Research Article
Year 2017,
Special Issue on Economics, 193 - 220, 22.12.2017
Abstract
Günümüzde artan rekabet ortamı, işletmelerin
kaynaklarını daha etkin şekilde kullanmayı gerekli kılmaktadır. Özellikle üretim
sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin ulusal ve uluslararası piyasalarda
rekabet edebilmeleri ve başarılı olabilmeleri için etkinlik ölçümleri hayati
önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı, Veri
Zarflama Analizi ile BIST100’de işlem gören imalat işletmelerinin etkinliklerinin
ölçülmesidir. Çalışma sonucunda CCR modeline göre, 2012 yılında, 23 işletmenin
etkin 16’sının etkin olmadığı; 2013 yılında, 19 işletmenin etkin 20’sinin etkin
olmadığı; 2014 yılında, 24 işletmenin etkin 15’inin ise etkin olmadığı tespit
edilmiştir. Bu işletmelerin üç yıllık ortalama etkinlik skoru %88,94
olarak bulunmuştur. BCC modeline göre, her üç yılda da 34 işletmenin etkin
5’inin ise etkin olmadığı ve üç yıllık etkinlik ortalamasının %99,01 olduğu
tespit edilmiştir. Ayrıca 2014 yılında etkin olmayan işletmelerin etkin hale
gelebilmeleri için potansiyel iyileştirme oranları ve referans kümeleri
belirlenmiştir.
References
- KAYNAKÇA AKYÜZ, Kadri Cemil, YILDIRIM, İbrahim ve BALABAN, Yasin (2015), “Kâğıt Sektöründe Yer Alan Firmaların Veri Zarflama Analizi Yardımıyla Etkinliklerinin Ölçümü”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 7(14), ss.23-38.
- ATA, H. Ali ve YAKUT, Emre (2009), “Finansal Performansa Dayalı Etkinlik Ölçümü: İmalat Sektörü Uygulaması”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), ss.80- 100.
- BABACAN, Âdem, KARTAL, Mahmut ve BİRCAN, Hüdaverdi, (2007), “Cumhuriyet Üniversitesi'nin Etkinliğinin Kamu Üniversiteleri ile Karşılaştırılması: Bir VZA Tekniği Uygulaması”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 2, ss.97-114.
- BERGER, A.N., and HUMPREY, D.B. (1997), “Efficiency of Financial Intuitions: International Survey and Directions for future Research”, European Journal of Operational Research, 98 (2), pp.175-212.
- BOUSSOFIANE, Aziz, DYSON, Robert G. and THANASSOULIS, Emmanuel (1991), “Applied Data Envelopment Analysis”, Europen Journal of Operational Research, 52(1), ss.1-15.
- BUDAK, Hüseyin (2011), “Veri Zarflama Analizi ve Türk Bankacılık Sektöründe Uygulaması”, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 23(3), ss.95-110.
- CHARNES, A., COOPER, W. W. and RHODES, E. (1978), “Measuring The Efficiency of Decision Making Units”, European Journal of Operational Research, Vol: 2, pp. 429–444.
- ERPOLAT, Semra (2011), Veri Zarflama Analizi (Ağırlık Kısıtlamasız, Ağırlık Kısıtlamalı, Şans Kısıtlı, Bulanık) Türkiye’deki Özel Bütçeli İdarelerin Etkinlik Analizi, 1.Basım, Evrim Yayınevi ve Bilgisayar San.Tic. Ltd. Şti., İstanbul.
- FLOROS, Christos, VOULGARIS, Zacharias and LEMONAKIS, Christos (2014), “Regional Firm Performance: The Case of Greece”, Procedia Economics and Finance, 14, pp.210-219.
- KARACABEY, Ali Argun (2001), Veri Zarflama Analizi, Tartışma Metinleri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Ankara, No.33, ss. 1-4.
- KECEK, Gülnur (2010), Veri Zarflama Analizi Teori ve Uygulama Örneği, Ankara: Siyasal Kitabevi.
- KORDROSTAMI, Sohrab and NOVEIRI, Monireh Jahani Sayyad (2015), “Data Envelopment Analysis with Integer-Valued Factors in a Fuzzy Environment”, 2015 4th Iranian Joint Congress on Fuzzy and Intelligent Systems (CFIS), pp.1-3.
