Araştırma Makalesi
Yıl 2022,
, 113 - 126, 30.10.2022
Öz
Cadaloz gazetesi 1911 yılında Nurettin Rüştü ve Haydar Rüştü tarafından Osmanlı Devleti’nde yayımlanmaya başlanan bir mizah gazetesidir. Gazete, mizah gazetesi olmakla beraber dönemin sosyal, ekonomik, siyasal, toplumsal konularını haftada iki gün yayın yaparak, altı ay süre ile Osmanlı yayın hayatında kalarak değerlendirmiştir. Cadaloz gazetesi adından da anlaşılacağı üzere bünyesinde “Cadaloz” tabir edilen bir kadın başkarakterini içeriğinde barındırır. “Cadaloz” kadın figürü aynı adla isimlendirilen mizah gazetesi içeriğinde yer alan karikatür ve “Çançan” adlı nesir yazısında ana aktör olarak varlık gösterir. Aslında Cadaloz ulusal bir karakter olmakla beraber, Türk gölge oyunlarından aşina olduğumuz sıkça konuşturulan ve lafını esirgemeyen “kalfa” ya da “Arap Bacı” örneğinde olduğu gibi sert bir kadın karakteri olarak karşımıza çıkar. Bu çalışmada Cadaloz dikkate alınarak kadının Osmanlı mizah unsurları içerisinde kendine nasıl bir yer edindiği hakkında bir görüş geliştirilmeye çalışılmıştır. Cadaloz başkarakterinin yanı sıra gazete içeriğinde kadının ana, âşık, çiroz, dayakçı kadın, paçoz, şıllık vb. tasvirlerle de tanımlandığına dair verilere ulaşılmıştır. Böylelikle Osmanlı sosyal yapısı içerisinde kadının farklı konum ve konjonktürdeki halleri tanımlanmıştır.
Destekleyen Kurum
yok
Proje Numarası
yok
Teşekkür
yok
Kaynakça
- Afacan Gazetesi, Numara: 7/40, 26 Şaban 1329, 9 Ağustos 1327, 22 Ağustos-u Efrenci 1911 (Cadaloz 'un devamı) , s 2.
- Afacan Gazetesi, Numara: 5738, 19 Şaban 1329, 2 Ağustos 1327, 1 5 Ağustos-u Efrenci 1911, (Cadaloz 'un devamı) , s 2.
- Afacan Gazetesi, Numara: 2-9 Şaban 1329 / 23 Temmuz 1327 / 5 Ağustos-u Efrenci 1911, (Cadaloz 'un devamı) , s 2.
- Afacan Gazetesi, Numara: 4, 37-16 Şaban 1329 /30 Temmuz 1327 / 12 Ağustos-u Efrenci 1911 Cumartesi , (Cadaloz 'un devamı) , s 2.
- Afacan Gazetesi, Numara: 1-5 Şaban 1329 / 19 Temmuz 1327 / 1 Ağustos-u Efrenci 1911, (Cadaloz 'un devamı), s 2.
- Afacan Gazetesi, Numara: 3/36, 11 Şaban 1329,/ 25 Temmuz 1327 / 7 Ağustos-u Efrenci 1911, (Cadaloz 'un devamı) , s 2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 31, 21 Recep 1329, s 2. Cadaloz Gazetesi, Numara: 16, 27 Mayıs 1911, s.1.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 26, 4 Recep 1329, s 2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 33, 28 Recep 1329, s 2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 1, 5 Rebi’ül Ahir 1329 (H.), s 2, “Elinin hamuruyla sende erkek işine karıştın ne diyelim”; “Kaynana değneği önünden paçozsuz kaçmış gelin suratlı yumurcaklar”; “düşünde bal yemiş kâhya kadın gibi yalanıp durasınız”.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 14, 20 Mayıs 1911(Cumartesi) , s. 1.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 18, 6 Cema'zil Ahir 1329, s. 2 .
