Üniversite Araştırmaları Dergisi

Öz

Sahip oldukları kırılganlıklar dolayısıyla, gelişmekte olan ülkelerin kalkınma süreçleri için kesintiye uğrama riski her zaman ihtimal dahilindedir. Orta gelir tuzağı olarak ifade edilen aşamaya gelinceye kadar -genç ve dinamik nüfus yapısı gibi- sahip oldukları göreceli avantajlarla hızlı bir kalkınma dönemi yaşayan gelişmekte olan ülkeler, belirli bir seviyeye geldikten sonra ekonomik büyüme ve sosyal gelişim bağlamında duraksama dönemine girme eğilimi göstermektedirler. Tam da bu noktada Ar-Ge’nin devreye girmesi gerekmektedir. Zira, özellikle ekonomik açıdan sahip oldukları katma değerin arttırılması ve sosyal açıdan yerinde saymaya başlayan göstergelerin yeniden ivme kazanması için Ar-Ge çalışmaları hayati bir öneme sahiptir.

Ar-Ge çalışmalarının temel kaynaklarından birisi ise doktoralı profesyonellerdir. Kendi alanlarında, beşerî sermaye bağlamında, en nitelikli insan kaynağı olarak görülen doktoralı profesyonellerin yetiştirilmesi için doktora eğitiminin de kalkınma süreci kapsamında düşünülmesi ve bu alanda tasarlanan politikaların kalkınma hedefleri göz önünde bulundurularak planlanması gerekmektedir. Bu doğrultuda, doktora eğitimi bağlamında Ar-Ge ve kalkınma ilişkisinin nasıl şekillendiği bu çalışmanın araştırma sorusunu oluşturmaktadır.

Doktora eğitimi ve Ar-Ge kapsamında en önemli göstergeler olarak öne çıkan; araştırmacı sayısının istihdama oranı, doktora programlarında eğitim alan öğrenci sayısı, doktoralı profesyonel sayısı, yükseköğretim öğrencileri içerisindeki doktora öğrencisi oranı, Ar-Ge harcamalarının toplam gelire oranı, Ar-Ge harcamalarının yükseköğretim başta olmak üzere sektörel dağılımı, patent başvuru sayıları ve akademik yayın sayıları gibi göstergeler üzerinden söz konusu araştırma sorusunu ele almak üzere en güncel veriler bu çalışmada bir araya getirilmiş ve doktora eğitimi bağlamında Ar-Ge ve kalkınma ilişkisine dair kapsamlı bir tartışma yapılmıştır.