- LIANG, Gin-Shuh, LIU, Chin-Feng, LIN, Wen-Cheng and YEH, Chen-Huei (2006), “A Data Envelopment Analysis of Shipping Industry Bond Ratings”, Tamkang Journal of Science and Engineering, Vol: 9, No: 4, pp. 403-408.
- MAHADEVAN, R. (2002), “A DEA approach to understanding the productivity growth of Malaysia's manufacturing industries”, Asia Pacific Journal of Management, 19(4), 587-600.
- MEMON, Mehran Ali and TAHİR, Izah Mohd (2011), “Relative Efficiency of Manufacturing Companies in Pakistan Using Data Envelopment Analysis”, International Journal of Business and Commerce, Vol: 1, No: 3, pp.10-27.
- ORÇUN, Çağatay, ÇİMEN, Ayşegül ve ŞAHİN, Ayşegül (2014), “Şirket Etkinlikleri: İMKB 100 İmalat Sanayi Şirketleri Uygulaması”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 39, ss.21-33.
- OSAMWONYI, Ifuero Osad and IMAFIDON, Kennedy (2016), “The Technical Efficiency of Manufacturing Companies on the Nigerian Stock Exchange”, Journal of Applied Finance & Banking, Vol: 6, No: 1, pp.127-138.
- ÖRKCÜ, H. Hasan ve DOĞAN, Mustafa İsa (2015), “Veri Zarflama Analizi Tabanlı Yeni Bir Hibrid İki Gruplu Sınıflandırma Modeli”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 3, ss.26-38.
- ÖZDEN, Ünal H. (2008), “Veri zarflama analizi (VZA) ile Türkiye’deki Vakıf Üniversitelerinin Etkinliğinin Ölçülmesi”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt:37, Sayı: 2, ss.167-185.
- ÖZEK, Pelin (2015), “İmalat Firmalarının Etkinlik Analizi: 2005-2013 Dönemi”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10(1), ss. 100-120.
- RAMANATHAN, R. (2003), An Introduction to Data Envelopment Analysis, A Tool for Performance Measurement, New Delhi: Sage Publications.
- TARIM, Armağan (2001), Veri Zarflama Analizi Matematiksel Programlama Tabanlı Göre Etkinlik Ölçüm Yaklaşımı, Ankara: Sayıştay Yayınları.
- TOSUNOĞLU, Büşra ve UYSAL, Mustafa (2012), “İSO 500’de Yer Alan İmalat Sektöründeki Yabancı Sermaye Payına Sahip Şirketlerin Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi İle Ölçülmesi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 3-4, ss.333-344.
- ULUCAN, Aydın ve KARACABEY, Ali Argun (2002), “İMKB Hisse Senedi Piyasasının Teknik Etkinliğinin AB Aday ve Üye Ülkelerle Karşılaştırmalı Analizi”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 3, ss. 101-111.
- ULUCAN, Aydın, (2000), “İSO 500 Şirketlerinin Etkinliklerinin Ölçülmesinde Veri Zarflama Analizi Yaklaşımı: Farklı Girdi Çıktı Bileşenleri Ve Ölçeğe Göre Getiri Yaklaşımları İle Değerlendirmeler”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, ss.186-202.
- VASSILOGLU, M. and GIOKAS, D. (1990), “A Study of the Relative Efficiency of Bank Branches: an Application of Data Envelopment Analysis”, Journal of the Operational Research Society, 41(7), ss.591-597.
- YALAMA, Abdullah ve SAYIM, Mustafa (2008), “Veri Zarflama Analizi İle İmalat Sektörünün Performans Değerlendirmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 23, Sayı:1, ss.89-107.
- YAVUZ, Selahaddin ve İŞÇİ, Öznur (2013), “Veri Zarflama Analizi İle Türkiye’de Gıda İmalatı Yapan Firmaların Etkinliklerinin Ölçülmesi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 36, ss.157-174.
- YILMAZ, Mustafa K. ve ÇIRACI, Dilek D. (2004), “Hisse Senetleri İMKB’de İşlem Gören Çimento Şirketlerinin Likidite ve Karlılık Açısından Veri Zarflama Yöntemi İle Etkinlik Analizi”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 3, ss.129-148.
- YOLALAN, Reha (1993), İşletmelerarası Göreceli Etkinlik Ölçümü, Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, No: 483, Sayı: 28.
