Öz
Bu çalışmada, şiirin şairin zihninde ilk canlandığı an bakımından, şiir ile ilgili olarak oldukça ehemmiyetli iki faktör olan meleke ve kültür etmenleri incelenecektir. İlk olarak, giriş mahiyetinde klasik Arap tenkitçilerinin ele aldıkları klasik bir probleme değinilecektir. O da iyi ve kötü şiir meselesidir. Daha sonra bu meselenin, şiirin meleke ve kültür bakımından ele alınmasına nasıl yol açtığı ortaya koyularak kültürün meleke ile ilişkisi iki olgu bağlamında mercek altına alınacaktır. Birincisi, klasik Arap şiirinin seyrini olumsuz yönde etkilemiş olup rivayet üzerine yoğunlaşan ilk şiir ravîleri ile birlikte ortaya çıkmış olan nahl olgusudur. Bu olgu bağlamında, intihal edilen şiirin zuhur etmesinde kültür ve melekenin rolü ortaya koyularak esas itibariyle rivayet geleneğinin meleke ve kültür etmenlerini şiiri tezyif etmede nasıl kullandığı tespit edilecektir. İkincisi ise olumlu olup şairlerin birbirinden temayüz etmelerinde tesirli olmuştur. Şiirin hem çok hem de kaliteli olması kriterleriyle ilişkili olan fuhûlet olgusu, söz konusu temayüzün bir sonucu olarak neşet etmiştir. Son olarak, meleke ile kültür arasındaki çatışmanın etkileri incelenecek ve bu durumun gerek Emevî gerekse de Abbasî dönemlerinde müteârız şiir geleneklerinin ortaya çıkmasına nasıl sebebiyet verdiği ortaya koyularak bir dönemden bir diğer döneme fuhûlet kavramının uğradığı delalet değişiklileri görülecektir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- الآمديُّ، أبو القاسم الحسن بن بشر ت370هـ، الموازنة بين شعر أبي تمام والبحتري، مكتبة الخانجي، القاهرة، ط1، 1994م.
- الأصمعيُّ، عبد الملك بن قريب ت216هـ، فحولة الشعراء، تحقيق المستشرق توري، تقديم صلاح الدين المنجد، دار الكتاب الجديد، بيروت، 1980م.
- البغداديُّ، عبد القادر بن عمر ت1093، خزانة الأدب ولب لباب لسان العرب، تحقيق العلَّامة عبد السلام هارون، مكتبة الخانجي، القاهرة، ط4، 1997.
- الجاحظ، أبو عثمان عمرو بن بحر ت255هـ، البيان والتبيين، مكتبة الهلال، بيروت، 1423هـ.
- ابن خلدون، عبد الرحمن بن محمـد الإشبيلي ت808هـ، المقدمة، تحقيق عبد الله محـمد الدرويش، دار يعرب، دمشق، 2004م.
- الراغب الأصفهانيُّ، أبو القاسم الحسين بن محمَّـد ت502هـ، محاضرات الأدباء ومحاورات الشعراء والبلغاء، دار الأرقم بن أبي الأرقم، بيروت، 1420هـ.
- ابن رشيق القيرواني، الحسن بن رشيق ت463هـ، العمدة في محاسن الشعر وآدابه، تحقيق محـمد محيي الدين عبد الحميد، دار الجيل، بيروت، ط5، 1981م.
- ابن سلَّام الجُمَحِيُّ، محمـد بن سلَّام بن عُبيد الله ت232هـ، طبقات فحول الشعراء، تحقيق محمود شاكر، دار المدني، جدَّة، 1400هـ.
- السيوطي، جلال الدين عبد الرحمن بن أبي بكر ت911هـ، المزهر في علوم اللغة وأنواعها، دار الكتب العلمية، بيروت، 1998م.
- عز الدين إسماعيل، الأسس الجمالية في النقد العربي، دار الفكر العربي، بيروت، 1992م.
