Araştırma Makalesi
Yıl 2021,
Cilt: 4 Sayı: 3, 207 - 221, 31.07.2021
Öz
Mankind has faced different problems since the day it existed, he worked according to the available methods in the asked problem. With the rapid development in science and technology, the complexity of the problems encountered has increased, and in parallel, many different decision-making methods that can be used in solving problems have emerged. Chemical, Biological, Radiological and Nuclear (CBRN) munitions pose a serious threat to National and International security today. On the other hand, , it can create asymmetric and psychological effects in military operation planning. The use of CBRN weapons, even on a small scale, causes loss of personnel, damage to vehicles and materials, thus reducing the effectiveness of the Armed Forces. In such threat environments, the supply of protective clothing is vital for the personnel to continue operating conditions In this study, the CBRN protective suit selection problem is discussed. For this purpose, literature review and focus group interviews were conducted. As important criteria to be considered when choosing protective clothing; 7 main criteria were determined as cost, washability, ergonomics, weight, liquid tightness, air permeability and delivery time. An exemplary application was made within the framework of the determined criteria. Within the scope of the application, 4 supplier companies were determined and the order of preference of these companies was established by using the Analytical Hierarchy Process and VIKOR methods, which are among the multi-criteria decision making (MCDM) methods. As a result of the analysis, the 3rd company was found as the best alternative and compromise solution.
Kaynakça
- Acer, A. (2009). Bulanık AHP Yöntemi ile Lojistik Yönetimine Çözüm Yaklaşımı ve Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Anojkumar, L., Ilangkumaran, M., and Sasirekha, V. (2014). Comparative Analysis of MCDM Methods For Pipe Material Selection in Sugar Industry. Expert systems with applications, 41(6), 2964-2980.
- Arslan, P. (2013). Hazır Giyim Sektöründe En İyi Fason İşletme Seçimi İçin Bulanık AHS ve Bulanık TOPSIS Yöntemlerinin Kullanılması, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
- Balo, F., ve Şağbanşua, L. (2016). The Selection of The Best Solar Panel For The Photovoltaic System Design by Using AHP, Energy Procedia, 100, 50-53.
- Chatterjee, P., Athawale, V. M.,a nd Chakraborty, S. (2009). Selection of Materials Using Compromise Ranking And Outranking Methods, Materials & Design, 30(10), 4043-4053.
- Çakmak, O., (2000). Karar Almada Kullanılan Analitik Hiyerarşi Metodu ve Hava Savunma Sistemlerinde Bir Uygulama, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Çelikyay, S. (2002). Çok Amaçlı Savaş Uçağı Seçiminde Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemlerinin Uygulanması (Yüksek Lisans Tezi), Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Çınar. Y. (2004). Çok Nitelikli Karar Verme ve Bankaların Mali Performanslarının Değerlendirilmesi Örneği, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Ankara.
- Dağdeviren, M., Akay, D., ve Kurt, M. (2004). İş Değerlendirme Sürecinde Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Uygulaması, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 19(No 2), s. 131-138.
- Deste, M., Savaşkan, A. (2021). E-Ticaret İşletmelerinin Kargo Firması Seçimi Üzerine VIKOR Yöntemiyle Bir Uygulama, Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 5 (No 1), s. 4-21.
- Devlet Planlama Teşkilatı, (2007). Savunma Sanayi Özel İhtisas Komisyon Raporu, DPT Yayını, Ankara.
- Dong, Q., & Cooper, O. (2016). An Orders-of-Magnitude AHP Supply Chain Risk assessment Framework, International Journal of Production Economics, 182, 144-156.
- Ertuğrul, İ., ve Karakaşaoğlu, N. (2009). Banka Şube Performanslarının VIKOR Yöntemi İle Değerlendirilmesi, Journal of Industrial Engineering (Turkish Chamber of Mechanical Engineers), 20(1).
- Forman, E. H.,and Selly, M. A. (2001). Decision by Objectives: How to Convince Others That You Are Right, World Scientific, Singapore
- Gencer, C., Aydoğan, K. E. ve Aytürk, S. (2008). Analitik Hiyerarsi Prosesi ile Hafif Makineli Tüfek Seçimi. Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Dergisi, Cilt:7(Sayı:2), s. 87-105.
