BULGARLAR VE İRAN TOPLUMSAL-KÜLTÜREL COĞRAFYASI: BİR BAĞLANTININ YENİDEN İNŞASI

Vildane Özkan (alieva)

doi:10.29029/busbed.1121169

Research Article

BULGAR(IAN)S AND THE SOCIAL-CULTURAL GEOGRAPHY OF IRAN: RECONSTRUCTION OF THE CONNECTION

Year 2023, Issue: 25, 1 - 28, 30.04.2023

Vildane Özkan (alieva)

https://doi.org/10.29029/busbed.1121169

Abstract

The article is the first known sociological study to take a holistic view of the Bulgars' connections with the social-cultural geography of Iran between the years 632-2021. The aim is to examine the historical and current relations between the Bulgars and the Iranian geography by keeping the Bulgarian variable in the center. Within the scope of the article, the term Bulgars refers to three Bulgar communities: Black Sea Bulgars (the first Bulgar state), European Bulgar(ian)s (Bulgaria) and Asian Bulgars (Tatarstan). The name Iran has been officially used in international relations since 1935, but the term Iran is often added when referring to previous periods of the country for the sake of clarity in the article. The method and technique of the study consists of the multi-layered analysis of the primary data obtained in Ukraine, Bulgaria, Russia and Iran between the years 2010-2021 and the secondary data (including archaeological data) obtained from monitoring both historical and current processes within the framework of historical sociology. Five main conclusions reached: 1. From the first Bulgar state established in 632 in the north of the Black Sea to the present day, there has been a continuous, intensifying interaction between the Bulgar(ian)s and Iran, albeit with certain interruptions, mostly in the form of exchange and solidarity. The influence of Persian culture, one of the elements of Iran, spread primarily among the elite in all three Bulgar communities. 2. The relations between the European Bulgar(ian)s and Iran initially started as political-military relations, and today they reach the search for a common ethnicity and race. This search of the Bulgarians in Bulgaria is the most original relationship established with Iran in the Balkans today. 3. The relations between the Asian Bulgars and Iran initially started as commercial relations, and today they intensify as cultural-diplomatic relations. 4. Bulgaria has relations with both the ruling and opposition circles in Iran, while Tatarstan has relations with the government in Iran. 5. In the near future, relations between Bulgaria, Tatarstan and Iran may turn from bilateral to tripartite relations under the leadership of Bulgaria and Iran.

Keywords

Black Sea Bulgars, European Bulgar(ian)s, Asian Bulgars, Social-Cultural Geography of Iran, Reconstruction of Connection

