Öz
This study aims to
emphasize the importance of places of memory which are preserved and kept by
the societies throughout history in the frame of national icons, cultural
identity and spatial sustainability in case of landscape architecture to create
consciousness about these areas which reflect the local culture with unplanned developments
in the physical environment to create awareness that it is adversely affected.
Places of memory was studied in terms of physical (can be directly sensed by
sensory organs) and mental dimensions (multifunctional, perceivable by
everyone), for the UNESCO World Cultural Heritage List in Istanbul Historical Peninsula case.
Anahtar Kelimeler
Places of Memory Landscape Architecture Cultural Landscape Memory Place History Physical Environment Mental Places Urban Identity Sustainability
Kaynakça
- Ayasofya Müzesi. (t.y.). Ayasofya, Erişim Adresi: http://ayasofyamuzesi.gov.tr/.Başaran, G. (2010). 'Medya ve Toplumsal Hafıza', Kültür ve İletişim Dergisi, Sayı 13, Ankara, s.9-29.Bozdayı, A. M. (2004). ‘İç Mekan ve İnsan’, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları, Ankara.Carr, E. H. (2002). Tarih nedir?, 1. Baskı, İletişim Yayıncılık, İstanbul.Erdoğan, E. (2013). Kültürel Peyzaj ve Sınıflandırılması. E. Erdoğan, A. Uslu, M. E. Yazgan, ve Z. Dilaver içinde, Peyzaj ve Tarım (s. 46-73). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.Erdoğan, E., & Kuter, N. (2010). 'Edirne Kenti Kültür Varlıklarının Kent Estetiği Açısından Değerlendirilmesi', Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, s.137-145.Gezer, H. (2012). 'Mekanı Kavrama Sürecinde Algılama Bileşenleri', İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 21, s.1-10.Gezi Evreni. (2017, 21 Ekim). Mısır Çarşısı, Erişim Adresi: https://gezievreni.com/misir-carsisi-istanbul/.Gezimanya. (2013, 22 Kasım). Soğukçeşme Sokağı, Erişim Adresi: https://gezimanya.com/GeziNotlari/sogukcesme-sokagi.Haliloğlu, N. (2014). 'Vladimir Nabokov' un Eserlerinde Hafıza Mekanları', Bilim ve Sanat Vakfı Bülteni, Sayı 84, s.71-72.Hall, E. T. (1989). Understanding Cultural Differences, The Intercultural Press, Yarmouth, Maine USA.İstanbul Bilgi Üniversitesi Psikolojik Danışmanlık. (2013). Hafıza ve Unutkanlık Nedir?, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.(02.12.2013) http://www.bilgi.edu.tr/site_media/uploads/files/2013/12/02/hafiza_2013.Kalfa, B., Karadayılar, O., Şengün, H. T., Şoher, Ş., ve Uzer, E. (2009). İmkan Mekan: Kamusal Mekanda Bellek, Avrupa Kültür Başkenti Yayınları, İstanbul.Kalıntı İstanbul. (2015). Sokullu Mehmet Paşa Camii ve Külliyesi, Erişim Adresi: http://www.kalinti-istanbul.com/item/sokullu-mehmed-pasa-kulliyesi/.Listelist. (2015, 14 Ocak). Süleymaniye Camii ve Külliyesi, Erişim Adresi: http://listelist.com/suleymaniye-camii/.Listelist. (2015, 13 Temmuz). Sultanahmet Meydanı, Erişim Adresi: http://listelist.com/sultanahmet-meydani/.Mehmet Akıncı. (2013, 29 Kasım). İstanbul Çinili Köşk, Erişim Adresi: http://www.mehmetakinci.com.tr/istanbul-cinili-kosk-muzesi.html.Mills, A. (2014). Hafızanın Sokakları: İstanbul' da Peyzaj, Hoşgörü ve Ulusal Kimlik. (Çev: C. Soydemir), Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul.Mimar Sinan. (2011, 28 Eylül). Şehzade Mehmet Camii ve Külliyesi, Erişim Adresi: https://www.mimarsinan.gen.tr/sehzade-mehmet-camii/.Nora, P. (2006). Hafıza