- Görener, A. (2011). Bütünleşik ANP-VIKOR Yaklaşımı ile ERP Yazılımı Seçimi, Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 5(1), 97-110.
- Hajihassani, V. (2015). Using VIKOR Method in The Performance Evaluation Cement Industry, Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 36(3), 420-429.
- Karaatlı, M., Ömürbek, N., ve Köse, G. (2014). Analitik Hiyerarşi Süreci Temelli Topsis Ve Vikor Yöntemleri İle Futbolcu Performanslarinin Değerlendirilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(1), 25-61.
- Mulavdic E., (2005). Multi-Criteria Optimization of Construction Technology of Residential Building Upon the Principles of Sustainable Development, Thermal Science, 9(3): 39-52.
- Nayak, S. C., ve Tripathy, C. (2018). Deadline Sensitive Lease Scheduling in CLOUD Computing Environment Using AHP, Journal of King Saud University-Computer and Information Sciences, 30(2), 152-163.
- Opricovic, S., and Tzeng, G.H., (2004). Compromise Solution by MCDM Methods Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS, European Journal of Operational Research, Vol. 156, No. 2, 445-455.
- Opricovic S., (2009). A Compromise Solution in Water Resources Planning, Water Resources Management, 23: 1549- 1561.
- Ömürbek, N., Karaatlı, M., ve Yetim, T. (2014). Analitik hiyerarşi sürecine dayalı TOPSIS ve VIKOR yöntemleri ile ADIM üniversitelerinin değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31.1), 189-207.
- Önder, E., ve Yıldırım, B. F. (2014). VIKOR Method For Ranking Logistic Villages in Turkey, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 12(23), 293-314.
- Özcan, M., (2012). AHP ve TOPSIS Yöntemlerinin Personel Seçimi Sürecindeki Etkililiğinin Karşılaştırılması: Bir Üretim İşletmesinde Uygulama”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Özden, Ü. H., Başar, Ö. D., ve Kalkan, S. B. (2012). İMKB’de İşlem Gören Çimento Sektöründeki Şirketlerin Finansal Performanslarının VIKOR Yöntemi İle Sıralanması, Ekonometri ve İstatistik e-Dergisi, (17), 23-44.
- Paksoy S., (2015). Ülke Göstergelerinin VIKOR Yöntemi İle Değerlendirilmesi, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2).
- Saaty. T.L.(1977). Scaling Method For Priorities In Hierarchical Structures, Scandinavian Journal of Forest Research,15, 234-281
- Saaty, T. (1994). How to Make A Decision: The Analytic Hierarchy Process, Interfaces, Vol. 24(No. 6), s. 19-43.
- Saaty, T. L. (2000). Fundamentals of Decision Making And Priority Theory With The Analytic Hierarchy Process, (Vol. 6), RWS Publications, Pittsburgh.
- Saaty, T. L. (2008). Decision Making With The Analytic Hierarchy Process, International journal of services sciences, 1(1), 83-98.
- San Cristóbal, J. R. (2011). Multi-Criteria Decision-Making in The Selection of a Renewable Energy Project in Spain: The VIKOR method. Renewable energy, 36(2), 498-502.
- Sanayei A.,Mousavi S.,F. And Yazdankhah A., (2010). Group Decision Making Process For Supplier Selection With VIKOR Under Fuzzy Environment, Expert Systems with Applications, 37: 24-30.
- Şahin. Y.,ve Hasan. A., Ülke Kaynaklarının Verimli Kullanımı: 4x4 Arama Ve Kurtarma Aracı Seçiminde AHP ve TOPSIS Yöntemlerinin Uygulaması, Vizyoner Dergisi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.(2011).
- Tiwari, V., Jain, P. K., ve Tandon, P. (2016). Product Design Concept Evaluation Using Rough Sets And VIKOR Method, Advanced Engineering Informatics, 30(1), 16-25.