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 44, 12 Ramazan 1329, s 2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 10, 7 Cemazi'l Evvel 1329, s. 2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 20, 13 Cema'zil ahir 1329, s 2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 3, Haziran 1911, s.1.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 32, 25 Recep 1329, s 2, "Köpsuvari".
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 2, 9 Rebiül ahir 1329, s.2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 23, 22 Cema'zil ahir 1329, s 2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 2-9 Şaban 1329 / 23 Temmuz 1327 / 5 Ağustos-u Efrenci 1911 Cumartesi , (Cadaloz 'un devamı) , s 2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 11, 10 Cemazi'l Evvel 1329, s. 2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 43, 9 Ramazan 1329, s.3.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 7, 26 Rebi-ül Ahir 1329, s.4, "Telgraf"
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 45,16 Ramazan 1329, s. 2.
- ARTUN, Erman (2016), Âşıklık Geleneği ve Aşık Edebiyatı, Karahan Kitapevi, Adana, s.574.
- BRUMMET, Palmira Johnson (2000), Image and Imperialism in the Ottoman Revolutionary Press (1908-1911), State University of New York Press (Suny Press), New York, s.160.
- CANİK, Elçin Gün (2020), Cadaloz Mizah Gazetesi’nde Osmanlıdan Algı ve İmgeler (1911), Libra Yayınları, İstanbul.
- Della querra tra ribelli e turchi in Albania 30 Nisan 1911 (La Tribuna Illustrata); https://www. galabri. com/foto/gazkat/gaz2/latrillu.html
- ERLER, Mehmet Yavuz, Selçuk Özkan (2018), “Dukakin Sancağı ve Çevresi Nüfus Defteri ve Gündelik Yaşama Dair Düşündürdüleri”, Osmanlı Dönemi Balkanlarda Gündelik Hayat, edt. Zafer Gölen, Abidin Temizer, Gece Kitaplığı, Ankara, s.149.
- EVSİLE, Mehmet (1996), “Birinci Dünya Savaşında Kafkas Cephesinde Aşiret Mensuplarından Oluşturulan Milis Birlikleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.12, S.911-926.
- KOLÇAK, Olcay (2013), Wolfgang Amedeus Mozart, Kastaş yayınları, İstanbul , S.7-67.
- KÖSE, Osman (2006), “Bulgaristan Emareti ve Türkler (1878-1908)”, Türkoloji Dergisi 1, Sayı 2, S.241-272.
- LAMPE, John R. (28 Mart 2000), Yugoslavia as History: Twice There Was a Country, Cambridge University Press, London, s. 92, "By 1910, an armed Albanian revolt was spreading from Pristina, ironically supported by aid of Serbia.".
- NAR, Mehmet Şükrü (2014), “Psiko-Antropolojik Bir Olgu Olarak Fal Üzerine Nitel Bir Araştırma”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 54, 1, 507-524.
- OLİPHANT, Margaret (2012), Kutsal Bakire Jan Dark Yaşamı ve Ölümü, Çeviren: Şebnem Duran, İlya Yayınları, İzmir 2012, s.67.
- ORTAYLI, İlber (2016), Osmanlı Toplumunda Aile, Timaş Yayınları, İstanbul, s 240.
- ÖZYURT, Selahattin & Mehmet Yavuz Erler (2012), “Samsun İnas Mektebi (Kız Çocuklarına Ait İlkokul) Kayıt Defteri Açısından Osmanlı Samsununun Demografik Panaroması (1918-1925)”, Samsun Sempozyumu, 13-16 Ekim 2011, Cilt. 1, Ceylan Ofset, Samsun, s. 635-676.
- TEMİZER, Abidin (2007), Osmanlı-Karadağ Sınır Anlaşmazlıkları ve Çözümü (1878-1913), Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun .
- TEMİZER, Abidin (2013), "Montenegro in the First Balkan War", Annals Series on History and Archaelogy, V.5, No.1.
- TAHİROĞLU, İbrahim (2011), “Osmanlı İmparatorluğunda Kölelik”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 45 (2011), 649-676.
