Şarkiyat

İran’ın dinsel ve kültürel ortamında doğup gelişen Hurûfîlik, inanç ve kültür
çeşitliliği açısından zengin bir mirasa sahip olan Anadolu’da da yayılma imkanı bulmuş,
Osmanlı kültür ve edebiyatında önemli izler bırakmıştır. Harfler ve sayıların kutsallığını
kabul edip bunlara sembolik anlamlar yükleyen Hurûfîlik, temelde vahdet-i vücûd
nazariyesine dayanmaktadır. Bu düşünce sisteminin orijinal tarafı, hem âlemi hem de
tasavvuf geleneğinde “âlem-i suğrâ” olarak kabul edilen insanı, harfler ve sayılarla
anlamlandırmaya çalışmasıdır.

XIV. yüzyılda Fazlullah-ı Esterâbâdî tarafından sistematiği kurulan Hurûfîlik,
Osmanlı coğrafyasında XVII. yüzyıla kadar etkisini sürdürmüştür. XVI. yüzyıl divan
şairlerinden Mîsâlî-i Hurûfî de bu akımın takipçilerindendir. Mîsâlî’nin şiirlerinde
Hurûfîlik inançlarına has unsurlara sıkça rastlanmaktadır. Bu çalışmada Hurûfîlik hakkında
bilgi verilmiş, Hurûfîliğin düşünce sistemi irdelenmiş ve Misâlî-i Hurûfî’nin örnek olarak
aldığımız bir gazeli bu bağlamda şerh edilmiştir.