Mekanları. (Çev: M. E. Özcan), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.Oktay, D. (2007). Kentsel Kimlik ve Canlılık Bağlamında Meydanlar: Kuzey Kıbrıs' ta Bir Meydana Bakış, Mimarlık Dergisi Sayı 334, http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=52&RecID=1288.Osmanlı Camileri. (2014, 19 Ağustos). Lale Devri / III. Ahmet Çeşmesi, Erişim Adresi: http://osmanlicamileri.com/iii-ahmed-meydan-cesmesi-ve-sebili/.Serhat Engül. (2017, 23 Eylül). Geleneksel Konutlar: Balat Mahallesi, Erişim Adresi: https://serhatengul.com/istanbul-balat-semti-ve-tarihi/.Seyahat Dergisi. (2015, 3 Haziran). İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Erişim Adresi: https://seyahatdergisi.com/istanbul-arkeoloji-muzesi-nerede-giris-ucreti-ve-eserleri/.Seyahat Dergisi. (2015, 20 Ağustos). Gülhane Parkı, https://seyahatdergisi.com/gulhane-parki-nerede-nasil-gidilir-tarihi-ve-resimleri/.Seyahat Dergisi. (2015, 25 Ağustos). Kapalıçarşı, Erişim Adresi: https://seyahatdergisi.com/kapali-carsi-nerede-nasil-gidilir-tarihi-ve-resimleri/.Seyahat Dergisi. (2015, 13 Ekim). Fatih Camii ve Külliyesi, Erişim Adresi: https://seyahatdergisi.com/fatih-camii-nerede-nasil-gidilir-ve-hakkinda-bilgi/.T.C.Fatih Belediyesi. (t.y.). Alman Çeşmesi, Erişim Adresi: http://www.fatih.bel.tr/icerik/4686/alman-cesmesinin-rolove-restitusyon-ve-restorasyon-projelerinin-hazirlanmasi/.T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2011), İstanbul Tarihi Yarımada Yönetim Planı, İstanbul Tarihi Alanları Alan Başkanlığı,(10.2011)http://www.alanbaskanligi.gov.tr/alan_ba%C5%9Fkanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html.T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2016, 4 Ocak). Topkapı Sarayı, Erişim Adresi: http://topkapisarayi.gov.tr/tr/mimari-b%C3%B6l%C3%BCmler.T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı. (t.y.). Türk ve İslam Eserleri Müzesi, Erişim Adresi: https://www.muze.gov.tr/tr/muzeler/turk-ve-islam-eserleri-muzesi.Tarihi Alanlar Başkanlığı. (2017). İstanbul Kara Surları. (10.2011) http://www.alanbaskanligi.gov.tr/4Karasurlari.pdf.Tarihi İstanbul. (2015, 20 Ocak). Çemberlitaş, Erişim Adresi: http://www.tarihiistanbul.com/cemberlitas-sutunu-ve-meydani/.Tarihi İstanbul. (2015, 4 Mart). Aya İrini Kilisesi, Erişim Adresi: http://www.tarihiistanbul.com/aya-irini-istanbulun-ilk-kilisesi/. Tarihi İstanbul. (2015, 16 Mart). Küçük Ayasofya Camii, Erişim Adresi: http://www.tarihiistanbul.com/kucuk-ayasofya-camii/.Tarihi İstanbul. (2015, 30 Kasım). Zeyrek Camii, Erişim Adresi: http://www.tarihiistanbul.com/zeyrek-camii-pantokrator-kilisesi/.Tarihi Yapılar. (2015, 10 Mart). Haseki Hürrem Sultan Hamamı, Erişim Adresi: http://www.tarihiyapilar.org/e/haseki-hurrem-sultan-hamami-resimleri/.UTED Dergi. (t.y.). Yerebatan Sarnıcı, Erişim Adresi: http://uteddergi.com/tr/menu/gezi/istanbulda-bir-tarih-yerebatan-sarnici.htm.Ünal, B. (2014). ‘Mekanın Dönüşümü Üzerine Kurgusal Yaklaşımlar’, Sanat ve Tasarım Dergisi, Sayı 13, s.143-152.Yeşilay. (t.y.). Sepetçiler Kasrı, Erişim Adresi: https://www.yesilay.org.tr/tr/kurumsal/sepetciler-kasri.Yıldız, M. Z., ve Alaeddinoğlu, F. (2011). ‘Küreselleşme Çağında Değişen Mekan Anlayışları’, 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi: Kültürel Değişim, Gelişim ve Hareketlilik, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları: 11/2, s.845-862.