- Triantaphyllou, E., Shu, B., Sanchez, S. N. & Ray, T. (1998). Multi-Criteria Decision Making: An Operations Research Approach. In J. G., Webster (Ed.) Encyclopedia of Electrical and Electronics Engineering, Vol.15, (s. 175-186). New York: John Wiley & Sons.
- Triantaphyllou, E.,(2000). Multi-Criteria Decision Making Methods: A Comparative Study, Kluwer Academic Publishers, Netherlands.
- Tuncer, D., Ayhan, D. Y. ve Varoğlu, D. (2009). Genel İşletmecilik Bilgileri, Siyasal Kitabevi, Ankara.
- Uçakcıoğlu, B., ve Eren, T., (2017). Analitik Hiyerarşi Prosesi ve VIKOR Yöntemleri İle Hava Savunma Sanayisinde Yatırım Projesi Seçimi, Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 2(2), 35-53.
- Uygurtürk, H., ve Uygurtürk, H. (2014). Bütünleşik AHS-VIKOR Yöntemi İle Otel Seçimi, AİBÜ-İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi.
- Ulucan. A., (2004). Yöneylem Araştırması. İşletmecilik Uygulamalı Bilgisayar Destekli Modelleme, Siyasal Kitabevi, Ankara.
- Ünver, C. (2010). Tedarikçi Seçimine Bulanık AHP Yaklaşımı ve Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- YÖK KBRN Çalıştay Raporu (2020). II. KBRN Çalıştayı, Yüksek Öğretim Kurum Yayınları, Ankara.
Yıl 2021,
Cilt: 4 Sayı: 3, 207 - 221, 31.07.2021
Öz
İnsanoğlu varoluşundan beri farklı problemlerle karşılaşmış, karşılaşılan problemleri mevcut yöntemlere göre çözmeye çalışmıştır. Bilim ve teknolojide meydana gelen hızlı gelişmeyle birlikte, karşılaşılan problemlerin karmaşıklığı artmış; buna paralel olarak problemlerin çözümünde kullanılabilecek birbirinden farklı çok sayıda karar verme yöntemi ortaya çıkmıştır. Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik ve Nükleer (KBRN) mühimmatlar günümüzde Milli ve Uluslararası güvenlik için ciddi bir tehdit arz etmektedir. Askeri harekât planlamalarında ise asimetrik ve psikolojik etkileri yüzünden önlem alınması gereken konular arasındadır. KBRN silahlarının küçük çapta bile olsa kullanılması, personel kayıplarına araç ve malzeme hasarlarına sebebiyet vererek Silahlı Kuvvetlerin etkinliğini azaltıcı bir etki yapmaktadır. Bu tür tehdit ortamlarında personelin harekât şartlarına devam edebilmesi için koruyucu elbise tedariki hayati öneme haizdir. Bu çalışmada, KBRN koruyucu elbise seçim problemi ele alınmıştır. Bu amaçla, literatür incelemesi ve odak grup görüşmeleri yapılmıştır. Koruyucu elbise seçerken dikkat edilmesi gereken önemli kriterler olarak; maliyet, yıkanabilirlik, ergonomi, ağırlık, sıvı sızdırmazlık, hava geçirgenliği ve teslim süresi olmak üzere 7 ana kriter belirlenmiştir. Belirlenen kriterler çerçevesinde örnek bir uygulama yapılmıştır. Uygulama kapsamında 4 tedarikçi firma belirlenmiş ve çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemlerinden Analitik Hiyerarşi Prosesi ve VIKOR yöntemleri kullanılarak, bu firmaların tercih edilme sıraları oluşturulmuştur. Analiz sonucunda 3. firma en iyi alternatif arasında ve uzlaşık sonuç olarak bulunmuştur.
Kaynakça
- Acer, A. (2009). Bulanık AHP Yöntemi ile Lojistik Yönetimine Çözüm Yaklaşımı ve Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Anojkumar, L., Ilangkumaran, M., and Sasirekha, V. (2014). Comparative Analysis of MCDM Methods For Pipe Material Selection in Sugar Industry. Expert systems with applications, 41(6), 2964-2980.
