Öz
Cüveynî (ö. 478) ve Gazâlî (ö. 505) ile başlayan, Şâtıbi (ö. 790) ile ilerleme kaydeden ve modern dönemde ise İbn Âşûr ile kısmen sınırları çizilmeye çalışılan makâsıd ve maslahat konusu önemli olup çeşitli açılardan tasnif edilmeye çalışılmıştır. Klasik dönemde makasıd ve maslahat kavramları farklı tasniflere tabi tutulmuş ve bazı tasnifler usulcüler arasında genel kabul görmüştür. Cüveynî maslahatları tasnif ederek bir başlangıç yapmış, ardından öğrencisi Gazâlî maslahatları zaruri, hâci ve tahsîni olmak üzere üç kısma ayırmıştır. Zaruri maslahatları da beş temel maksada bölmüştür. Bu tasnif genel kabul görmüş ve yaygınlık kazanmıştır. Şâtıbi ile yeniden gündeme gelen bu konu farklı bir tasnife daha tutularak aslî ve tabi, mükellefin maksadı, Şâri’in maksadı gibi kısımlara ayrılmıştır. Bu makale Şâtıbî sonrası makâsıd ve maslahatın kısımlara ayrılmasında İbn Âşûr’un nasıl bir tasnife yöneldiği ve bunun arka planı irdelenmeye çalışılmış, İbn Âşûr’un Makâsıdu’ş-Şerîati’l-İslamiyye adlı eseri üzerinden yapmış olduğu taksimler belirlenip açıklanmaya gayret edilmiştir. Neticede Tâhir bin Âşûr’un kendisinden önceki bu tasnifleri de göz önüne alarak makâsıdın taksimatı meselesini yeniden ele aldığı ve maksatları kısımlar ve çeşitler şeklinde iki farklı başlık altında işlediği görülmüştür. Kısımlarını ise kat’î zannî ve külli cüz’i şeklinde, çeşitlerini ise gerçek ve genel örfî maksatlar adı altında incelediği anlaşılmıştır. O Maslahatları da kendisine ihtiyaç duyulma, ümmeti ilgilendirme ve tespit edilme açısından üç kısma ayırmıştır. İbn Âşûr’un makâsıd ve maslahatı taksim etme mantığının özüne bakıldığında makâsıdı bir ilim dalı ve içtihat yöntemi haline getirme arzusunun yattığı tespit edilmiştir. Nitekim eserinin başında ve birçok yerinde bu konu mükerrer bir şekilde zikredilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Âlim, Yusuf. (1994). Makâsıdu’l-Âmme liş-Şeriati’l-İslamiyye. Herndon: Mahadu’l-Âlemi li fikri’l-İslami.
- Atiyye, Cemaluddin. (2008). Nahve Tef‘ili’l-Makâsıdı’ş-Şerîa. Herndon: Mahadu’l-Âlemi li Fikri’l- İslami.
- Aynî, Mahmud bin Ahmed. ty. el- Binaye fi Şerhi’l-Hidaye. Dimaşk: Dar’ul-Fikr.
- Boynukalın, Ertuğrul. (1998). İslam hukukunda Gaye Problemi (basılmamış doktora tezi). İstanbul: M.Ü.S.B.E.
- Buhari, Muhammed bin İsmail. (1985) el-Edebü’l-Müfred. yay. Kemal Yusuf el-Hut, Beyrut: y.y.
- Buhari, Muhammed bin İsmail. (1999). el-Cami’us-Sahih, Riyad: Dar’us-Selam.
- Buti, M. Said Ramazan. (1986). Davabitu’l-Maslaha fi Şeriati’l-İslamiyye. Beyrut: Daru’l-Fikir.
- Cüveyni, Ebu’l-Meali Abdulmelik bin Abdullah. (h.1400). el-Burhan fi Usuli’l-Fıkh. Kahire: Dar’ul-Ensar.
- Çinar, Fatih. (2021). “Zarûrî Küllî Makâsıdın Tertibi Problemi Üzerine Bir İnceleme”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 25/1. (15 Haziran 2021). 115-137.