- YÜZER, Feride (2016), “Osmanlı Basın Hayatında Mehmet Tahir Bey ve Çarşaf Meselesi”, Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 42, s.337-338.
- ZEYREK, Suat (Şubat 2012), “II. Meşrutiyet’te Demokratik Muhalefetin Sonu: Arnavut İsyanları Ve Sonuçları”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s. 299-336.
Yıl 2022,
, 113 - 126, 30.10.2022
Öz
Cadaloz newspaper is a comic newspaper, issued by Nureddin Rüştü and Haydar Rüştü in 1911. The Paper, though it is a cartoon issued twice in a week during six months deal with social, fiscal and politics of the Ottoman state. Cadaloz Paper, as it can be referred from the name owns a women typology, named Cadaloz (Old Git). Cadaloz women typology came to life as a main character within the cartoons of the magazine and also within the comic story of Cadaloz Paper named “Çan Çan” (Dirty Gossip). As a matter of fact that the Cadaloz is a national figure but we all know her from the shadow-cartoon as a though women who never hesitate to tell the truth in the way of stubborn character. In this study, having considered the Cadaloz the idea of how a woman took her place in the Ottoman cartoon would be developed. It is also possible to be witnessed that the woman along with the main character, Cadaloz depicted in the journal as mother, slag woman, looser woman, stubborn woman, concubine etc. Therefore we can the opportunity to observe the different status of a woman in Ottoman society.
Proje Numarası
yok
Kaynakça
- Afacan Gazetesi, Numara: 7/40, 26 Şaban 1329, 9 Ağustos 1327, 22 Ağustos-u Efrenci 1911 (Cadaloz 'un devamı) , s 2.
- Afacan Gazetesi, Numara: 5738, 19 Şaban 1329, 2 Ağustos 1327, 1 5 Ağustos-u Efrenci 1911, (Cadaloz 'un devamı) , s 2.
- Afacan Gazetesi, Numara: 2-9 Şaban 1329 / 23 Temmuz 1327 / 5 Ağustos-u Efrenci 1911, (Cadaloz 'un devamı) , s 2.
- Afacan Gazetesi, Numara: 4, 37-16 Şaban 1329 /30 Temmuz 1327 / 12 Ağustos-u Efrenci 1911 Cumartesi , (Cadaloz 'un devamı) , s 2.
- Afacan Gazetesi, Numara: 1-5 Şaban 1329 / 19 Temmuz 1327 / 1 Ağustos-u Efrenci 1911, (Cadaloz 'un devamı), s 2.
- Afacan Gazetesi, Numara: 3/36, 11 Şaban 1329,/ 25 Temmuz 1327 / 7 Ağustos-u Efrenci 1911, (Cadaloz 'un devamı) , s 2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 31, 21 Recep 1329, s 2. Cadaloz Gazetesi, Numara: 16, 27 Mayıs 1911, s.1.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 26, 4 Recep 1329, s 2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 33, 28 Recep 1329, s 2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 1, 5 Rebi’ül Ahir 1329 (H.), s 2, “Elinin hamuruyla sende erkek işine karıştın ne diyelim”; “Kaynana değneği önünden paçozsuz kaçmış gelin suratlı yumurcaklar”; “düşünde bal yemiş kâhya kadın gibi yalanıp durasınız”.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 14, 20 Mayıs 1911(Cumartesi) , s. 1.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 18, 6 Cema'zil Ahir 1329, s. 2 .
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 44, 12 Ramazan 1329, s 2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 10, 7 Cemazi'l Evvel 1329, s. 2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 20, 13 Cema'zil ahir 1329, s 2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 3, Haziran 1911, s.1.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 32, 25 Recep 1329, s 2, "Köpsuvari".
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 2, 9 Rebiül ahir 1329, s.2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 23, 22 Cema'zil ahir 1329, s 2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 2-9 Şaban 1329 / 23 Temmuz 1327 / 5 Ağustos-u Efrenci 1911 Cumartesi , (Cadaloz 'un devamı) , s 2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 11, 10 Cemazi'l Evvel 1329, s. 2.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 43, 9 Ramazan 1329, s.3.