- Arslan, P. (2013). Hazır Giyim Sektöründe En İyi Fason İşletme Seçimi İçin Bulanık AHS ve Bulanık TOPSIS Yöntemlerinin Kullanılması, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
- Balo, F., ve Şağbanşua, L. (2016). The Selection of The Best Solar Panel For The Photovoltaic System Design by Using AHP, Energy Procedia, 100, 50-53.
- Chatterjee, P., Athawale, V. M.,a nd Chakraborty, S. (2009). Selection of Materials Using Compromise Ranking And Outranking Methods, Materials & Design, 30(10), 4043-4053.
- Çakmak, O., (2000). Karar Almada Kullanılan Analitik Hiyerarşi Metodu ve Hava Savunma Sistemlerinde Bir Uygulama, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Çelikyay, S. (2002). Çok Amaçlı Savaş Uçağı Seçiminde Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemlerinin Uygulanması (Yüksek Lisans Tezi), Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Çınar. Y. (2004). Çok Nitelikli Karar Verme ve Bankaların Mali Performanslarının Değerlendirilmesi Örneği, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Ankara.
- Dağdeviren, M., Akay, D., ve Kurt, M. (2004). İş Değerlendirme Sürecinde Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Uygulaması, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 19(No 2), s. 131-138.
- Deste, M., Savaşkan, A. (2021). E-Ticaret İşletmelerinin Kargo Firması Seçimi Üzerine VIKOR Yöntemiyle Bir Uygulama, Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 5 (No 1), s. 4-21.
- Devlet Planlama Teşkilatı, (2007). Savunma Sanayi Özel İhtisas Komisyon Raporu, DPT Yayını, Ankara.
- Dong, Q., & Cooper, O. (2016). An Orders-of-Magnitude AHP Supply Chain Risk assessment Framework, International Journal of Production Economics, 182, 144-156.
- Ertuğrul, İ., ve Karakaşaoğlu, N. (2009). Banka Şube Performanslarının VIKOR Yöntemi İle Değerlendirilmesi, Journal of Industrial Engineering (Turkish Chamber of Mechanical Engineers), 20(1).
- Forman, E. H.,and Selly, M. A. (2001). Decision by Objectives: How to Convince Others That You Are Right, World Scientific, Singapore
- Gencer, C., Aydoğan, K. E. ve Aytürk, S. (2008). Analitik Hiyerarsi Prosesi ile Hafif Makineli Tüfek Seçimi. Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Dergisi, Cilt:7(Sayı:2), s. 87-105.
- Görener, A. (2011). Bütünleşik ANP-VIKOR Yaklaşımı ile ERP Yazılımı Seçimi, Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 5(1), 97-110.
- Hajihassani, V. (2015). Using VIKOR Method in The Performance Evaluation Cement Industry, Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 36(3), 420-429.
- Karaatlı, M., Ömürbek, N., ve Köse, G. (2014). Analitik Hiyerarşi Süreci Temelli Topsis Ve Vikor Yöntemleri İle Futbolcu Performanslarinin Değerlendirilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(1), 25-61.
- Mulavdic E., (2005). Multi-Criteria Optimization of Construction Technology of Residential Building Upon the Principles of Sustainable Development, Thermal Science, 9(3): 39-52.
- Nayak, S. C., ve Tripathy, C. (2018). Deadline Sensitive Lease Scheduling in CLOUD Computing Environment Using AHP, Journal of King Saud University-Computer and Information Sciences, 30(2), 152-163.
- Opricovic, S., and Tzeng, G.H., (2004). Compromise Solution by MCDM Methods Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS, European Journal of Operational Research, Vol. 156, No. 2, 445-455.
- Opricovic S., (2009). A Compromise Solution in Water Resources Planning, Water Resources Management, 23: 1549- 1561.
- Ömürbek, N., Karaatlı, M., ve Yetim, T. (2014). Analitik hiyerarşi sürecine dayalı TOPSIS ve VIKOR yöntemleri ile ADIM üniversitelerinin değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31.1), 189-207.