- Çinar, Fatih. (2020). “Zarûrî Kûllî Maslahatların/Makâsıdın Adedi Üzerine Bir Değerlendirme”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 18/36. (Ekim 2020). 49-73.
- Darimi, Abdullah b. Abdurrahman. (1987). Sünen-i Darimi. Kahire/Beyrut: Dar’ur-Reyyan/Daru’l-Kitabi’l-Arabi. Darukutnî, Ebu Hasen Ali b. Ömer b. Abdullah. ty. Süneni Darukutnî. Beyrut: y.y.
- Ebu Davud, Süleyman Eş’as. (1995). Sünen-i Ebu Davud. Sayda/Beyrut: Mektebetu’l-Asriyye. Gazâlî, Ebu Hamid Muhammed. (1964). Fedaihu’l-Batınıyye. Kahire: y.y.
- Gazâlî, Ebu Hamid Muhammed. ty. Mustasfa. thk. Hamza Hafız, Medine.
- Gazâlî, Ebu Hamid Muhammed. (1971). Şifâu’l-Ğalil fi Beyani’ş-Şebehi vel-Muhil ve Mesaliku’t-Ta ‘lil. thk. Hamdi el-Kebîsi Bağdat: Matbaatu’l-İrşad.
- Haseni, İsmail. (1995). Nazariyyetu’l-Makâsıd ınde Tahir b. Âşûr. Herndon: Mahadu’l-Âlemi li fikri’l-İslami.
- Haçkalı, Abdurrahman. (2010). “İlgili Literatür Çerçevesinde Makâsıd İctihadının Tarihsel Seyri”. Makâsıd ve İctihad. ed. Ahmet Yaman. İstanbul: Yediveren Yayınları, 259-304.
- Haçkalı, Abdurrahman. Şâtıbi’de Makâsıd ve Fıkıh Usûlü. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2010.
- Haçkalı, Abdurrahman. “el-Muvâfakât’ın Fıkıh Usûlü Geleneğinde Takip Edilmemiş Olması Üzerine”. İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi 15 (2010), 371-384.
- Hâkim, Ebu Abdullah en-Nîsâbûrî. (1407/1987). Müstedrak ala’s-Sahîhayn. Haydarabad: Daru’l-Marifet.
- el-Hâdimî, Nureddin bin Muhtâr. (1998). el-İçtihâdü’l-Makâsıdî Hücciyyetuhu Davâbituhu Mecâlâtuhu. Katar: Vezâratu’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslamiyye.
- Hırzullah, Abdulkadir. (2007).Davâbitu İ’tibari’l-Makâsıd fî Mecâli’l-İctihad ve Eseruha’l-Fıkhî. Riyad: Mektebetu’r-Rüşd.
- Işıktaç, Yasemin. (2006). Hukuk Felsefesi. İstanbul: Filiz kitabevi.
- İbn Âşûr, M. Tahir. (2013). İslam Hukuk Felsefesi. çev. Mehmet Erdoğan ve Vecdi Akyüz. İstanbul: Rağbet Yayınları.
- İbn Âşûr, M. Tahir. (2011/1432). Makâsıdu’ş-Şerîati’l-İslamiye. Beyrut: Daru Lübnan Littibaa ve’n-Neşr.
- İbn Âşûr, M. Tahir. (1988). Eleyse’s-Subhu bi- Karîb. Tunus.
- İbn Hanbel, Ahmed. (1985). Müsned. Beyrut: el-Mektebu’l-İslami.
- İbn Hibban, Muhammed. (1993). Sahihi İbn Hibban Tertibu İbn Beleban. yay. Şuayb Arnavut. Beyrut: Müessetü’r-Risale.
- İbn Mâce, Muhammed b. Yezid. (1984) Sünen. yay. M. Fuad Abdulbaki. Mısır: y.y. 1954. Riyad: 1984.
- İbn Manzur, Muhammed bin Mekrem. ty. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dâru Sadır.
- İmam, Muhammed Kemaleddin. (2011). Delilu’l-İrşâd ila’l-Makâsıd. Kahire: Merkezu’l-Furkân li’l-Ebhâs (Furkan Araştırma Merkezi).
