Etik İlkeler ve Yayın Politikası

KAFDAĞI DERGİSİ YAYIN ETİK İLKELERİ

Kafdağı Dergisi olarak şu kuruluşların etik ilkeleri esas alınmaktadır:
a) Committee on Publication Ethics (COPE) - Başvuru değerlendirme sürecindedir.
b) YÖK Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi
c) Yükseköğretim Kurumları Etik Davranış İlkeleri
d) TÜBİTAK - Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu Yönetmeliği

EDİTÖRLERİN SORUMLULUKLARI

1. Yayın ve Sorumluluk Kararı: Kafdağı Dergisi baş ve alan editörleri, yayınlanmak üzere gönderilen makalelerden hangilerinin derginin amaç ve yayın politikalarına uygun olup yayınlanması gerektiğine karar vermekten sorumludurlar. Editörler ayrıca, dergiye gönderilen makalelerden hangilerinin onur kırıcı yayın, telif hakkı ihlali ve intihal ile ilgili yasal gerekliliklere tabi politikalara yönelik karar verilmesinden sorumludur. Editör, derginin içerik ve yayın kalitesinden sorumludur ve bu bağlamda yayın kararı verilirken hakemler ile müzakere edebilme hakkına sahiptir.

2. Çıkar Çatışması: Kafdağı Dergisi baş ve alan editörleri, yazar(lar) tarafından dergiye teslim edilen metinlerdeki yayınlanmamış materyal ve diğer bilgi ve verilerin, yazar(lar)ın açık ve yazılı izni olmaksızın hiç kimse tarafından kendi çalışmasında kullanılmasına müsaade etmemelidir.

3. Tarafsızlık: Kafdağı Dergisine gönderilen makaleler daima, herhangi bir önyargı olmaksızın tamamıyla açık, şeffaf, bilimsel ve objektif kriterler doğrultusunda değerlendirilmelidir. Metinler yazarların ırkı, rengi, cinsiyeti, cinsel tercihi, dini inancı, etnik kökeni, milliyeti ve siyasi görüşü göz önüne alınmaksızın, sadece entelektüel ve bilimsel değerleri çerçevesinde değerlendirilmelidir.

4. Gizlilik: Baş editör, editör yardımcısı, alan editörleri ve yayın kurulu, teslim edilen metinlerle ilgili bilgileri söz konusu metin yazar/yazarları, hakemler ve yayıncı dışında hiç kimseye ifşa etmemelidir. Dergiye gönderilen bir makale ile ilgili herhangi bir bilgi, editör tarafından yayın kurulu, hakemler ve dergi sahibi dışında herhangi bir kimseye ifşa edilmemelidir.

5. Editörler; yazar, hakem veya okuyuculardan gelen şikayetleri dikkatlice inceleyerek aydınlatıcı ve açıklayıcı bir şekilde yanıt vermekle yükümlüdür.