- أبو الفرج الأصفهاني، علي بن الحسين ت 356هـ، الأغاني، دار الفكر، بيروت، ط2، د.ت.
- ابن قتيبة الدينوري، أبو محمـد عبد الله بن مسلم ت276هــ، الشعر والشعراء، دار الحديث، القاهرة، 1423هـ.
- قدامة بن جعفر ت337هـ، نقد الشعر، مطبعة الجوائب، القسطنطينية، ط1، 1302ه.
- مجدي أحمد توفيق، مفهوم الإبداع الفني في النقد العربي القديم، هيئة الكتب المصرية، القاهرة، 1992م.
- مصطفى عبده، فلسفة الجمال، مكتبة مدبولي، القاهرة، ط2، 1999م.
- Abduh, Mustafa, Felsefetü’l-Cemâl, Mektebetü Medbûlî, Kahire, 2. Baskı, 1999.
- el-Amidî, Abdulkâsım, el-Muvazene Beyne Ebi Temmâm ve’l-Buhturî, Mektebetu’l-Hancı, Kahire, 1.Baskı, 1994.
- el-Asma’î, Abdulmelik bin Karîb, Fuhûletü’ş-Şuarâ’, Thk. C. Torrey, Tkd. Selahüddin el-Müneccid, Daru’l-Kitâbi’l-Cedîd, Beyrut, 1980.
- el-Bağdâdî, Abdulkâdir, Hizânetü'l-Edeb ve Lübbü Lübabi Lisâni'-l'Arab, Thk. Abdusselam Hârûn, Mektebetü'l-Hancı, Kahire, 4.Baskı, 1997.
- el-Câhız, Amr bin Bahr, el-Beyân ve’t-Tebyîn, Mektebetu’l Hilâl, Beyrut, 1423.
- el-Cümcümî, İbn Sellâm, Tabakâtü Fuhûli’ş-Şuarâ’, Thk. Mahmûd Şâkir, Daru’l-Medenî, Cidde, 1400.
- İbn Haldûn, Abdurrahman bin Muhammed, el-Mukaddime, Thk. Abddullah Derviş, Dar Ya’rib, Dımaşk, 2004.
- İbn Cafer, Kudame, Nakdü’ş-Şiir, Matbaatü’l-Cevâib, Kostantiniye, 1.Baskı, 1302.
- İbn Kuteybe, Ebu Muhammed Abdullah bin Müslim, eş-Şiir ve’ş-Şu’arâ’, Dâru’l-Hadîs, Kahire, 1423.
- el-İsfahânî, Ebu’l-Farac, el-Eğânî, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 2.Baskı, Trs.
- el-İsfahânî, Râgıp, Muhâdarâtü’l-Üdebâ’ ve Muhâvarâtü’ş-Şuara’ ve’l-Buleğâ’, Daru’l-Arkam Bin Ebi’l-Arkam, Beyrut, 1420.
- İsmail, İzzüddin, el-Üsüsü’l-Cemâliye Fi’l-Nakdi’l-Arabî, Daru’l-Fikri’l-Arabî, 1992.
- el-Kayravânî, İbn Reşîk, el-Umde Fi Mehâsini’ş-Şiir ve Adâbihi, Thk. Muhammed Abdulhamîd, Daru’l-Cîl, Beyrut, 5.Baskı, 1981.
- Suyûtî, Celaleddin Abdurrahman bin Ebu Bekir, el-Mezher Fi Ulumi’l-Luga ve Envaiha, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1998.
- Tevfîk, Mecdî Ahmed, Mefhumü’l-İbdâi’l-Fennî Fi’l-Nakdi’l-Arabîyyi’l-Kadîm, Hey’etü’l-Kutubi’l-Mısriyye, Kahire, 1992.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Arapça |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 22 Haziran 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 21 Nisan 2020 |
| Kabul Tarihi | 12 Mayıs 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Sayı: 15 |
- Makale Dosyaları