Öz
Bu çalışma, toplumlar tarafından tarihi süreç içinde oluşturulan hafıza ve anıların korunup saklandığı alanlar
olan hafıza mekânlarının, ulusal simge, kültürel kimlik ve mekânsal sürdürülebilirliklerini peyzaj mimarlığı
kapsamında irdeleyerek en büyük güncel sorunlardan olan kentlerdeki kimliksizleşme ile yerel kültürü yansıtan
bu alanların olumsuz etkileşim ve dönüşümü konusunda farkındalık yaratmak amacı ile gerçekleştirilmiştir.
Hafıza mekânları; doğrudan duyu organları ile algılanabilen fiziksel alanların yanı sıra fiziksel boyut ile yankı
bulan ve duyumsal, zihinsel etkileri olan alanlar bağlamında da değerlendirilmiştir. İstanbul, Tarihi Yarımada,
UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ nde yer alan taşınmaz kültür varlıkları kapsamında tartışılmıştır. Bu çalışma
ile ulusal kimlik ve hafıza mekânlarının hızla tüketildiği bir süreçte ülkesel ve ulusal kimlik oluşumu açısından
birincil derecede öneme sahip hafıza mekânlarının önemi vurgulanarak korunması ve sürdürülebilirliği
kapsamında farkındalık yaratılması ve bilinç oluşturulması hedeflenmiş, bu anlamda peyzaj mimarlığı meslek
disiplini katkıları tartışılmıştır.
_______________________________________________________
Landscape Architecture and Places of Memory:
İstanbul Historical Peninsula Case
Abstract
This study aims to emphasize the importance of places of memory which are preserved and kept by the societies
throughout history in the frame of national icons, cultural identity and spatial sustainability in case of landscape
architecture to create consciousness about these areas which reflect the local culture with unplanned
developments in the physical environment to create awareness that it is adversely affected. Places of memory
was studied in terms of physical (can be directly sensed by sensory organs) and mental dimensions
(multifunctional, perceivable by everyone), for the UNESCO World Cultural Heritage List in İstanbul Historical
Peninsula case. As a result of this study, it is aimed to create awareness within the scope of preservation and
sustainability by emphasizing the importance of places of memory having priority in terms of formation of
national and urban identity in a process where national identity and places of memory are rapidly consumed, in
this context, contributions to the profession discipline of landscape architecture are discussed.
