Research Article
BibTex RIS Cite

THE CONCEPT OF LOVING IN HASAN HILMI’S DIVAN

Year 2019, , 357 - 380, 23.04.2019
https://doi.org/10.29029/busbed.447396

Abstract

One
of the topics discussed in sufism terminology is the concept of loving. Islamic
gnostic people preferred the concept of lovingas the counterpart of the most
advanced level of love, the love word. According to sufis, there is love in the
source of the universe and man's creation. Many scholars and sufi scholars who
written up works with the mien of sufism have expressed opinions on the concept
of lovingfrom this reality. Hasan Hilmi, one of the religious-sufi Turkish
literature poets in 19th century, has used the concept of lovingin
320 times in his divan, which consists of naat. In this work, sufistic terms
and metaphors belonging to Sufism are frequently used. Both the poet, in his
work, has mentioned the sharia, sect, truth and ingenuity which are the four
doors of sufism, and he has benefited from the concept of conversation. Hasan
Hilmi benefited from some sufistic symbols and associations while expressing
the divine burning love inside himself and prophet love with the concept of
conversation.
The concept of conversation, which is at the center of
the sufistic thought, has been tried to be given the meaning in Hasan Hilmi by
analogy mostly.
The
poet expressed his thoughts about the loving in his couplets both descriptions
as well as noun phrases. In our work, in this context, the ways in which Hasan
Hilmi looks at the concept of loving with reference to the couplets will be
discussed in titles.

References

  • ACLUNÎ (1985), İsmail b. Muhammed, Keşfu’l-hafâ ve muzîlu’l-elbâs, Müessesetu’r-risâle, Beyrut.ARSLAN, Sevim (2015), Muhabbet Râbıtası. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, III, 49-70.BALTACI, Cahid (2011), Tasavvuf Lügatı. İstanbul, Gelenek Yayıncılık.BİRGÜL, Mehmet Fatih (2000), Aşkın Halleri. İstanbul, Sufi Kitap.CEBECİOĞLU Ethem (2014), Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Ankara, Otto Yayınları. CEYLAN, Ömür (2015), Böyle Buyurdu Sufi Tasavvuf ve Şerh Edebiyatı Araştırmaları. 3. Baskı, İstanbul, Kapı Yayınları.CHİTTİCK, William (2011), Tasavvuf, Kısa Bir Giriş. İstanbul, İz Yayıncılık.CÜRCANİ, Seyyid Şerif (1997), Tarifât. Çev. Arif Erkan, İstanbul, Bahar Yayınları.ÇUBUKCU, Hatice (2011), Sûfîlerde Muhabbet Yolu. Ebû Tâlib el-Mekkî ve Gazzâlide Muhabbet Anlayışı. İstanbul, İnsan Yayınları.DEVELLİOĞLU, Ferit (1997), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara, Aydın Kitabevi. EKİCİ, Hasan (2010), Hasan Hilmî Edirnevî Divanı (İnceleme-Metin). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Malatya. el-KAYSERİ, Davud (2011), Aşk Şarabı ve Hayat Kasîde-i Hamriyye Şerhi. Çev. Turan Koç, Mehmet Çetinkaya, İstanbul, İnsan Yayınları.GAZALİ (2017), Muhabbet Kitabı. Çev. Mehmet Çetin, İstanbul: İlke Yayıncılık.IŞIK, Caner (2011), Alevî-Bektaşi Geleneğinde Muhabbet: Ruhsal Bir Bilgi Ortamı. Millî Folklor, (89), ss.147-158.İBN Acibe (2015), Sufilerin El Kitabı Tasavvufta Yol Nedir, Yolcu Kimdir? trc. Ahmet Murat Özel, İstanbul, Hayykitap.İBN Arabî (1998), İlahî Aşk. Çev. Mahmut Kanık, 13. Baskı, İstanbul: İnsan Yayınları.KAPLAN, Mahmut (2016), Divan Şiirinde Aşk, Şairin Gönül Miracı Adı Aşk. Ankara, Gece Kitaplığı Yayınları.KÂŞÂNÎ, Abdürrezzak (2015), Tasavvuf Sözlüğü. Çev. Ekrem Demirli.İstanbul, İz Yayıncılık.KILIÇ, Mahmut Erol (2011), Sufi ve Şiir Osmanlı Tasavvuf Şiirinin Poetikası. 9. Baskı, İstanbul, İnsan Yayınları.KÜÇÜK, Osman Nuri (2015), Davud El-Kayserî’ye Göre Gerçek Sevgi. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, (3), ss. 61-77.ÖĞMÜŞ, Harun (2015), Resm-İ Mushaf Bağlamında Kur’an Ve Kıraat Ayrımı (Harekenin Tekâmülüne Kadarki Süreç Çerçevesinde Bir Değerlendirme). Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 39, ss. 9-28.PALA, İskender (1989), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. Ankara, Akçağ Yayınları.PÜRCEVADİ, Nasrullah (1998), Can Esintisi. Çev. Hicabi Kırlangıç, İstanbul, İnsan Yayınları.SAZLIK, Fatma (2010), Hasan Hilmî Hayatı, Edebî Kişiliği Divânı ve Dîvânı’nın İncelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar. TOPBAŞ, Osman Nuri (2015), Gönüller Sultanı Efendimiz'e Muhabbet. İstanbul, Erkam Yayınları. [e-kitap]TOSUN, Necdet (2004), Tasavvuf Kültüründe Meyve. İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi. (5), S. 13, ss. 289-300.ULUDAĞ, Süleyman (2005), Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul, Kabalcı Yayınevi.ULUDAĞ, Süleyman (2010) "Şürb", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA) (Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı, C. (39), 269.YILMAZ, Hasan Kâmil (2015), Ana Hatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar. 19. Baskı, İstanbul, Ensar Neşriyat.

