Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi

Öz

İnsanoğlu duygusunu, düşüncesini veya bir nesneyi tanımlaması için yaşadığı süreç içerisinde çeşitli semboller kullanmıştır. Yaşanılan her dönemde farklı kültür ve amaçları yansıtmak amacıyla tercih edilen semboller, dünya sanatında önemli bir yer teşkil etmektedir. Kullanılan bu semboller bazen inancı temsil ederken bazen gücü veya kutsiyet atfedilen unsurları kapsamaktadır. Bu doğrultuda tarihsel süreç içerisinde var olan devletler kendilerine özgü semboller oluşturduğu gibi dünya sanatı için ortak semboller de benimsenmiştir. Hayat ağacı dünya sanatında ortak sembollerden birisi olarak kabul edilmektedir. Farklı varyasyonları söz konusu olsa da hayat ağacı olarak karşımıza çıkmaktadır. Benzer bir husus gücün simgesi konumunda olan aslan, kartal gibi yırtıcı hayvanlar ve ejder gibi fantastik figürlerde göstermektedir. Bu motifler de işleniş açısından kültürden kültüre farklılıklar ortaya koyabilir. Belirtilen semboller dışında Asya, Afrika ve Avrupa kıtasında karşılaşılan, verilişi, ortaya konuluşu ve işlenişi bakımından değişlik yapılamayan simgelerin başında “Yaşam Çiçeği” gelmektedir. Evrenin ve sonsuzluğun, kusursuzluğun, yaratılışın simgesi olan geometrik kurgu dünyanın ortak motiflerinden birisidir. Türk-İslam Sanatı süslemesinde rozet, çiçek, gülbezek, yıldız gibi farklı isimler ile adlandırılan “yaşam çiçeği” motifinin manası, ortaya çıkışı, hangi medeniyetlerde görüldüğü değerlendirilerek Osmanlı mimarisine nasıl yansıdığı ve işlendiği konusu aydınlatılmaya çalışılacaktır.