Mülkiye Dergisi

Öz

Bu noktaya dek konu edilen tüm metinler Atina’ya aittir. Ancak Atina dışından olan kaynaklarda da aynı durum izlenir: Örneğin Herodotos, 8.43-8’te Salamis’te Yunanlıların tarafında savaşan gemileri sayar. Burada adı geçen bu toplumların, 8.42.1.’deki ἀπὸ πολίων πλεόνων (daha çok polis’ten) ile 8.49.1.’deki ἀπὸ τῶν εἰρημένων πολίων (bahsedilen polis’lerden) ifadeleri arasında sıkıştırıldığı görülür. Bundan başka, Apollon tapınağının tekrar inşasına katkıda bulunanların listelendiği, dördüncü yüzyıla ait bir Dolphoi yazıtında ödemelerin polis’ler ve özel kişiler tarafından yapıldığı kayıtlara geçmiştir: τάδε πόλεις καὶ ἰδιῶται ἐπαρξαντο ταύται τᾶι πυλαίαι (Polis’ler ve özel şahıslar bunları ön kapıların onarımı için sundular [CID II 4.I.14-5]). Anlatılan her iki durumda da polis olarak listelenmiş olan tüm toplumlar, gerçek anlamda polis olabilirler. Ancak başka belgeler, bu tür başlıklarda kullanılan polis teriminin daha geniş bir ifade içerdiğini göstermektedir: Örneğin Megalopolis ve Messenia ile ilgili 345/4 yılına ait bir Amphiktionik kararnamede tüm Amphiktionik elçilerin her birine kendi polis’ine geri bildirimde bulunmaları talimatı verilir.11 Bu kararnamenin çıkarıldığı tarihlerde II. Philippos’un Amphiktionik konseyin üyelerinden biri olduğu göz önünde bulundurulduğunda, kararnamede kullanılan polis kavramının, geniş anlamda Makedon ülkesine de işaret ettiği görülür. Bir diğer örnekte ise polis oldukları düşünülen Phalanna ve Ktimene’den gelen Dolopialı iki elçi (CID II 32.45) konseyde kendi polis’lerini değil, Dolopialıları temsil ederler. Yine, erken dördüncü yüzyıla tarihlenen bir Oropos yasasında, kehanete danışan her bir kimsenin kendi adını ve polis’inin adını neokoros’a kaydettirmesi gerektiği belirtilir.12 Sonuç olarak, Atina’dan ya da Atina dışından gelen edebi kaynaklar ve epigrafik belgeler, πόλις’in başlıklarda ya da toplu nitelemelerde genel bir terim olarak kullanıldığını, çoğunlukla bildiğimiz anlamda polis’e işaret etse de zaman zaman farklı türde politik organizasyonları içerir biçimde de kullanıldığını göstermektedir