6. Dergi sahibi, yayıncı ve diğer hiçbir politik ve ticari unsur, editörlerin bağımsız karar almalarını etkilemez.

7. Editörlerin uyması gereken diğer etik ilkeler şunlardır:
• Basılmamasına inandıkları makaleler iade edebilir. Diğer makaleler daha iyi değerlendirecek hakem ya da hakemlere gönderilir.
• Ret gerekçelerini (Derginin konusu ile ilgili olmayışı, Yazılış-içerik-düzenlemenin uygun olmaması, Belirgin hataların bulunması vb.) bildirilirken kırıcı olmayan, küçümsemeyen uygun dil kullanılır.
• Araştırma verilerini, yazarın verilerini korumakla yükümlüdür. Gönderilen makaleler ile ilgili gizliliğe özen gösterilir. Gizlilik prensipleri ret veya yayından sonra da sürmelidir.
• Değerlendirme süreci ihmal nedeniyle veya kasten geciktirilmez. Makalenin engellenmesi veya yayınının geciktirilmesi etik dışıdır.
• Çalışmanın etik kurallara uygun olarak yürütülüp yürütülmediği dikkate alınır.
• Çalışma; önyargısız (ırk, din, milliyet, cinsiyet, düşünce ve eğilim ve kurumsal/kişisel yakınlık gibi etkilerden uzak), tarafsız ve bağımsız olarak değerlendirilir.
• Makale konu ile ilgili çıkar ilişkisi olabilecek (bulunabilecek) hakemlere gönderilmez. Hakemler tarafsız seçilir.
• Kendi çalışmasında benzerlik var ise değerlendirme yardımcı editöre ya da alan editörlerine bırakılır.
• Çalışmayla ilgili olarak; yayın kurulu üyeleri, hakemler ve yazar/yazarlar dışındaki kişilerle bilgi alışverişinde bulunulmaz.
• Makale bilgileri editörün veya herhangi bir yakınının çalışmalarında kullanılamaz.
• Hakem belirlemede bilimsel gereklerin dışına çıkılmaz, konu ile ilgili hakem belirlenir.
• Hakemlerin görüş ve önerileri isim belirtmeden editör tarafından yazara bildirilmelidir.
• Değerlendirme sürecinin hiçbir aşamasında yazarlara yanlış bilgi vermemelidir.
• Hakem raporları üzerinde herhangi bir değişiklik yapmamalı, gerçeğe aykırı rapor düzenlememelidir.
• Editör ya da alan editörleri çalışmayı, çalışma yayımlanmadan önce kendi araştırmalarında kullanmamalı; başkalarının kullanmasına fırsat vermemelidir.
• Dergiye maddi destek veren kişi ve kurumlar açıkça belirtilir.
• Hakemlerce ret edilen makale iade edilir, yazışmaların kopyası dışında hiçbir şey saklanmamalıdır (Hakem raporları en az 5 yıl saklanır).
• Dergide yer alan yanlışları, yanlışlanmış her türlü etik dışı çalışmayı yayın yoluyla düzeltir.


HAKEMLERİN SORUMLULUKLARI

1. Süreci Hızlandırma: Kendisine atanmış olan çalışmayı alanıyla ilgili bulmayan, eleştirmekte kendisini yetersiz hisseden ya da zamanında bir eleştiri sunamayacak durumdaki bir hakem, editörü bu durumdan haberdar ederek inceleme görevinden çekilmelidir.

2. Gizlilik: İncelemeye alınan metinler gizli belge niteliği taşımalı, editör tarafından yetkilendirilmiş kişiler dışındakilere gösterilmemeli ve makaleler hakkında tartışılmamalıdır. Hakemlik sürecinde elde edilmiş ayrıcalıklı bilgi ve fikirler gizli tutulmalı ve kişisel çıkar için kullanılmamalıdır.

3. Tarafsızlık: Hakem eleştirileri objektif, adil ve bilimsel etiğe uygun olarak yapılmalıdır. Yazara karşı hiçbir kişisel eleştiri yöneltilmemelidir. Hakemler yazarların kökeni, cinsiyeti, cinsel eğilimi veya siyasal felsefesine bakılmaksızın eserleri değerlendirmelidir. Hakemler ayrıca, dergiye gönderilen metinlerin değerlendirilmesi için adil bir kör hakemlik süreci sağlamalıdırlar. Hakemler fikirlerini açık biçimde destekleyen argümanlarla ifade etmelidirler.

4. Kaynakların Beyanı: Hakemler yazar tarafından belirtilmeyen ilgili yayınlanmış çalışmaları tanımlamalıdır. Bir hakem ayrıca değerlendirilen çalışma ile bilgileri dâhilinde daha önce yayınlanmış başka bir çalışma arasındaki esaslı bir benzerlik veya örtüşme durumunu editörün dikkatine sunmalıdır.

5. Çıkar Çatışması: Hakemler, yazarı ile aralarında rekabet, işbirliği veya başka türlü ilişki veya bağlantılar sebebiyle ortaya çıkabilecek çıkar çatışmalarının var olduğu çalışmaları değerlendirmemelidir. Hakemlerin; yazarlar, fon sağlayıcılar, editörler vb. gibi taraflar ile menfaat çatışması bulunmamalıdır.