Year 2017,
Special Issue on Economics, 193 - 220, 22.12.2017
Abstract
Today, increasingly competitive environment makes it necessary to use resources of enterprises more effectively. Efficiency measures are especially vital for enterprises operating in the manufacturing sector to compete and succeed in national and international markets. The purpose of this study is to measure the activities of manufacturing enterprises traded in BIST 100 with Data Envelopment Analysis. As a result of the study, according to the CCR model, it was determined that in 2012, 23 enterprises were active but 16 enterprises were not active and in 2013, 19 enterprises were active but 20 enterprises were not active and in 2014, 24 enterprises were active but 15 enterprises were not active. The three-year average efficiency score of these enterprises was found as 88.94%. According to the BCC model, it was determined that 34 enterprises were active and 5 enterprises were not active in each three year and three year average efficiency score was found as 99.01%. Potential improvement ratios and reference clusters were also identified in order to enable ineffective businesses to become effective in 2014.
Keywords
Data Envelopment Analysis Efficiency BIST 100 Manufacturing Businesses Potential Improvement
References
- KAYNAKÇA AKYÜZ, Kadri Cemil, YILDIRIM, İbrahim ve BALABAN, Yasin (2015), “Kâğıt Sektöründe Yer Alan Firmaların Veri Zarflama Analizi Yardımıyla Etkinliklerinin Ölçümü”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 7(14), ss.23-38.
- ATA, H. Ali ve YAKUT, Emre (2009), “Finansal Performansa Dayalı Etkinlik Ölçümü: İmalat Sektörü Uygulaması”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), ss.80- 100.
- BABACAN, Âdem, KARTAL, Mahmut ve BİRCAN, Hüdaverdi, (2007), “Cumhuriyet Üniversitesi'nin Etkinliğinin Kamu Üniversiteleri ile Karşılaştırılması: Bir VZA Tekniği Uygulaması”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 2, ss.97-114.
- BERGER, A.N., and HUMPREY, D.B. (1997), “Efficiency of Financial Intuitions: International Survey and Directions for future Research”, European Journal of Operational Research, 98 (2), pp.175-212.
- BOUSSOFIANE, Aziz, DYSON, Robert G. and THANASSOULIS, Emmanuel (1991), “Applied Data Envelopment Analysis”, Europen Journal of Operational Research, 52(1), ss.1-15.
- BUDAK, Hüseyin (2011), “Veri Zarflama Analizi ve Türk Bankacılık Sektöründe Uygulaması”, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 23(3), ss.95-110.
- CHARNES, A., COOPER, W. W. and RHODES, E. (1978), “Measuring The Efficiency of Decision Making Units”, European Journal of Operational Research, Vol: 2, pp. 429–444.
- ERPOLAT, Semra (2011), Veri Zarflama Analizi (Ağırlık Kısıtlamasız, Ağırlık Kısıtlamalı, Şans Kısıtlı, Bulanık) Türkiye’deki Özel Bütçeli İdarelerin Etkinlik Analizi, 1.Basım, Evrim Yayınevi ve Bilgisayar San.Tic. Ltd. Şti., İstanbul.
- FLOROS, Christos, VOULGARIS, Zacharias and LEMONAKIS, Christos (2014), “Regional Firm Performance: The Case of Greece”, Procedia Economics and Finance, 14, pp.210-219.
- KARACABEY, Ali Argun (2001), Veri Zarflama Analizi, Tartışma Metinleri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Ankara, No.33, ss. 1-4.
- KECEK, Gülnur (2010), Veri Zarflama Analizi Teori ve Uygulama Örneği, Ankara: Siyasal Kitabevi.
- KORDROSTAMI, Sohrab and NOVEIRI, Monireh Jahani Sayyad (2015), “Data Envelopment Analysis with Integer-Valued Factors in a Fuzzy Environment”, 2015 4th Iranian Joint Congress on Fuzzy and Intelligent Systems (CFIS), pp.1-3.
- LIANG, Gin-Shuh, LIU, Chin-Feng, LIN, Wen-Cheng and YEH, Chen-Huei (2006), “A Data Envelopment Analysis of Shipping Industry Bond Ratings”, Tamkang Journal of Science and Engineering, Vol: 9, No: 4, pp. 403-408.
- MAHADEVAN, R. (2002), “A DEA approach to understanding the productivity growth of Malaysia's manufacturing industries”, Asia Pacific Journal of Management, 19(4), 587-600.