References

Ahmedov, İ.R. (y.k.). Koçevniki Vostoçnoy Evropıy v rannem srednevekovye. Gosudarstvennıy Ermitaj. https://www.hermitagemuseum.org/wps/portal/hermitage/explore/collections/master/sub/1253103165?lng=ru adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Ahmetbeyoğlu, A. (2005). Avrupa Hun ve Hazar devletlerinin iktisadi gelir kaynakları. BELLETEN, 69(254), 117-130. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1231262 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Ahmetbeyoğlu, A. (2007). Kubrat Han ve Büyük Bulgar Devleti'nin kuruluşu. Karadeniz Araştırmaları, 0(13), 35-42. http://www.karamdergisi.com/Makaleler/1898529884_ahmetbeyoglu.pdf adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Ahmetbeyoğlu, A. (2011). Madara kaya kabartması ve kitabeleri. Tarih Dergisi, 0(35), 35-54. (Özgün eserin yayın tarihi 1994) https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/101907 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
АrmymediaBg. (2021). Vrızkata na starite bılgari sıs sasanidski iran. https://www.youtube.com/watch?v=9mObu3EZtrQ adresinden 10 Ekim 2021 tarihinde alınmıştır.
Başar, U. (2020, Mayıs). Kültürel İran düşüncesi. N. Gözcü ve A. Tok (Ed.), İran Araştırmaları Merkezi (İRAM), İRAM Yayınları, ISBN 978-605-7559-60-9. https://iramcenter.org//d_hbanaliz/kulturel-iran-dusuncesi_1.pdf adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Bilecik, G. (2020). Bulgaristan'da tarikat yapıları. A. Kala, İ. Güleç ve Ö.S. Güler (Ed.), Rumeli’de Osmanlı Vakıfları Üzerine Araştırmalar: Bulgaristan (ss. 193-214) içinde. İstanbul: Erkam Yayın San. ve Tic. A.Ş. ISBN: 978-605-80624-3-6. http://isamveri.org/pdfdrg/G00761/2020/2020_BILECIK.pdf adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Bobrinskoy, A.A. (1914). Pereştepinskiy klad. http://kronk.spb.ru/library/bobrinskoy-aa-1914.htm adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Bulgaria ON AIR. (2019). Operatsiya İstoriya: Taynite na bılgarskite geroi. https://www.youtube.com/watch?v=tDSmqFekgAQ adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Çobanov, T. (2006). Nasledstvoto na Sasanidska Persiya u bılgarite na Dolniya Dunav. Sdrujenie “Pliska”.
Dırjavna agentsiya za bejantsite pri ministerskiya sıvet. (2021). Aktualna informatsija. https://aref.government.bg/bg/node/238 adresinden 30 Kasım 2021 tarihinde alınmıştır.
Dinç, V. (2019). Rus-İngiliz kültürel ilişkileri ve Türk kültürüne etkileri. M.M. Küçükyılmaz (Ed.), Türkiye ve Rusya – Siyasi, Sosyal ve Kültürel Yönleriyle 3 (ss. 591-612) içinde. Ankara: Berikan Yayınevi. ISBN: 978-605-7634-98-6.
Dinç, V. (2020). Bulgar Milliyetçiliği. T. Erdem (Ed.), Milliyetçilik (ss. 422-447) içinde. İstanbul: Otorite. ISBN 978-625-7990-02-8.
Diplomatiçeski Spektır. (2021, Mart 21). Posreştnahme Nouruz. https://www.diplomaticspectrum.com/bg/%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%8A%D1%82/%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0/1824-%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%80%D0%B5%D1%89%D0%BD%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B5-%D0%BD%D0%BE%D1%83%D1%80%D1%83%D0%B7-%D1%81-%D1%87%D0%B0%D0%B9-%D0%B8-%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%B9%D0%B2%D0%B0%D1%89%D0%B0-%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BE%D1%82%D0%B0-%D0%B2-%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%BB%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%82%D0%BE-%D0%BD%D0%B0-%D0%B8%D1%81%D0%BB%D1%8F%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0-%D1%80%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0-%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BD.html adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Dobrev, P. (1995). Inscriptions and alphabet of the proto-Bulgarians. http://www.kroraina.com/pb_lang/index.html adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Duyçev, İ. (2016, Aralık 28). Slavyanskiyat svyat i Persiya prez rannoto srednovekovie. (İtalyanca'dan Bulgarca'ya: