عكس الشعر العربي القديم صور الحياة وأحوال الناس، ونقلَ طباعهم وأخلاقهم وعاداتهم، وقد سعيتُ في هذا البحث لرصد الفضائل والقيم الأخلاقية العليا في ذلك الشعر وتبويبها، وهو بحث لم يتجاوز دواوين أصحاب المعلقات، وذلك بهدف تحديد مساحة البحث، فظهر لنا أنها أربعة عشر خلُقاً، كانت تُعتبر مُثلاً عليا في ذلك المجتمع، وهي الكرم والشجاعة وإغاثة الملهوف وإجارة المستجير وصلة الرحم ورعاية الجار والوفاء والعفّة والإباء والحِلم والصدق والرحمة والعدل والصبر والحكمة (التعقّل) ، وهي أخلاق في الإمكان أن تندرج تحتها تقسيمات لأخلاق فرعية أخرى لو شاء باحث الاستقصاء. ومشيتُ على طريقة التعريف بكل خلُق أو سلوك، والإحاطة الموجزة بمعناه ومقصوده، مستعيناً بمعاجم اللغة وبما يفي بالحاجة من المعاجم الاصطلاحية المتعلقة بالفلسفة والأدب والنقد العربي، واستعنت ببيتين أو ثلاثة من أبيات الشعر في كل فقرة ليكتمل رسم صورة عامة عن الخلق أو السلوك وتطبيقه في حياة العرب من خلال الشعر.
يُعدّ هذا البحث غاية في ذاته كما أنه من زاوية أخرى خطوة لإجراء دراسة أخلاقية مقارنة من خلال شعر العصر الجاهلي مع غيره من عصور الشعر العربي.
Kadim Arap şiiri, insanların yaşantısını ve durumlarını yansıtmakta, onların duyarlılıklarını, ahlâkî değerlerini ve adetlerini nakletmektedir. Çalışmanın boyutunu sınırlandırmak amacıyla, muallaka şairlerinin divanları çerçevesinde ele alınan bu araştırmada, şiirdeki erdemlerin ve yüksek ahlâkî değerlerin gözlemlenmesi ve sınıflandırılması arzulanmaktadır. On dört ahlâkî davranışın, Cahiliye toplumunda ideal olarak kabul edildiği gözlemlenmektedir. Bunlar; cömertlik, cesaret, sıkıntıya derhal müdahil olma, koruma dileyenleri ağırlama, akrabalarla iyi ilişkiler kurma, komşularla ilgilenme, sadakat, iffet, gurur, takdir, doğruluk, merhamet, adalet, sabır ve sağduyudur. Bu değerler, konuyu daha detaylı araştırmak isteyen araştırmacılar tarafından, farklı alt bölümler içerisinde sınıflandırılabilecek niteliktedir. Çalışmada, her ahlâkî davranışın ve her etiğin tanımlamasına yönelik gayret sarf edilmiş, dil sözlükleri, felsefe, edebiyat ve Araplara has eleştiri yöntemleri ile ilgili diğer terimsel sözlüklerden de istifade edilmiş ve bu değerlerin anlamları ile kastedilen manaları yeterince izah edilmiştir. Buna paralel olarak, Arap yaşantısındaki uygulamalara ilişkin, genel bir tablonun ortaya çıkartılabilmesi gayesinin gerçekleştirilebilmesi amacıyla, her paragrafta iki yahut üç tane şiir beyti alıntılanmıştır.
Bu araştırma, Cahiliye ve Sadru’l-İslâm Dönemi şiiri aracılığıyla, mukayeseli bir ahlâkî inceleme yapılmasını amaçlayan öncü bir adım olarak mütalaa edilebilir. Çalışmanın sonundaysa, Arap toplumuna İslam dini tarafından kazandırılan kavram ve düşüncelerdeki bir takım farklılıklar ve değişiklikler ele alınmaktadır.
The old Arabic Poetry depicted the life and the various conditions of the people of the age. It conveyed their sensibilities, morals and customs. In this research, I will observe and classify the virtues and the high moral values in that poetry. This is a research that does not go beyond the divans of Al-Muallaqat poets for reasons of not going beyond the limited range of the study. It turns out that about fourteen moral behaviors or ethics were regarded as ideals in that society: Generosity, courage, prompt response to the distressed, protecting the one who seeks out safety, keeping good relations with relatives, taking care of the neighbors, faithfulness, chastity, pride, discretion, truthfulness, mercy and justice, patience and prudence. These are ethics which may have other sub-divisions if a researcher seeks to investigate the subject more. I have adopted the method of defining every moral behavior and every ethic and have provided an adequate account of its meaning and of its intended design, using the dictionaries of the language and other sufficient idiomatic dictionaries related to philosophy, literature and Arabic criticism. Two or three lines of relevant poetry have been included in each paragraph to complete the making of a general perception of every ethic and of its application in the Arabs's lives through poetry.
This research is considered as a step towards the making of a comparative ethical study through the Pre-Islamic poetry and the early Islamic poetry. A number of differences and changes in the ideas and perceptions as caused by the advent of Islamic religion into the Arabic society are concluded at the end of the study.
Birincil Dil | Arapça |
---|---|
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 28 Nisan 2020 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 |