6. Editöre Destek: Hakemler, karar verme aşamasında editörlere yardım etmeli ve ayrıca metinlerin iyileştirilmesinde yazarlara yardımcı olabilmelidirler.

7. Hakemlerin uyması gereken diğer etik ilkeler:
• Hakemler makaleyi süresi içinde değerlendirmeli, geciktirmemelidir.
• Hakem titiz çalışmalı, raporları zamanında bitirmelidir. Eğer hakem kendisine gönderilen yazıyı koşulları gereği değerlendiremeyecekse, hemen geri göndermelidir.
• Hakemliği üstlenen bilim insanı “adil” bir eleştiri yapmakla yükümlüdür.
• Çalışmayı; önyargısız (ırk, din, milliyet, cinsiyet, düşünce ve eğilim ve kurumsal/kişisel yakınlık gibi etkilerden uzak), tarafsız ve bağımsız olarak değerlendirmelidir.
• İlgi alanı uyuşmazlığı, makale konusunda bilgi eksikliği, kişisel ya da mesleki yakınlık, çıkar çatışması/örtüşmesi ve zaman kısıtlılığı gibi nedenlerle çalışmayı değerlendiremeyeceği veya değerlendirmek istemediği durumlarda; çalışmayı en kısa sürede editöre veya kurul başkanına iade etmelidir.
• Hakem gizliliğe uymak ve makale bilgilerini paylaşmamak durumundadır.
• Çalışmayı kendisine gönderen editör veya kurul başkanı dışındaki kişilerle/yazarlarla çalışmayla ilgili olarak bilgi alışverişinde bulunmamalıdır.
• Kendisinden görüş istenen bir makaleyi editöre danışıp onay almadan başka bir hakeme göndermemelidir.
• Çalışmaya ilişkin verilerin gizlilik kuralına uyularak korunmasını ve saklanmasını sağlamakla yükümlüdür.
• Çalışmanın etik kurallara uygun olarak yürütülüp yürütülmediğini dikkate almalıdır.
• Değerlendirilen makaleyle çok benzeşen ve örtüşen başka bir makalenin varlığı söz konusu ise editör durumdan haberdar edilmelidir.
• Tutarsız ve etik dışılık içeren makalelerin yayınlanmasını önlemelidir.
• Hakemlik de kartel oluşturulamaz, hakem kendisine atıf da bulunmayan çalışmaları kötüleyemez.
• Çalışmanın eksik yönleri “yol gösterici” bir üslup ile belirtilmelidir.
• Çalışmayla ilgili görüş, değerlendirme ve önerilerini raporunda açık ve anlaşılır şekilde ifade etmeli ve gerekli durumlarda alanyazın verileriyle desteklemelidir.
• Çalışmayı, çalışma yayımlanmadan önce kendi araştırmalarında kullanmamalı; başkalarının kullanmasına fırsat vermemelidir.
• Makale hakemin araştırma konusu ise, yazarlar ve hakem o konuda bir yarış içinde ise makale iade edilmeli ve bilgiler kullanılmamalıdır.
• Hakem yayınlanması veya yayınlanmaması önerilerini açıkça rapor etmelidir. Gerekçeleri yazmak etik sorumluluktur. Hakem raporunda uygun dil kullanmalıdır.
• Makaleye yönelik eleştiriler nesnel, dengeli, yazara değil de metne yönelik olmalıdır.
• Hakemler makaleyi ret ederken ilkeli ve gerçeğe uygun davranmalıdır.
• Hakem yazının niteliğini, çalışmanın deneysel ve kuramsal kısımlarını, yorumunu ve ortaya konuluşunu bilimsel ilkelere bağlı kalarak değerlendirmelidir. Yazarın entelektüel bağımsızlığına saygı göstermelidir.
• Hakem, incelemekte olduğu yazının, kendi çalışmakta olduğu konuya ya da baskıda olan bir eserine yakın olması ve bunun çıkar çatışması yaratabileceği durumlarda duyarlı olmalıdır. Eğer böyle bir durum ortaya çıkarsa, yazıyı incelemeksizin derhal geri göndermeli ve editörü olası çatışma ya da önyargıdan haberdar etmelidir.
• Hakem, kişisel ya da mesleki yakınlığı olan kişilerce kaleme alınmış eserleri, eleştirinin nesnelliğini etkileyebileceği gerekçesiyle, incelemeyi kabul etmemelidir.

