romanlarla imgeyi düşüncenin hizmetine sunan Franz Kafka (1883- 1924), birçok eserinde olduğu gibi ‘dönüşüm’ adlı öyküsünde de toplumsal ilişkilerin değişmesinden kaynaklanan sorunları eleştirel bir biçimde işlemiştir. Bu nedenle çalışmada, Kafka’nın ‘dönüşüm’ adlı öyküsündeki modern topluma ilişkin görüşleri Marcel,Marx, Weber gibi modern toplumlara karşı eleştirel yaklaşımlar sergileyen filozof ve sosyologların görüşleri bağlamında incelenmiştir. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde toplumsal ilişkiler konusuna ikinci bölümünde ise yabancılaşma konusuna yer verilmiştir. Çalışmanın sonunda Kafka’nın ‘dönüşüm’ adlı öyküsünde modern topluma ilişkin eleştirilerini daha çok yabancılaşma kavramı ekseninde yaptığı tespit edilmiştir. Felsefe tarihinde kökeni Antik Yunan filozoflarına kadar dayanan yabancılaşma kavramı, sanayileşmenin hızlanması ve teknolojik unsurların devreye girmesiyle birlikte 19. yüzyıldan sonra daha yoğun bir biçimde ele alındığından türlerine ayrılarak daha ayrıntılı bir biçimde tanımlanmaya başlanmıştır. Ekonomik etkenleri ön plana çıkartan yabancılaşma, toplumsal nedenlerin önemini vurgulayan yaklaşıma göre yabancılaşma, teknolojik faktörleri ön plana çıkartan yabancılaşma ve felsefi- varoluşçu öğretilerin yaklaşımına göre yabancılaşma bu türler arasında yer almaktadır. Çalışmanın sonunda Kafka’nın ‘dönüşüm’ adlı öyküsünde modern topluma ilişkin eleştirilerini en çok ekonomik etkenleri ön plana çıkartan yabancılaşma açısından ele aldığı da tespit edilmiştir. Çünkü ‘dönüşüm’ adlı öyküde yabancılaşmanın kaynağında daha çok ekonomik nedenlerle bireyin kendi emeğine ve özüne yabancılaşması temalarına yer verildiği görülmüştür.