P. Danova, Çev.). https://istorianasveta.eu/%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F/%D1%81%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%B5-%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B5/%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BA%D0%B8%D1%8F%D1%82-%D0%B8%D0%B7%D1%82%D0%BE%D0%BA/337-%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%8F%D1%82-%D1%81%D0%B2%D1%8F%D1%82-%D0%B8-%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%8F-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B7-%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%82%D0%BE-%D1%81%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%B5.html adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Erolova, Y. (2019). Zaşto bejantiste ne mogat da bıdat faktor, vliyaeşt vırhu demografskata situatsiya v Bılgariya?. Naselenie, 37(3), 545-585. ISSN 0205-0617 (Print), ISSN 2367-9174 (Online).
Ermitaj, Gosudarstvennıy. (y.k.). Pereştepinskiy klad. https://www.hermitagemuseum.org/wps/portal/hermitage/search-results#search=%25D0%259F%25D0%25B5%25D1%2580%25D0%25B5%25D1%2589%25D0%25B5%25D0%25BF%25D0%25B8%25D0%25BD%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25B8%25D0%25B9%2520%25D0%25BA%25D0%25BB%25D0%25B0%25D0%25B4 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Feofan, İspovednik. (y.k.). Hronografiya. https://azbyka.ru/otechnik/Feofan_Ispovednik/hronografija/ adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Fığlalı, E.R. (1991). "Bahâîlik". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 4: 464-468. İstanbul: TDV Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/bahailik adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Frank, A.J. (1998). Islamic historiography and "Bulghar" identity among the Tatars and Bashkirs of Russia. Leiden: Brill.
Hewsen, R.H. (1992). The Geography of ananias of Širak: Ašxarhacʻoycʻ, the long and the short recensions. (Eski Ermenice'den İngilizce'ye: R.H. Hewsen, Giriş, Çev., Yorum; yorumlanan eserin 7. yüzyıla ait olduğu ileri sürülmektedir). Wiesbaden: Ludwig Reichert Verlag. ISBN 3-88226-485-3. https://archive.org/details/TheGeographyOfAnaniasOfSirak/mode/2up 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Historical Park. (2020, Ekim 14). The rosetta of Pliska. Proto-Bulgarians. https://ipark.bg/en-US/Age/Item/527?module=ProtoBulgarians adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Hristov, A.H. (2014, Şubat 1). Nie sme bılgari. https://www.youtube.com/watch?v=1GSJa7jJDKU adresinden 10 Ekim 2021 tarihinde alınmıştır.
IRNA. (2020, Kasım 14). No particular tension between Iran, Bulgaria: Envoy. https://en.irna.ir/news/84109014/No-particular-tension-between-Iran-Bulgaria-Envoy adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Işık, H. (2017). Hıristiyan düalist-gnostik bir tarikat olarak Bogomilizm ve Avrupa heretik toplumlarına etkileri. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi / Journal of Balkan Research Institute, 6(1), 109-187. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/408033 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
İnan, K. (2003). Trabzon'un Osmanlılar tarafından fethi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(14), 71-84. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/219243 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
İreçek, K. (1888). İstoriya na Bılgarite. (N.D. Raynov ve Z. Boyadjiev, Ed.), Tırnovo. https://archive.org/details/istoriiatanablg00jiregoog/page/n5/mode/2up?view=theater adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
İskanderova, A.L. (2017, Temmuz 26). İran v Tatarstane, Tatarstan v İrane: çto sulit aktivizatsiya razvitiya vzaimosvyazey regionov?. https://media.kpfu.ru/news/iran-v-tatarstane-tatarstan-v-irane-cto-sulit-aktivizacia-razvitia-vzaimosvazei-regionov adresinden 10 Ekim 2021 tarihinde alınmıştır.