- Îcî, Adududdin. (2000). Şerhu’l-Adud. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
- Îcî, Adududdin. ty. el-Mevakıf fî İlmi’l-Kelam. Beyrut: Alemu’l-Kütüb.
- Kavak, Özgür. (2011). Modern İslâm Hukuk Düşüncesi –Reşid Rızâ Örneği-. İstanbul: Klasik Yayınları.
- Malik bin Enes. (1992). Muvatta. yay. M. Fuad Abdulbaki. Kahire: Daru’l-Hadis.
- Mesud, Muhammed. (1997). Halid İslam Hukuk Teorisi. çev. Muharrem Kılıç. İstanbul: İz Yayıncılık.
- Müslim, Müslim b. Haccac. (2001) Sahihu Müslim. yay. M. Fuad Abdulbaki. Beyrut: y.y.
- Nesâî, Abdurrahman Ahmed b. Şuayb. (1964). Süneni en-Nesâi. yay. Abdulfettah Ebu Gudde. Halep: Metbûati’l-İslamiyye.
- Pekcan, Ali. (1999) İslam Hukuku Usulünde Zaruriyyat Haciyyat Tahsiniyyat Meselesi. Konya: S.Ü.S.B.E.(basılmamış doktora tezi).
- Raysûnî, Ahmed. (1999). Nazariyyetu’l-Makâsıd ınde’l-İmam eş-Şâtıbî. Herndon: Mahadu’l-Âlemi li fikri’l-İslami.
- Rıza, Reşid. (1931). Tarihu’l-Üstazi’l-İmam eş-Şeyh Muhammed Abduh. Kahire: y.y.
- eş-Şâşî, Ebû Bekr Muhammed b. Ali Kaffal. (2007). Mehâsinu’ş-Şerîa fî Furûi’ş-Şâfiiyye Kitabun fî Makâsıdı’ş- Şerî’a. thk. Muhammed Ali Samak. Beyrut: Dâr’ul-Kütübi’l-İlmiyye.
- Şatıbi, Ebu İshak İbrahim. (1997). el-Muvafakat. thk. Meşhur b. Hasan âli Süleyman. Hubra: Dâru İbn Affan.
- Şatıbi, Ebu İshak. (1416/1996). Muvafakat. thk. Abdullah Dıraz. Beyrut: Daru’l-Ma’rife.
- Şelebi, Muhammed Mustafa. (1981). Ta ‘lilü’l-Ahkâm. Beyrut: Daru’n-Nahda.
- Şimşek, Murat Şah. (2002). Veliyyullah Dihlevi İslam Hukuk Felsefesiyle İlgili Görüşleri. Konya: Selçuk Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
- Taberani, Ebu Cerir. (1988) el-Mu‘cemu’l-Kebir. yay. Abdulmecid Selefi. B.y. Mektebetü’l-Ulum ve’l-Hikem. et-Tirmizî, Hakim. (2004). es-Salâtu ve Makâsıduhâ. Kahire: Mektebetü’l-Mısrıyye.
- Türcan, Talip. (2009). İslam Hukuk Biliminde Norm –Amaç İlişkisi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
- Türkan, Mustafa. (2018) “Makâsıdü’ş-Şerîa ile İlgili Eserlerde Zarûriyyâtın Tertibi Sorunu”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/34. (30 Aralık 2018). 439-460.
- Yaran, Rahmi. (2014). “Cüveyni Öncesi Makasıd/Maslahat Söylemi”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28 (23 Ocak 2014), 93-123.
- Yılmaz, Ömer. (2010). Makâsıd Düşüncesinin Ortaya Çıkışı ve İlk Kaynakları (İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
- Yûbî, Muhammed Saad bin Ahmed. (1998).Makâsudu’ş-Şerî’ti’l-İslamiyye ve Alâkatuhâ bi Edilleti’ş-Şer’iyye. Riyad: Daru’l-Hicra li’n-Neşri ve’t-Tevzi’.