- Önder, E., ve Yıldırım, B. F. (2014). VIKOR Method For Ranking Logistic Villages in Turkey, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 12(23), 293-314.
- Özcan, M., (2012). AHP ve TOPSIS Yöntemlerinin Personel Seçimi Sürecindeki Etkililiğinin Karşılaştırılması: Bir Üretim İşletmesinde Uygulama”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Özden, Ü. H., Başar, Ö. D., ve Kalkan, S. B. (2012). İMKB’de İşlem Gören Çimento Sektöründeki Şirketlerin Finansal Performanslarının VIKOR Yöntemi İle Sıralanması, Ekonometri ve İstatistik e-Dergisi, (17), 23-44.
- Paksoy S., (2015). Ülke Göstergelerinin VIKOR Yöntemi İle Değerlendirilmesi, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2).
- Saaty. T.L.(1977). Scaling Method For Priorities In Hierarchical Structures, Scandinavian Journal of Forest Research,15, 234-281
- Saaty, T. (1994). How to Make A Decision: The Analytic Hierarchy Process, Interfaces, Vol. 24(No. 6), s. 19-43.
- Saaty, T. L. (2000). Fundamentals of Decision Making And Priority Theory With The Analytic Hierarchy Process, (Vol. 6), RWS Publications, Pittsburgh.
- Saaty, T. L. (2008). Decision Making With The Analytic Hierarchy Process, International journal of services sciences, 1(1), 83-98.
- San Cristóbal, J. R. (2011). Multi-Criteria Decision-Making in The Selection of a Renewable Energy Project in Spain: The VIKOR method. Renewable energy, 36(2), 498-502.
- Sanayei A.,Mousavi S.,F. And Yazdankhah A., (2010). Group Decision Making Process For Supplier Selection With VIKOR Under Fuzzy Environment, Expert Systems with Applications, 37: 24-30.
- Şahin. Y.,ve Hasan. A., Ülke Kaynaklarının Verimli Kullanımı: 4x4 Arama Ve Kurtarma Aracı Seçiminde AHP ve TOPSIS Yöntemlerinin Uygulaması, Vizyoner Dergisi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.(2011).
- Tiwari, V., Jain, P. K., ve Tandon, P. (2016). Product Design Concept Evaluation Using Rough Sets And VIKOR Method, Advanced Engineering Informatics, 30(1), 16-25.
- Triantaphyllou, E., Shu, B., Sanchez, S. N. & Ray, T. (1998). Multi-Criteria Decision Making: An Operations Research Approach. In J. G., Webster (Ed.) Encyclopedia of Electrical and Electronics Engineering, Vol.15, (s. 175-186). New York: John Wiley & Sons.
- Triantaphyllou, E.,(2000). Multi-Criteria Decision Making Methods: A Comparative Study, Kluwer Academic Publishers, Netherlands.
- Tuncer, D., Ayhan, D. Y. ve Varoğlu, D. (2009). Genel İşletmecilik Bilgileri, Siyasal Kitabevi, Ankara.
- Uçakcıoğlu, B., ve Eren, T., (2017). Analitik Hiyerarşi Prosesi ve VIKOR Yöntemleri İle Hava Savunma Sanayisinde Yatırım Projesi Seçimi, Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 2(2), 35-53.
- Uygurtürk, H., ve Uygurtürk, H. (2014). Bütünleşik AHS-VIKOR Yöntemi İle Otel Seçimi, AİBÜ-İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi.
- Ulucan. A., (2004). Yöneylem Araştırması. İşletmecilik Uygulamalı Bilgisayar Destekli Modelleme, Siyasal Kitabevi, Ankara.
- Ünver, C. (2010). Tedarikçi Seçimine Bulanık AHP Yaklaşımı ve Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- YÖK KBRN Çalıştay Raporu (2020). II. KBRN Çalıştayı, Yüksek Öğretim Kurum Yayınları, Ankara.
Toplam 43 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Yöneylem |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Temmuz 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 28 Haziran 2021 |
| Kabul Tarihi | 28 Temmuz 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 4 Sayı: 3 |
