OSMANLI DEVLETİ’NDE TEMEL EĞİTİM KURUMLARININ YAYGINLAŞTIRILMASI: BURSA VALİ MUAVİNİ YUSUF BAHAEDDİN’İN LÂYİHASI VE TÂLİMATI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
Abstract
XIX. yüzyılın ikinci yarısı Osmanlı Devleti’nin siyasî, askerî, idarî, ekonomik ve sosyal alanda birçok sorunla karşı karşıya kaldığı dönem olmuştur. Bu dönemde mezkûr alanlardaki sorunların halledilmesi için devlet adamları ve önemli şahsiyetler tarafından çözüm önerilerinin bulunduğu lâyiha ve/veya tâlimat hazırlanarak Sultan II. Abdülhamid’e sunulmuştur. Bu lâyiha ve tâlimatlardan birini de Bursa Vali Muavini Yusuf Bahaeddin hazırlamıştır. Yusuf Bahaeddin, Anadolu’daki ziyareti esnasında halkın eğitime olan ilgisizliğini görmüştür. Halkın bu kötü durumdan kurtulması amacıyla Anadolu’nun her yerinde temel eğitim kurumlarının yaygınlaştırılması ve daha önce açılan ibtidâî mekteplerin de ıslah edilmesi gerektiğini düşünmüştür. İbtidâî mekteplerin yaygınlaştırılması ve mevcut mekteplerin ıslahı için Yusuf Bahaeddin tarafından hazırlanan lâyiha; mukaddime, ibtidâî mekteplerin yapımı ve mekteplerdeki eğitim-öğretim usulü, maârif gelirleri ve maârif komisyonu başlıklarından oluşmuştur. Tâlimat ise muallimlerin, müfettişlerin, bevvapların, sınıf başlarının, talebelerin vazifelerinden ve talebelere verilen ödül ve ceza konularından ayrıca mekteplerin genel yapısından meydana gelmiştir. Bu çalışmada lâyiha ve tâlimatta tespit edilen konular değerlendirilerek dikkate sunulmaya çalışılmıştır.
Keywords
References
- Akyüz, Y.(2010). Türk Eğitim Tarihi, Pegem Akademi.
- BOA, MF. MKT. 17/25, (06/M/1291).
- BOA, C.MF) 85/4225, (13/N/1219).
- BOA, MF. MKT. 21/51, (10/L/1291).
- BOA, MF. MKT. 21/11, (07/L/1291).
- BOA, İ.MSM. 25/653, (11/S/1261).
- BOA, Y.MTV. 115/39 (22/Ş/1312).
- Düstûr, Birinci Tertip, c. II.
- Etfâlin Talîm ve Tedrîs ve Terbiyelerine Ne Vechile Eylemeleri Lazım Geleceğine Dair Sıbyan Mekâtib-i Hâce Efendilere İtâ Olunacak Talîmât (İstanbul 1263/1847).
- Gelişli, Y. (2002). “Osmanlı İlköğretim Kurumlarından Sıbyan Mektepleri (Kuruluşu, Gelişimi ve Dönüşümü),” Türkler, c. 15.
- İhsanoğlu, E.(1998). (Ed.), Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi, c.II.
- Kütükoğlu, Mübahat S. (2003). “Lâyiha”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı,c. XXVII.
- Kodaman, B.(1991). Abdulhamid Devri Eğitim Sistemi, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Mahmud Cevad İbnü’ş-Şeyh N. (2002). Maârif-i Umûmîye Nezâreti Tarihçe-i Teşkilât ve İcraatı.
- Sakaoğlu, N. (2003). Osmanlı’dan Günümüze Eğitim Tarihi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Yazıbaşı, Muhammed A. (2014). II. Meşrutiyet Dönemi Sıbyan/İptidai ve Rüştiye Mekteplerinde Ahlâk Eğitim ve Öğretimi (1908-1918), Yayınlanmamış Doktora Tezi Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
EXPANDING BASIC EDUCATIONAL INSTITUTIONS IN THE OTTOMAN STATE: AN ASSESSMENT ON THE REPORT AND INSTRUCTIONS OF BURSA VICE GOVERNOR YUSUF BAHAEDDIN
Abstract
XIX. The second half of the century was the period when the Ottoman Empire faced many problems in the political, military, administrative, economic and social fields. In this period, a statement and/or instruction was prepared by statesmen and important personalities in order to solve the problems in the aforementioned areas and Sultan II. It was presented to Abdulhamid. One of these statements and instructions was prepared by Bursa Deputy Governor Yusuf Bahaeddin. During her visit to Anatolia, Yusuf Bahaeddin saw the indifference and ignorance of the people in education. In order to get rid of this bad situation, she thought that basic education institutions should be expanded all over Anatolia and the primary schools that were opened before should be reformed. Report prepared by Yusuf Bahaeddin for the dissemination of primary schools and the improvement of existing schools; It consisted of the titles of introduction, construction of primary schools and education-teaching method in schools, education revenues and education commission. The instruction, on the other hand, consisted of the duties of teachers, inspectors, teachers, class heads, students, the rewards and punishments given to students, and the general structure of the schools. In this study, the issues identified in the report and the instruction were evaluated and tried to be brought into consideration.
Keywords
References
- Akyüz, Y.(2010). Türk Eğitim Tarihi, Pegem Akademi.
- BOA, MF. MKT. 17/25, (06/M/1291).
- BOA, C.MF) 85/4225, (13/N/1219).
- BOA, MF. MKT. 21/51, (10/L/1291).
- BOA, MF. MKT. 21/11, (07/L/1291).
- BOA, İ.MSM. 25/653, (11/S/1261).
- BOA, Y.MTV. 115/39 (22/Ş/1312).
- Düstûr, Birinci Tertip, c. II.
- Etfâlin Talîm ve Tedrîs ve Terbiyelerine Ne Vechile Eylemeleri Lazım Geleceğine Dair Sıbyan Mekâtib-i Hâce Efendilere İtâ Olunacak Talîmât (İstanbul 1263/1847).
- Gelişli, Y. (2002). “Osmanlı İlköğretim Kurumlarından Sıbyan Mektepleri (Kuruluşu, Gelişimi ve Dönüşümü),” Türkler, c. 15.
- İhsanoğlu, E.(1998). (Ed.), Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi, c.II.
- Kütükoğlu, Mübahat S. (2003). “Lâyiha”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı,c. XXVII.
- Kodaman, B.(1991). Abdulhamid Devri Eğitim Sistemi, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Mahmud Cevad İbnü’ş-Şeyh N. (2002). Maârif-i Umûmîye Nezâreti Tarihçe-i Teşkilât ve İcraatı.
- Sakaoğlu, N. (2003). Osmanlı’dan Günümüze Eğitim Tarihi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Yazıbaşı, Muhammed A. (2014). II. Meşrutiyet Dönemi Sıbyan/İptidai ve Rüştiye Mekteplerinde Ahlâk Eğitim ve Öğretimi (1908-1918), Yayınlanmamış Doktora Tezi Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | October 30, 2022 |
| Published in Issue | Year 2022 |