- Zebîdî, Murtaza. (1994). Tâcu’l-Arus min Cevâhiri’l-Kâmûs. thk. Ali eş-Şîrî. Beyrut: b.y.
Öz
The subject of maqasid and maslahat, which started with Juveynî (d. 478) and Ghazali (d. 505), progressed with Shatibi (d. 790), and whose borders were tried to be drawn partially with Ibn Âşûr in the modern period, is important and has been tried to be classified from various angles. In the classical period, the concepts of maqasid and maslahat were subjected to different classifications and some classifications were generally accepted among the scholars. Juwayni made a beginning by classifying the interests, and then his student Ghazali divided the interests into three parts as essential, haji and tahsini. He also divided the essential interests into five basic purposes. This classification has become generally accepted and widespread. This issue, which has come to the fore again with Şâtıbi, has been divided into parts such as primary and natural, the taxpayer's purpose, and the Şârî's purpose, by keeping it in a different classification. In this article, it has been tried to examine what kind of classification Ibn Âşûr has tended in the division of maqâsid and maslahah after Shatibi and its background, and tried to determine and explain the divisions that Ibn Âşûr made over his work called Makâsıdu'ş-Şerîati'l-İslamiyye. As a result, it has been seen that Tahir bin Âşûr reconsidered the issue of division of the maqasid, taking into account these classifications before him, and he worked on his purposes under two different headings as parts and varieties. It has been understood that he examined the parts of it in the form of kat'î zannî and kulli juz'i, and its varieties under the name of real and general customary purposes. He also divided the Maslahats into three parts in terms of needing him, concerning the ummah and being determined. When we look at the essence of Ibn Âşûr's logic of dividing maqâsid and maslahah, it has been determined that there is his desire to make kâsıd a branch of science and a method of ijtihad. As a matter of fact, this subject has been repeatedly mentioned at the beginning of his work and in many places.
Anahtar Kelimeler
M. Tahir b. Ashur Parts of Maslahah Purpose Benefit Parts of Maqâsid in Ibn Ashur.
Kaynakça
- Âlim, Yusuf. (1994). Makâsıdu’l-Âmme liş-Şeriati’l-İslamiyye. Herndon: Mahadu’l-Âlemi li fikri’l-İslami.
- Atiyye, Cemaluddin. (2008). Nahve Tef‘ili’l-Makâsıdı’ş-Şerîa. Herndon: Mahadu’l-Âlemi li Fikri’l- İslami.
- Aynî, Mahmud bin Ahmed. ty. el- Binaye fi Şerhi’l-Hidaye. Dimaşk: Dar’ul-Fikr.
- Boynukalın, Ertuğrul. (1998). İslam hukukunda Gaye Problemi (basılmamış doktora tezi). İstanbul: M.Ü.S.B.E.
- Buhari, Muhammed bin İsmail. (1985) el-Edebü’l-Müfred. yay. Kemal Yusuf el-Hut, Beyrut: y.y.
- Buhari, Muhammed bin İsmail. (1999). el-Cami’us-Sahih, Riyad: Dar’us-Selam.
- Buti, M. Said Ramazan. (1986). Davabitu’l-Maslaha fi Şeriati’l-İslamiyye. Beyrut: Daru’l-Fikir.
- Cüveyni, Ebu’l-Meali Abdulmelik bin Abdullah. (h.1400). el-Burhan fi Usuli’l-Fıkh. Kahire: Dar’ul-Ensar.
- Çinar, Fatih. (2021). “Zarûrî Küllî Makâsıdın Tertibi Problemi Üzerine Bir İnceleme”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 25/1. (15 Haziran 2021). 115-137.
- Çinar, Fatih. (2020). “Zarûrî Kûllî Maslahatların/Makâsıdın Adedi Üzerine Bir Değerlendirme”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 18/36. (Ekim 2020). 49-73.
- Darimi, Abdullah b. Abdurrahman. (1987). Sünen-i Darimi. Kahire/Beyrut: Dar’ur-Reyyan/Daru’l-Kitabi’l-Arabi. Darukutnî, Ebu Hasen Ali b. Ömer b. Abdullah. ty. Süneni Darukutnî. Beyrut: y.y.
