Hikmet - Akademik Edebiyat Dergisi

Öz

Dil araştırmacıları arkaik olarak değerlendirilen kelimeleri eski döneme ait, fakat günümüzde değişime uğramış yapı, birim veya öge olarak adlandırmıştır. Bu bağlamda bakıldığında Türkçenin ulaşabilen en eski yazılı belgelerin VII. yüzyılda Köktürklerin meydana getirdikleri Yenisey yazıtlarıdır. Türkçenin kadim geçmişi süresince birçok farklı coğrafyalarda yer alması haliyle söz varlığı bakımından farklılıklar meydana getirmiştir. Her farklılık Türkçenin zenginliği olarak tarihe izdüşümüdür. Bu zaman zarfı içerisinde birçok kelime ya unutulmuş ya da yerini başka kelimelere bırakmıştır. Türk dilinin eski dönemlerinde kullanılmış, bugün itibarıyla kullanımdan düşerek unutulmuş kelimelerin tespiti için tarihî dönemlerde yazılmış eserler önemli bir belge niteliğindedir. Metinlerde yer alan kelimelerin gramatik olarak araştırılması tarihi dönemlerde meydana geldiği değişiklikleri göstermesi bakımından çok değerlidir. Tarihî metinler, bünyesinde barındırdığı arkaik ögeler bakımından zengin malzemelere sahiptir. Tarihi dönemlerde meydana getirilen pek çok eser, edebiyat ve dil araştırmacıları için zengin bir başvuru kaynağıdır. Metinlerde yer alan ve günlük konuşma dilinde bulunan ata yadigârı arkaik kelimeler, tarihin derinliğe götürerek toplum hakkında bilgi sunmaktadır. Bunların içerisinde yer alan; gelenek-görenek, kültürel değerler, sosyal yapı ve yaşayış hakkında bilgilenmek adına katkı sunarlar. Bu çalışmada, Hamzaname’nin 72. cildinde yer alan arkaik kelimeler ele alınmış, tespit edilen kelimelerin kullanım alanları gösterilmiştir. Zengin bir kelime hazinesine sahip olan eserdeki arkaik kelimelerin anlam özelliği ve değişkenliği belirtilmeye çalışılarak örnekler ışığında konu somutlaştırılmaya çalışılmıştır.