John of Nikiu. (1916). The Chronicle of John, Bishop of Nikiu. (Zotenberg'in Etiyopyaca metninden İngilizce'ye: R.H. Charles Çev.). Text and Translation Society, Williams and Norgate. https://archive.org/details/JohnOfNikiuChronicle1916/page/n5/mode/2up adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Karpat, K. (1994). "Dobruca". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 9: 482-486. İstanbul: TDV Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/dobruca adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Kiren, A. (2021). Diaspora özellikleri bağlamında İstanbul’da İranlılar (1870’lerden Cumhuriyet’in ilk yıllarına). İran Çalışmaları Dergisi, 5(1), 55-80. https://doi.org/10.33201/iranian.852911 adresinden 20 Kasım 2021 tarihinde alınmıştır.
Kurtuluş, R. (2020). "Ahter". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (gözden geçirilmiş 2. basım), EK-1: 56-57. Ankara: TDV Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/ahter adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Lalov, S. (2009). Razvitie na otnoşeniyata na Bılgariya s Islyamska republika Iran. A. Ruseva (Ed.), Bılgariya v Evropa i Sveta (ss. 243-253) içinde. Tsentır za evropeyski i mejdunarodni izsledvaniya Fondatsiya "Fridrih Ebert", Sofia: Izdatelska kışta Nİ PLYUS, Peçat: Simolini 94. https://library.fes.de/pdf-files/bueros/sofia/06344.pdf adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Lang, D.M. (2011). "Asparukh". Encyclopædia Iranica - online edition. (Özgün eserin yayın tarihi 15 Aralık 1987). https://iranicaonline.org/articles/asparukh-a-middle-iranian-proper-name-attested-in-ancient-georgia-and-early-medieval-bulgaria-grecized-as-asparoukis-app adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Lyutskanov, Y. (2011, 9-11, Mayıs). Theorising the Iranian ancestry of Bulgar(ian)s (19th – 21st century) [Sözlü sunum]. Europe of Nations. Myths of Origin: Modern and Postmodern Discourses, Aveiro Üniversitesi, Portekiz. https://europe-nations.estudosculturais.com/pdf/0116i.pdf adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Mehmed, H. (2016). Bulgaristan'da Halveti tekkeleri. Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(6), 66-82. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/233725 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Mingazov, Ş.R. (2012). Nasledniki Velikoy Bolgarii v Zapadnoy Evrope. Filologiya i Kultura. Philology and Culture, 1(27), 201-207. http://philology-and-culture.kpfu.ru/?q=system/files/39_0.pdf adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Ministry of Culture of The Republic of Tatarstan. (2012, Eylül 12). “A Grain of Sugar” of Iranian production voted as VIIIth Kazan Muslim Film Festival’s best picture. https://mincult.tatarstan.ru/eng/index.htm/news/154139.htm adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Ministry of Culture of The Republic of Tatarstan. (2019, Mart 21). Irada Ayupova: “Nauruz” is a search for common principles, values that will be relevant for the entire theater community. https://mincult.tatarstan.ru/eng/index.htm/news/1430017.htm adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Nazari, M. (2016, Nisan 26). “Bulgarians Being of Persian Descent Is Gaining Strength,” Says Dr. Ivo Panov. (Panov'la Nazari'nin röportajı). https://avadiplomatic.com/en/archive/8605 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Nikifor, Patriarh. (2013). Breviariy. (İ. S. Çiçurov, Ed., Çev., 1980). http://www.vostlit.info/Texts/rus/Nikifor_2/frametext1.htm adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Paçkalov, A.V. (2006). Monetnoe obraştenie na territorii Voljsko-Kamskoy Bolgarii v XIII-XV vv.: V predelah sovremennoy Respubliki Tatarstan [Doktora tezi, Rus Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü]. https://www.dissercat.com/content/monetnoe-obrashchenie-na-territorii-volzhsko-kamskoi-bolgarii-v-xiii-xv-vv-v-predelakh-sovre adresinden 10 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Panov, İ. (2011). Ekspeditsiya "Bılgari-prarodina". http://www.euro2001.net/index.shtml?page=photoatelie&file=photoatelie/photoatelie_82.html adresinden 10 Ekim 2021 tarihinde alınmıştır.
Republika Bılgariya Ministerstvo na Vınşnite Raboti. (y.k.). İslyamska republika İran. https://www.mfa.bg/bg/3143 adresinden 15 Ekim 2021 tarihinde alınmıştır.