- Ebu Davud, Süleyman Eş’as. (1995). Sünen-i Ebu Davud. Sayda/Beyrut: Mektebetu’l-Asriyye. Gazâlî, Ebu Hamid Muhammed. (1964). Fedaihu’l-Batınıyye. Kahire: y.y.
- Gazâlî, Ebu Hamid Muhammed. ty. Mustasfa. thk. Hamza Hafız, Medine.
- Gazâlî, Ebu Hamid Muhammed. (1971). Şifâu’l-Ğalil fi Beyani’ş-Şebehi vel-Muhil ve Mesaliku’t-Ta ‘lil. thk. Hamdi el-Kebîsi Bağdat: Matbaatu’l-İrşad.
- Haseni, İsmail. (1995). Nazariyyetu’l-Makâsıd ınde Tahir b. Âşûr. Herndon: Mahadu’l-Âlemi li fikri’l-İslami.
- Haçkalı, Abdurrahman. (2010). “İlgili Literatür Çerçevesinde Makâsıd İctihadının Tarihsel Seyri”. Makâsıd ve İctihad. ed. Ahmet Yaman. İstanbul: Yediveren Yayınları, 259-304.
- Haçkalı, Abdurrahman. Şâtıbi’de Makâsıd ve Fıkıh Usûlü. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2010.
- Haçkalı, Abdurrahman. “el-Muvâfakât’ın Fıkıh Usûlü Geleneğinde Takip Edilmemiş Olması Üzerine”. İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi 15 (2010), 371-384.
- Hâkim, Ebu Abdullah en-Nîsâbûrî. (1407/1987). Müstedrak ala’s-Sahîhayn. Haydarabad: Daru’l-Marifet.
- el-Hâdimî, Nureddin bin Muhtâr. (1998). el-İçtihâdü’l-Makâsıdî Hücciyyetuhu Davâbituhu Mecâlâtuhu. Katar: Vezâratu’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslamiyye.
- Hırzullah, Abdulkadir. (2007).Davâbitu İ’tibari’l-Makâsıd fî Mecâli’l-İctihad ve Eseruha’l-Fıkhî. Riyad: Mektebetu’r-Rüşd.
- Işıktaç, Yasemin. (2006). Hukuk Felsefesi. İstanbul: Filiz kitabevi.
- İbn Âşûr, M. Tahir. (2013). İslam Hukuk Felsefesi. çev. Mehmet Erdoğan ve Vecdi Akyüz. İstanbul: Rağbet Yayınları.
- İbn Âşûr, M. Tahir. (2011/1432). Makâsıdu’ş-Şerîati’l-İslamiye. Beyrut: Daru Lübnan Littibaa ve’n-Neşr.
- İbn Âşûr, M. Tahir. (1988). Eleyse’s-Subhu bi- Karîb. Tunus.
- İbn Hanbel, Ahmed. (1985). Müsned. Beyrut: el-Mektebu’l-İslami.
- İbn Hibban, Muhammed. (1993). Sahihi İbn Hibban Tertibu İbn Beleban. yay. Şuayb Arnavut. Beyrut: Müessetü’r-Risale.
- İbn Mâce, Muhammed b. Yezid. (1984) Sünen. yay. M. Fuad Abdulbaki. Mısır: y.y. 1954. Riyad: 1984.
- İbn Manzur, Muhammed bin Mekrem. ty. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dâru Sadır.
- İmam, Muhammed Kemaleddin. (2011). Delilu’l-İrşâd ila’l-Makâsıd. Kahire: Merkezu’l-Furkân li’l-Ebhâs (Furkan Araştırma Merkezi).
- Îcî, Adududdin. (2000). Şerhu’l-Adud. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
- Îcî, Adududdin. ty. el-Mevakıf fî İlmi’l-Kelam. Beyrut: Alemu’l-Kütüb.
- Kavak, Özgür. (2011). Modern İslâm Hukuk Düşüncesi –Reşid Rızâ Örneği-. İstanbul: Klasik Yayınları.