YAZARLARIN SORUMLULUKLARI

1. Raporlama Standartları: Kafdağı Dergisi gönderilen bir çalışma özgün olmalıdır ve yazarlar, metnin daha önce herhangi bir dergide yayınlanmamış orijinal çalışmalar olduğunu taahhüt etmelidirler. Çalışmada kullanılan veriler çalışmada titizlikle sunulmalıdır. Bir çalışma yeterli düzeyde detay ve kaynak bilgisi içermelidir. Hileli ve bilinçli yanlış ifadeler, etik olmayan durumlara yol açabileceğinden kabul edilemez. Ayrıca yazarlar derginin yazım kurallarına titizlikle riayet etmelidirler. Bu bağlamda hakem, alan editörü ve baş editör tarafından istenilen değişiklikleri zamanında ve titiz bir şekilde yerine getirmelidir. Dergi editörlüğü tarafından yazar/yazarlardan istenilen her türlü bilgi, belge ve makale ile ilgili değişikliklerin en geç 15 gün içerisinde yapılarak sistem üzerinden gönderilmesi ve editörün bilgilendirilmesi gerekmektedir. Süresi içerisinde söz konusu isteklerin yerine getirilmemesi durumunda yazar/yazarların makaleyi geri çekmiş sayılacağı bilinmelidir.

2. TR Dizin, 2020 yılı ölçütlerine etik kurallarla ilgili bazı maddeler eklemiştir. Aday makaleler bu maddelere göre düzenlenmelidir:
• Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen her türlü araştırmalar için “Etik Kurul İzni” gerekmektedir.

Makalelerde etik kurul izini ve/veya yasal/özel izin alınmasının gerekip gerekmediği belirtilmiş olmalıdır. Eğer bu izinlerin alınması gerekli ise, iznin hangi kurumdan, hangi tarihte ve hangi karar veya sayı numarası ile alındığı açıkça sunulmalıdır.
• İnsan ve hayvanların (materyal/veriler dâhil) deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanıldığı araştırmaları için “Etik Kurul İzni” gerekmektedir.
• Çalışma insan veya hayvan deneklerin kullanımını gerektiriyor ise çalışmanın uluslararası deklarasyon, kılavuz vb. uygun gerçekleştirildiği beyan edilmelidir.
• İnsanlar üzerinde yapılan klinik araştırmalar ve hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar için “Etik Kurul İzni” gerekmektedir.
• Kişisel verilerin korunması kanunu gereğince retrospektif çalışmalar için “Etik Kurul İzni” gerekmektedir.
• Başkalarına ait ölçek, anket, fotoğrafların kullanımı için sahiplerinden izin alınmalı ve bu durum makalede belirtilmelidir.
• Olgu sunumlarında “Aydınlatılmış Onam Formu’nun” alındığı belirtilmelidir.
• Kullanılan fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğu belirtilmelidir.
• Veri Erişimi ve Verilerin Elde Tutulması: Yazarlardan çalışmaları ile bağlantılı olarak değerlendirme aşamasında ihtiyaç duyulabilecek ilgili ham veriyi sunmaları istenebilecektir. Dolayısıyla yazar/yazarlar bu verilere erişimi sağlamaya hazır olmalı ve çalışmalarının yayınlanmasını takiben bu verileri makul bir süre elde tutmalıdırlar.

1994621774


21775