Anahtar Kelimeler
Hafıza Mekanları Peyzaj Mimarlığı Kültürel Peyzaj Hafıza Mekan Tarih Fiziksel Çevre Zihinsel Alanlar Kent Kimliği Sürdürülebilirlik
Kaynakça
- Ayasofya Müzesi. (t.y.). Ayasofya, Erişim Adresi: http://ayasofyamuzesi.gov.tr/.Başaran, G. (2010). 'Medya ve Toplumsal Hafıza', Kültür ve İletişim Dergisi, Sayı 13, Ankara, s.9-29.Bozdayı, A. M. (2004). ‘İç Mekan ve İnsan’, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları, Ankara.Carr, E. H. (2002). Tarih nedir?, 1. Baskı, İletişim Yayıncılık, İstanbul.Erdoğan, E. (2013). Kültürel Peyzaj ve Sınıflandırılması. E. Erdoğan, A. Uslu, M. E. Yazgan, ve Z. Dilaver içinde, Peyzaj ve Tarım (s. 46-73). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.Erdoğan, E., & Kuter, N. (2010). 'Edirne Kenti Kültür Varlıklarının Kent Estetiği Açısından Değerlendirilmesi', Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, s.137-145.Gezer, H. (2012). 'Mekanı Kavrama Sürecinde Algılama Bileşenleri', İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 21, s.1-10.Gezi Evreni. (2017, 21 Ekim). Mısır Çarşısı, Erişim Adresi: https://gezievreni.com/misir-carsisi-istanbul/.Gezimanya. (2013, 22 Kasım). Soğukçeşme Sokağı, Erişim Adresi: https://gezimanya.com/GeziNotlari/sogukcesme-sokagi.Haliloğlu, N. (2014). 'Vladimir Nabokov' un Eserlerinde Hafıza Mekanları', Bilim ve Sanat Vakfı Bülteni, Sayı 84, s.71-72.Hall, E. T. (1989). Understanding Cultural Differences, The Intercultural Press, Yarmouth, Maine USA.İstanbul Bilgi Üniversitesi Psikolojik Danışmanlık. (2013). Hafıza ve Unutkanlık Nedir?, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.(02.12.2013) http://www.bilgi.edu.tr/site_media/uploads/files/2013/12/02/hafiza_2013.Kalfa, B., Karadayılar, O., Şengün, H. T., Şoher, Ş., ve Uzer, E. (2009). İmkan Mekan: Kamusal Mekanda Bellek, Avrupa Kültür Başkenti Yayınları, İstanbul.Kalıntı İstanbul. (2015). Sokullu Mehmet Paşa Camii ve Külliyesi, Erişim Adresi: http://www.kalinti-istanbul.com/item/sokullu-mehmed-pasa-kulliyesi/.Listelist. (2015, 14 Ocak). Süleymaniye Camii ve Külliyesi, Erişim Adresi: http://listelist.com/suleymaniye-camii/.Listelist. (2015, 13 Temmuz). Sultanahmet Meydanı, Erişim Adresi: http://listelist.com/sultanahmet-meydani/.Mehmet Akıncı. (2013, 29 Kasım). İstanbul Çinili Köşk, Erişim Adresi: http://www.mehmetakinci.com.tr/istanbul-cinili-kosk-muzesi.html.Mills, A. (2014). Hafızanın Sokakları: İstanbul' da Peyzaj, Hoşgörü ve Ulusal Kimlik. (Çev: C. Soydemir), Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul.Mimar Sinan. (2011, 28 Eylül). Şehzade Mehmet Camii ve Külliyesi, Erişim Adresi: https://www.mimarsinan.gen.tr/sehzade-mehmet-camii/.Nora, P. (2006). Hafıza Mekanları. (Çev: M. E. Özcan), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.Oktay, D. (2007). Kentsel Kimlik ve Canlılık Bağlamında Meydanlar: Kuzey Kıbrıs' ta Bir Meydana Bakış, Mimarlık Dergisi Sayı 334, http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=52&RecID=1288.Osmanlı Camileri. (2014, 19 Ağustos). Lale Devri / III. Ahmet Çeşmesi, Erişim Adresi: http://osmanlicamileri.com/iii-ahmed-meydan-cesmesi-ve-sebili/.Serhat