HASAN HİLMÎ DİVANI’NDA MUHABBET KAVRAMI

Year 2019, , 357 - 380, 23.04.2019
https://doi.org/10.29029/busbed.447396

Abstract

Tasavvuf
terminolojisinde üzerinde durulan konulardan biri de muhabbet kavramıdır. İslam
ârifleri sevginin en ileri derecesi olan aşk kelimesinin karşılığı olarak muhabbet
kavramını tercih etmişlerdir. Sûfilere göre evrenin ve insanın yaratılışının
kaynağında muhabbet vardır. Tasavvuf neşvesiyle eserler kaleme alan birçok âlim ve mutasavvıf, bu gerçeklikten hareketle muhabbet kavramı üzerine görüş bildirmişlerdir. XIX.
yüzyıl dinî-tasavvufî Türk edebiyatı şairlerinden Hasan Hilmî de na’tlardan
oluşan divanında muhabbet kavramını 320 defa kullanmıştır. Bu eserde tasavvufî
terimler, tasavvufa ait mecâzlar sıkça kullanılmıştır. Şair, eserinde tasavvufun
dört kapısı olan, şerîʽat, tarîkat, hakîkat ve maʽrifeti dile getirirken
muhabbet kavramından istifâde etmiştir. Hasan Hilmî içinde yanan ilahî aşkı ve
peygamber sevgisini muhabbet kavramı ile dile getirirken birtakım tasavvufî
sembollerden ve çağrışımlardan yararlanmıştır. Tasavvufî düşüncenin merkezinde
olan muhabbet kavramı Hasan Hilmî’de daha çok benzetme yoluyla
anlamlandırılmaya çalışılmıştır. Şair, muhabbet ile ilgili düşüncelerini
beyitlerinde gerek tanımlamalar gerekse tamlamalarla dile getirmiştir. Bu bağlamda
çalışmamızda beyitlerden hareketle Hasan Hilmî’nin muhabbet kavramına bakma
biçimleri başlıklar hâlinde ele alınacaktır.