- Malik bin Enes. (1992). Muvatta. yay. M. Fuad Abdulbaki. Kahire: Daru’l-Hadis.
- Mesud, Muhammed. (1997). Halid İslam Hukuk Teorisi. çev. Muharrem Kılıç. İstanbul: İz Yayıncılık.
- Müslim, Müslim b. Haccac. (2001) Sahihu Müslim. yay. M. Fuad Abdulbaki. Beyrut: y.y.
- Nesâî, Abdurrahman Ahmed b. Şuayb. (1964). Süneni en-Nesâi. yay. Abdulfettah Ebu Gudde. Halep: Metbûati’l-İslamiyye.
- Pekcan, Ali. (1999) İslam Hukuku Usulünde Zaruriyyat Haciyyat Tahsiniyyat Meselesi. Konya: S.Ü.S.B.E.(basılmamış doktora tezi).
- Raysûnî, Ahmed. (1999). Nazariyyetu’l-Makâsıd ınde’l-İmam eş-Şâtıbî. Herndon: Mahadu’l-Âlemi li fikri’l-İslami.
- Rıza, Reşid. (1931). Tarihu’l-Üstazi’l-İmam eş-Şeyh Muhammed Abduh. Kahire: y.y.
- eş-Şâşî, Ebû Bekr Muhammed b. Ali Kaffal. (2007). Mehâsinu’ş-Şerîa fî Furûi’ş-Şâfiiyye Kitabun fî Makâsıdı’ş- Şerî’a. thk. Muhammed Ali Samak. Beyrut: Dâr’ul-Kütübi’l-İlmiyye.
- Şatıbi, Ebu İshak İbrahim. (1997). el-Muvafakat. thk. Meşhur b. Hasan âli Süleyman. Hubra: Dâru İbn Affan.
- Şatıbi, Ebu İshak. (1416/1996). Muvafakat. thk. Abdullah Dıraz. Beyrut: Daru’l-Ma’rife.
- Şelebi, Muhammed Mustafa. (1981). Ta ‘lilü’l-Ahkâm. Beyrut: Daru’n-Nahda.
- Şimşek, Murat Şah. (2002). Veliyyullah Dihlevi İslam Hukuk Felsefesiyle İlgili Görüşleri. Konya: Selçuk Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
- Taberani, Ebu Cerir. (1988) el-Mu‘cemu’l-Kebir. yay. Abdulmecid Selefi. B.y. Mektebetü’l-Ulum ve’l-Hikem. et-Tirmizî, Hakim. (2004). es-Salâtu ve Makâsıduhâ. Kahire: Mektebetü’l-Mısrıyye.
- Türcan, Talip. (2009). İslam Hukuk Biliminde Norm –Amaç İlişkisi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
- Türkan, Mustafa. (2018) “Makâsıdü’ş-Şerîa ile İlgili Eserlerde Zarûriyyâtın Tertibi Sorunu”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/34. (30 Aralık 2018). 439-460.
- Yaran, Rahmi. (2014). “Cüveyni Öncesi Makasıd/Maslahat Söylemi”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28 (23 Ocak 2014), 93-123.
- Yılmaz, Ömer. (2010). Makâsıd Düşüncesinin Ortaya Çıkışı ve İlk Kaynakları (İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
- Yûbî, Muhammed Saad bin Ahmed. (1998).Makâsudu’ş-Şerî’ti’l-İslamiyye ve Alâkatuhâ bi Edilleti’ş-Şer’iyye. Riyad: Daru’l-Hicra li’n-Neşri ve’t-Tevzi’.
- Zebîdî, Murtaza. (1994). Tâcu’l-Arus min Cevâhiri’l-Kâmûs. thk. Ali eş-Şîrî. Beyrut: b.y.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Din Araştırmaları |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Ekim 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |
Cited By
Karadâvî’ye Göre Fetvanın Değişmesine İmkân Veren Unsurlar
Tasavvur / Tekirdağ İlahiyat Dergisi
https://doi.org/10.47424/tasavvur.1256364