Engül. (2017, 23 Eylül). Geleneksel Konutlar: Balat Mahallesi, Erişim Adresi: https://serhatengul.com/istanbul-balat-semti-ve-tarihi/.Seyahat Dergisi. (2015, 3 Haziran). İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Erişim Adresi: https://seyahatdergisi.com/istanbul-arkeoloji-muzesi-nerede-giris-ucreti-ve-eserleri/.Seyahat Dergisi. (2015, 20 Ağustos). Gülhane Parkı, https://seyahatdergisi.com/gulhane-parki-nerede-nasil-gidilir-tarihi-ve-resimleri/.Seyahat Dergisi. (2015, 25 Ağustos). Kapalıçarşı, Erişim Adresi: https://seyahatdergisi.com/kapali-carsi-nerede-nasil-gidilir-tarihi-ve-resimleri/.Seyahat Dergisi. (2015, 13 Ekim). Fatih Camii ve Külliyesi, Erişim Adresi: https://seyahatdergisi.com/fatih-camii-nerede-nasil-gidilir-ve-hakkinda-bilgi/.T.C.Fatih Belediyesi. (t.y.). Alman Çeşmesi, Erişim Adresi: http://www.fatih.bel.tr/icerik/4686/alman-cesmesinin-rolove-restitusyon-ve-restorasyon-projelerinin-hazirlanmasi/.T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2011), İstanbul Tarihi Yarımada Yönetim Planı, İstanbul Tarihi Alanları Alan Başkanlığı,(10.2011)http://www.alanbaskanligi.gov.tr/alan_ba%C5%9Fkanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html.T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2016, 4 Ocak). Topkapı Sarayı, Erişim Adresi: http://topkapisarayi.gov.tr/tr/mimari-b%C3%B6l%C3%BCmler.T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı. (t.y.). Türk ve İslam Eserleri Müzesi, Erişim Adresi: https://www.muze.gov.tr/tr/muzeler/turk-ve-islam-eserleri-muzesi.Tarihi Alanlar Başkanlığı. (2017). İstanbul Kara Surları. (10.2011) http://www.alanbaskanligi.gov.tr/4Karasurlari.pdf.Tarihi İstanbul. (2015, 20 Ocak). Çemberlitaş, Erişim Adresi: http://www.tarihiistanbul.com/cemberlitas-sutunu-ve-meydani/.Tarihi İstanbul. (2015, 4 Mart). Aya İrini Kilisesi, Erişim Adresi: http://www.tarihiistanbul.com/aya-irini-istanbulun-ilk-kilisesi/. Tarihi İstanbul. (2015, 16 Mart). Küçük Ayasofya Camii, Erişim Adresi: http://www.tarihiistanbul.com/kucuk-ayasofya-camii/.Tarihi İstanbul. (2015, 30 Kasım). Zeyrek Camii, Erişim Adresi: http://www.tarihiistanbul.com/zeyrek-camii-pantokrator-kilisesi/.Tarihi Yapılar. (2015, 10 Mart). Haseki Hürrem Sultan Hamamı, Erişim Adresi: http://www.tarihiyapilar.org/e/haseki-hurrem-sultan-hamami-resimleri/.UTED Dergi. (t.y.). Yerebatan Sarnıcı, Erişim Adresi: http://uteddergi.com/tr/menu/gezi/istanbulda-bir-tarih-yerebatan-sarnici.htm.Ünal, B. (2014). ‘Mekanın Dönüşümü Üzerine Kurgusal Yaklaşımlar’, Sanat ve Tasarım Dergisi, Sayı 13, s.143-152.Yeşilay. (t.y.). Sepetçiler Kasrı, Erişim Adresi: https://www.yesilay.org.tr/tr/kurumsal/sepetciler-kasri.Yıldız, M. Z., ve Alaeddinoğlu, F. (2011). ‘Küreselleşme Çağında Değişen Mekan Anlayışları’, 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi: Kültürel Değişim, Gelişim ve Hareketlilik, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları: 11/2, s.845-862.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Haziran 2018 |
| Gönderilme Tarihi | 21 Şubat 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 3 Sayı: 1 |