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 7, 26 Rebi-ül Ahir 1329, s.4, "Telgraf"
- Cadaloz Gazetesi, Numara: 45,16 Ramazan 1329, s. 2.
- ARTUN, Erman (2016), Âşıklık Geleneği ve Aşık Edebiyatı, Karahan Kitapevi, Adana, s.574.
- BRUMMET, Palmira Johnson (2000), Image and Imperialism in the Ottoman Revolutionary Press (1908-1911), State University of New York Press (Suny Press), New York, s.160.
- CANİK, Elçin Gün (2020), Cadaloz Mizah Gazetesi’nde Osmanlıdan Algı ve İmgeler (1911), Libra Yayınları, İstanbul.
- Della querra tra ribelli e turchi in Albania 30 Nisan 1911 (La Tribuna Illustrata); https://www. galabri. com/foto/gazkat/gaz2/latrillu.html
- ERLER, Mehmet Yavuz, Selçuk Özkan (2018), “Dukakin Sancağı ve Çevresi Nüfus Defteri ve Gündelik Yaşama Dair Düşündürdüleri”, Osmanlı Dönemi Balkanlarda Gündelik Hayat, edt. Zafer Gölen, Abidin Temizer, Gece Kitaplığı, Ankara, s.149.
- EVSİLE, Mehmet (1996), “Birinci Dünya Savaşında Kafkas Cephesinde Aşiret Mensuplarından Oluşturulan Milis Birlikleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.12, S.911-926.
- KOLÇAK, Olcay (2013), Wolfgang Amedeus Mozart, Kastaş yayınları, İstanbul , S.7-67.
- KÖSE, Osman (2006), “Bulgaristan Emareti ve Türkler (1878-1908)”, Türkoloji Dergisi 1, Sayı 2, S.241-272.
- LAMPE, John R. (28 Mart 2000), Yugoslavia as History: Twice There Was a Country, Cambridge University Press, London, s. 92, "By 1910, an armed Albanian revolt was spreading from Pristina, ironically supported by aid of Serbia.".
- NAR, Mehmet Şükrü (2014), “Psiko-Antropolojik Bir Olgu Olarak Fal Üzerine Nitel Bir Araştırma”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 54, 1, 507-524.
- OLİPHANT, Margaret (2012), Kutsal Bakire Jan Dark Yaşamı ve Ölümü, Çeviren: Şebnem Duran, İlya Yayınları, İzmir 2012, s.67.
- ORTAYLI, İlber (2016), Osmanlı Toplumunda Aile, Timaş Yayınları, İstanbul, s 240.
- ÖZYURT, Selahattin & Mehmet Yavuz Erler (2012), “Samsun İnas Mektebi (Kız Çocuklarına Ait İlkokul) Kayıt Defteri Açısından Osmanlı Samsununun Demografik Panaroması (1918-1925)”, Samsun Sempozyumu, 13-16 Ekim 2011, Cilt. 1, Ceylan Ofset, Samsun, s. 635-676.
- TEMİZER, Abidin (2007), Osmanlı-Karadağ Sınır Anlaşmazlıkları ve Çözümü (1878-1913), Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun .
- TEMİZER, Abidin (2013), "Montenegro in the First Balkan War", Annals Series on History and Archaelogy, V.5, No.1.
- TAHİROĞLU, İbrahim (2011), “Osmanlı İmparatorluğunda Kölelik”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 45 (2011), 649-676.
- YÜZER, Feride (2016), “Osmanlı Basın Hayatında Mehmet Tahir Bey ve Çarşaf Meselesi”, Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 42, s.337-338.
- ZEYREK, Suat (Şubat 2012), “II. Meşrutiyet’te Demokratik Muhalefetin Sonu: Arnavut İsyanları Ve Sonuçları”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s. 299-336.
Toplam 42 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | yok |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Ekim 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |
