Financial Reform Attempts in the Ottoman Empire and “Düstûru’l-„amel Li-ıslâhil’l-halel” of Kâtip Çelebi
Abstract
The process of change and transformation of the establishments in the Ottoman Empire has been a subject matter studied and discussed with interest by historians. The developments that emerged in financial and social structures dating from the second half of the 16th century became a significant turning point for the Ottoman economy. The organizational changes in governmental and social structures came to the attention of Ottoman intellectuals and administrators as well. They prepared different reform projects to be presented to the sultans against negative developments. Reform writers tried to explain the disintegration and produced solutions by means of the projects they prepared.
In this study, the solutions offered by Kâtip Çelebi for empire ’s financial and social problems are addressed. In his work, Kâtip Çelebi uses İbn-i Haldun's philosophy of history and sociological approaches. According to him, the developments that emerge in financial and social structures are natural consequence of Allah ’s laws in this world. Kâtip Çelebi thinks that problems are experienced because administrators fail to act in accordance with laws. For him, administrative and financial reforms are needed for the solution of the problems.
References
- AKDAĞ, Mustafa, Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası - Celali İsyanları, Ankara, 1995, s. 16
- BARKAN, Ömer Lütfi, Osmanlı İmparatorluğu Teşkilat ve Müesseseleri ’nin Şer’iliği Meselesi, Hukuk Fakültesi Mecmuası, (1945) XI/3-4, 203-224
- BERKES, Niyazi, Ekonomik Tarih ve Teori İlişkileri Açısından Türkiye’de Ekonomik Düşünün Evrimi, Türkiye’de Okutulan İktisat Üzerine, Der: Fikret Görün, Ankara, 1972
- BURSALI MEHMED TAHİR, Osmanlı Müellifleri, 1299-1915, Cilt:3, Meral Yayınları, İstanbul, 1975 GÖKBİLGİN, Tayyip, Tanzimat Hareketinin Osmanlı Müesseselerine ve Teşkilatına Etkileri, Belleten, Cilt: XXXI, No:121, 1967
- GÖKYAY, Osman Şaik, Düsturü’l-Amel, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, İstanbul, 1994
- GÖKYAY, Osman Şaik, Kâtip Çelebi’den Seçmeler I Katip Çelebi, MEB Yayınlan:1187, İstanbul, 1997
- KÂTİP ÇELEBİ, Düsturü’l-amel li-ıslahi’l-halel, Tasvir Matbaası, İstanbul, 1280
- KÂTİP ÇELEBİ, Osmanlı Ansiklopedisi, Cilt:4, Ağaç Yayıncılık, İstanbul, 1993, ss.219-223
- LEVEND, A. Sırrı, Siyaset-nâmeler, Belleten, 1962, ss.167-193
- MARDİN, Şerif, Tanzimat’tan Cumhuriyete İktisadi Düşüncenin Gelişmesi (1839-1918), Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: 2, İletişim Yayınları, Ankara, 1985
- ÖZ, Mehmet, Klasik Dönem Osmanlı Siyasi Düşüncesi: Tarihi Temeller ve Ana İlkeler, İslami Araştırmalar Dergisi, Cilt:12, Sayı:1, ss.27- 33
- ÖZ, Mehmet, Osmanlı’da ‘Çözülme’ ve Gelenekçi Yorumcuları, Dergah Yayınları, İstanbul, 1997
- ÖZVAR, Erol, Osmanlı Tarihini Dönemlendirme Meselesi ve Osmanlı Nasihat Literatürü, Divan İlmi Araştırmalar, Bilim ve Sanat Vakfı Yayını; 1992/2, Sayı:7, Ayrı Basım, ss. 135-151
- SAYAR, A. Güner, Osmanlı İktisat Düşüncesinin Çağdaşlaşması, Der Yayınları, I. Basım, İstanbul, 1986
- ŞENER, Abdüllatif, Osmanlı Malî Düşüncesinin Çağdaşlaşması, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1994
- UĞUR, Ahmet, Osmanlı Siyaset-nameleri, Kültür ve Sanat Yayınları, Kayseri,1992
- YÜCEL, Yaşar, Osmanlı Devlet Teşkilatına Dair Kaynaklar: Kitab-ı Müstetab, Kitabu Mesalihi’l-Müslimin ve Menafıi’l-Mü ’minin, Hızü ’l-Müluk, TTK Yayınları III. Dizi-Sa.13, Ankara, 1988
OSMANLI İMPARATORLUĞUNDA MALÎ REFORM ÇABALARI VE KÂTİP ÇELEBİ’NİN “DÜSTÛRU’L-„AMEL Lİ- ISLÂHİ’L-HALEL” RİSÂLESİ
Abstract
Osmanlı Devleti müesseselerinin geçirdiği değişim ve dönüşüm konusu tarih bilimciler tarafından ilgiyle araştırılan ve tartışılan bir konu olmuştur. 16. yüzyılın ikinci yarısından itibaren malî ve sosyal yapıda ortaya çıkan gelişmeler Osmanlı ekonomisi için önemli bir dönüm noktası olmuştur. Devlet ve toplum yapısında meydana gelen düzen değişiklikleri Osmanlı aydın ve yöneticilerinin de dikkatini çekmiştir. Ortaya çıkan olumsuz gelişmeler karşısında padişahlara sunulmak üzere çeşitli ıslahat projeleri hazırlamışlardır. Islahat-nâme yazarları hazırladıkları projelerle çözülmeyi açıklamaya çalışmış ve çözüm yolları üretmişlerdir.