- MEMON, Mehran Ali and TAHİR, Izah Mohd (2011), “Relative Efficiency of Manufacturing Companies in Pakistan Using Data Envelopment Analysis”, International Journal of Business and Commerce, Vol: 1, No: 3, pp.10-27.
- ORÇUN, Çağatay, ÇİMEN, Ayşegül ve ŞAHİN, Ayşegül (2014), “Şirket Etkinlikleri: İMKB 100 İmalat Sanayi Şirketleri Uygulaması”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 39, ss.21-33.
- OSAMWONYI, Ifuero Osad and IMAFIDON, Kennedy (2016), “The Technical Efficiency of Manufacturing Companies on the Nigerian Stock Exchange”, Journal of Applied Finance & Banking, Vol: 6, No: 1, pp.127-138.
- ÖRKCÜ, H. Hasan ve DOĞAN, Mustafa İsa (2015), “Veri Zarflama Analizi Tabanlı Yeni Bir Hibrid İki Gruplu Sınıflandırma Modeli”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 3, ss.26-38.
- ÖZDEN, Ünal H. (2008), “Veri zarflama analizi (VZA) ile Türkiye’deki Vakıf Üniversitelerinin Etkinliğinin Ölçülmesi”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt:37, Sayı: 2, ss.167-185.
- ÖZEK, Pelin (2015), “İmalat Firmalarının Etkinlik Analizi: 2005-2013 Dönemi”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10(1), ss. 100-120.
- RAMANATHAN, R. (2003), An Introduction to Data Envelopment Analysis, A Tool for Performance Measurement, New Delhi: Sage Publications.
- TARIM, Armağan (2001), Veri Zarflama Analizi Matematiksel Programlama Tabanlı Göre Etkinlik Ölçüm Yaklaşımı, Ankara: Sayıştay Yayınları.
- TOSUNOĞLU, Büşra ve UYSAL, Mustafa (2012), “İSO 500’de Yer Alan İmalat Sektöründeki Yabancı Sermaye Payına Sahip Şirketlerin Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi İle Ölçülmesi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 3-4, ss.333-344.
- ULUCAN, Aydın ve KARACABEY, Ali Argun (2002), “İMKB Hisse Senedi Piyasasının Teknik Etkinliğinin AB Aday ve Üye Ülkelerle Karşılaştırmalı Analizi”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 3, ss. 101-111.
- ULUCAN, Aydın, (2000), “İSO 500 Şirketlerinin Etkinliklerinin Ölçülmesinde Veri Zarflama Analizi Yaklaşımı: Farklı Girdi Çıktı Bileşenleri Ve Ölçeğe Göre Getiri Yaklaşımları İle Değerlendirmeler”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, ss.186-202.
- VASSILOGLU, M. and GIOKAS, D. (1990), “A Study of the Relative Efficiency of Bank Branches: an Application of Data Envelopment Analysis”, Journal of the Operational Research Society, 41(7), ss.591-597.
- YALAMA, Abdullah ve SAYIM, Mustafa (2008), “Veri Zarflama Analizi İle İmalat Sektörünün Performans Değerlendirmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 23, Sayı:1, ss.89-107.
- YAVUZ, Selahaddin ve İŞÇİ, Öznur (2013), “Veri Zarflama Analizi İle Türkiye’de Gıda İmalatı Yapan Firmaların Etkinliklerinin Ölçülmesi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 36, ss.157-174.
- YILMAZ, Mustafa K. ve ÇIRACI, Dilek D. (2004), “Hisse Senetleri İMKB’de İşlem Gören Çimento Şirketlerinin Likidite ve Karlılık Açısından Veri Zarflama Yöntemi İle Etkinlik Analizi”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 3, ss.129-148.
- YOLALAN, Reha (1993), İşletmelerarası Göreceli Etkinlik Ölçümü, Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, No: 483, Sayı: 28.
There are 30 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Economics |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | December 22, 2017 |
| Published in Issue | Year 2017Special Issue on Economics |
Cited By
OECD ÜLKELERİNİN SAĞLIK SİSTEMİ VERİMLİLİĞİNİN İNCELENMESİ
İstanbul Esenyurt Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Fakültesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi
https://doi.org/10.61349/iesbad.1293232
BORSA İSTANBUL'DA YER ALAN PETROL İŞLETMELERİNİN ETKİNLİKLERİNİN ÖLÇÜLMESİ: VERİ ZARFLAMA ANALİZİ
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi
Letife Özdemir
https://doi.org/10.33707/akuiibfd.571034