References

  • ACLUNÎ (1985), İsmail b. Muhammed, Keşfu’l-hafâ ve muzîlu’l-elbâs, Müessesetu’r-risâle, Beyrut.ARSLAN, Sevim (2015), Muhabbet Râbıtası. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, III, 49-70.BALTACI, Cahid (2011), Tasavvuf Lügatı. İstanbul, Gelenek Yayıncılık.BİRGÜL, Mehmet Fatih (2000), Aşkın Halleri. İstanbul, Sufi Kitap.CEBECİOĞLU Ethem (2014), Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Ankara, Otto Yayınları. CEYLAN, Ömür (2015), Böyle Buyurdu Sufi Tasavvuf ve Şerh Edebiyatı Araştırmaları. 3. Baskı, İstanbul, Kapı Yayınları.CHİTTİCK, William (2011), Tasavvuf, Kısa Bir Giriş. İstanbul, İz Yayıncılık.CÜRCANİ, Seyyid Şerif (1997), Tarifât. Çev. Arif Erkan, İstanbul, Bahar Yayınları.ÇUBUKCU, Hatice (2011), Sûfîlerde Muhabbet Yolu. Ebû Tâlib el-Mekkî ve Gazzâlide Muhabbet Anlayışı. İstanbul, İnsan Yayınları.DEVELLİOĞLU, Ferit (1997), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara, Aydın Kitabevi. EKİCİ, Hasan (2010), Hasan Hilmî Edirnevî Divanı (İnceleme-Metin). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Malatya. el-KAYSERİ, Davud (2011), Aşk Şarabı ve Hayat Kasîde-i Hamriyye Şerhi. Çev. Turan Koç, Mehmet Çetinkaya, İstanbul, İnsan Yayınları.GAZALİ (2017), Muhabbet Kitabı. Çev. Mehmet Çetin, İstanbul: İlke Yayıncılık.IŞIK, Caner (2011), Alevî-Bektaşi Geleneğinde Muhabbet: Ruhsal Bir Bilgi Ortamı. Millî Folklor, (89), ss.147-158.İBN Acibe (2015), Sufilerin El Kitabı Tasavvufta Yol Nedir, Yolcu Kimdir? trc. Ahmet Murat Özel, İstanbul, Hayykitap.İBN Arabî (1998), İlahî Aşk. Çev. Mahmut Kanık, 13. Baskı, İstanbul: İnsan Yayınları.KAPLAN, Mahmut (2016), Divan Şiirinde Aşk, Şairin Gönül Miracı Adı Aşk. Ankara, Gece Kitaplığı Yayınları.KÂŞÂNÎ, Abdürrezzak (2015), Tasavvuf Sözlüğü. Çev. Ekrem Demirli.İstanbul, İz Yayıncılık.KILIÇ, Mahmut Erol (2011), Sufi ve Şiir Osmanlı Tasavvuf Şiirinin Poetikası. 9. Baskı, İstanbul, İnsan Yayınları.KÜÇÜK, Osman Nuri (2015), Davud El-Kayserî’ye Göre Gerçek Sevgi. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, (3), ss. 61-77.ÖĞMÜŞ, Harun (2015), Resm-İ Mushaf Bağlamında Kur’an Ve Kıraat Ayrımı (Harekenin Tekâmülüne Kadarki Süreç Çerçevesinde Bir Değerlendirme). Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 39, ss. 9-28.PALA, İskender (1989), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. Ankara, Akçağ Yayınları.PÜRCEVADİ, Nasrullah (1998), Can Esintisi. Çev. Hicabi Kırlangıç, İstanbul, İnsan Yayınları.SAZLIK, Fatma (2010), Hasan Hilmî Hayatı, Edebî Kişiliği Divânı ve Dîvânı’nın İncelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar. TOPBAŞ, Osman Nuri (2015), Gönüller Sultanı Efendimiz'e Muhabbet. İstanbul, Erkam Yayınları. [e-kitap]TOSUN, Necdet (2004), Tasavvuf Kültüründe Meyve. İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi. (5), S. 13, ss. 289-300.ULUDAĞ, Süleyman (2005), Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul, Kabalcı Yayınevi.ULUDAĞ, Süleyman (2010) "Şürb", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA) (Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı, C. (39), 269.YILMAZ, Hasan Kâmil (2015), Ana Hatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar. 19. Baskı, İstanbul, Ensar Neşriyat.
There are 1 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Creative Arts and Writing
Journal Section Articles
Authors

Hasan Ekici 0000-0003-2004-1371

Publication Date April 23, 2019
Published in Issue Year 2019

Cite

APA Ekici, H. (2019). HASAN HİLMÎ DİVANI’NDA MUHABBET KAVRAMI. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 357-380. https://doi.org/10.29029/busbed.447396