Bu çalışmada devletin malî ve sosyal sorunları karşısında Kâtip Çelebi’nin ortaya koyduğu çözüm önerileri ele alınmıştır. Kâtip Çelebi eserinde İbn-i Haldun'un tarih felsefesi ve sosyolojik yaklaşımlarını temel almıştır. O’na göre devlet ve toplum yapısında yaşanan gelişmeler Allah ’ın bu dünyadaki kanunlarının tabii bir sonucudur. Kâtip Çelebi yöneticilerin kanunlara uygun hareket etmemesi sonucu problemlerin yaşandığı görüşündedir. O’na göre problemlerin çözülebilmesi için idari ve malî reformların yapılması gerekmektedir.
Keywords
References
- AKDAĞ, Mustafa, Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası - Celali İsyanları, Ankara, 1995, s. 16
- BARKAN, Ömer Lütfi, Osmanlı İmparatorluğu Teşkilat ve Müesseseleri ’nin Şer’iliği Meselesi, Hukuk Fakültesi Mecmuası, (1945) XI/3-4, 203-224
- BERKES, Niyazi, Ekonomik Tarih ve Teori İlişkileri Açısından Türkiye’de Ekonomik Düşünün Evrimi, Türkiye’de Okutulan İktisat Üzerine, Der: Fikret Görün, Ankara, 1972
- BURSALI MEHMED TAHİR, Osmanlı Müellifleri, 1299-1915, Cilt:3, Meral Yayınları, İstanbul, 1975 GÖKBİLGİN, Tayyip, Tanzimat Hareketinin Osmanlı Müesseselerine ve Teşkilatına Etkileri, Belleten, Cilt: XXXI, No:121, 1967
- GÖKYAY, Osman Şaik, Düsturü’l-Amel, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, İstanbul, 1994
- GÖKYAY, Osman Şaik, Kâtip Çelebi’den Seçmeler I Katip Çelebi, MEB Yayınlan:1187, İstanbul, 1997
- KÂTİP ÇELEBİ, Düsturü’l-amel li-ıslahi’l-halel, Tasvir Matbaası, İstanbul, 1280
- KÂTİP ÇELEBİ, Osmanlı Ansiklopedisi, Cilt:4, Ağaç Yayıncılık, İstanbul, 1993, ss.219-223
- LEVEND, A. Sırrı, Siyaset-nâmeler, Belleten, 1962, ss.167-193
- MARDİN, Şerif, Tanzimat’tan Cumhuriyete İktisadi Düşüncenin Gelişmesi (1839-1918), Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: 2, İletişim Yayınları, Ankara, 1985
- ÖZ, Mehmet, Klasik Dönem Osmanlı Siyasi Düşüncesi: Tarihi Temeller ve Ana İlkeler, İslami Araştırmalar Dergisi, Cilt:12, Sayı:1, ss.27- 33
- ÖZ, Mehmet, Osmanlı’da ‘Çözülme’ ve Gelenekçi Yorumcuları, Dergah Yayınları, İstanbul, 1997
- ÖZVAR, Erol, Osmanlı Tarihini Dönemlendirme Meselesi ve Osmanlı Nasihat Literatürü, Divan İlmi Araştırmalar, Bilim ve Sanat Vakfı Yayını; 1992/2, Sayı:7, Ayrı Basım, ss. 135-151
- SAYAR, A. Güner, Osmanlı İktisat Düşüncesinin Çağdaşlaşması, Der Yayınları, I. Basım, İstanbul, 1986
- ŞENER, Abdüllatif, Osmanlı Malî Düşüncesinin Çağdaşlaşması, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1994
- UĞUR, Ahmet, Osmanlı Siyaset-nameleri, Kültür ve Sanat Yayınları, Kayseri,1992
- YÜCEL, Yaşar, Osmanlı Devlet Teşkilatına Dair Kaynaklar: Kitab-ı Müstetab, Kitabu Mesalihi’l-Müslimin ve Menafıi’l-Mü ’minin, Hızü ’l-Müluk, TTK Yayınları III. Dizi-Sa.13, Ankara, 1988
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | April 15, 2012 |
| Published in Issue | Year 2012Volume: 2 Issue: 4 |