Republika Bılgariya Ministerstvo na Vınşnite Raboti. (2021a, Kasım 3). Poslanik Nikolina Kuneva se sreştna s Generalniya direktor po vıprosite na kulturnoto sıtrudniçestvo i irantsite izvın stranata na Organizatsiyata za kultura i islyamski vrızki Ali Kiani. https://www.mfa.bg/embassies/iran/news/31716 adresinden 15 Kasım 2021 tarihinde alınmıştır.
Republika Bılgariya Ministerstvo na Vınşnite Raboti. (2021b, Kasım 30). V posolstvoto se sıstoya tseremoniya po vrıçvane na orden "Madarski konik" 1-va stepen na Anatoliy Makarov, poslanik na Rusiya v Bılgariya v perioda 2016-2021 g.. https://www.mfa.bg/embassies/russia/news/32007 adresinden 30 Kasım 2021 tarihinde alınmıştır.
Rudenko, K. (2018). O svyazah Voljskoy Bulgarii i bulgarskogo ulusa Zolotoy Ordıy s İranom v X-XIV vv. (po arheologiçeskim materialam). Zolotoordıynskoe obozrenie, 6(3), 472-488. http://goldhorde.ru/wp-content/uploads/2018/09/%D0%97%D0%9E-2018-3-472-488.pdf adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Rudenko, K. (2021). Elitnıye kladıy iz Bulgarskogo ulusa Zolotoy Ordıy. Zolotoordıynskoe obozrenie, 9(3), 520-546. http://dx.doi.org/10.22378/2313-6197.2021-9-3.520-546 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Saf, R. (2015, Şubat 2). Culture Week opens today the of Iranian city of Tabriz in Kazan. Ministry of Culture of The Republic of Tatarstan. https://mincult.tatarstan.ru/eng/index.htm/news/386062.htm adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Skocpol, T. (1999). Sosyolojinin tarihsel imgelemi. T. Skocpol (Ed.), Tarihsel sosyoloji - Bloch'tan Wallerstein'e görüşler ve yöntemler (ss.1-21) içinde. (A. Fethi, Çev.). Tarih Vakfı Yurt Yayınları. ISBN: 975-333-092-8 (Özgün eserin basım yılı 1984).
Stambolieva, M. (2016). Bılgarsko-İranski ezikovi paraleli. Bulgarika İranika – Sbornik s dokladi (ss. 216-229) içinde. İzdatelstvo "Tangra TanNakRa İK". ISBN 978-954-378-139-3.
Şişmanov, D. (2001). Neobiknovenata istoriya na maloaziyskite bılgari. http://macedonia.kroraina.com/giliev/dsh/dsh_02.htm adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
TANGRA TanNakRa obştobılgarska fondatsiya. (2016). Bulgarika İranika – Sbornik s dokladi. Sofia: İzdatelstvo "Tangra TanNakRa İK". ISBN 978-954-378-139-3.
Taşağıl, A. (2000). "İdil Bulgar Hanlığı". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 21: 472-474. İstanbul: TDV Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/idil-bulgar-hanligi adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Tsviklinski, S. ve Kaplunovskogo, A. (2003). Tatarizm vs. Bulgarizm: "Pervıy Spor" v Tatarskoy istoriografii. Ab Imperio, 0(3), 361-392. http://dx.doi.org/10.1353/imp.2003.0094 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Türkoğlu, İ. (2002). "Kazan Hanlığı". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 25: 136-138. İstanbul: TDV Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/kazan-hanligi adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Uyama, T. (2002). From “Bulgharism” through “Marrism” to nationalist myths: Discourses on the Tatar, the Chuvash and the Bashkir ethnogenesis. Acta Slavica Iaponica, 0(19), 163-190. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=135418 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Uzunova, V. (2016). Triıgılnik na "razvedryavaneto" – Amerika, Bılgariya i İran prez 60-te godini na XX vek. History Scientific Journal, 24(5), 507-517. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=782858 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Valeev, R.M.; Valeeva, R.Z.; Zyapparov, T.I. ve Valeev, E.R. (2015). Formation of Iranian studies at the Kazan University (19th–early 20th centuries). Journal of Sustainable Development, 8(5), 149-156, Canadian Center of Science and Education. http://dx.doi.org/10.5539/jsd.v8n5p149 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Vasilev, D. (2006). İtil-meçta. LEHAİM. https://www.lechaim.ru/ARHIV/174/VZR/a02.htm adresinden 10 Ekim 2021 tarihinde alınmıştır.
Venedikova, K. (1998). Bılgarite v Mala Aziya (ot drevnostta do naşi dni). Sofia: İdeya. ISBN 954-8638-12-6.
Y.Ö.A. (Yazarın Özel Arşivi). [2010-2021 yılları arasında Ukrayna, Bulgaristan, Rusya ve İran'da gündelik sohbet ve rastlantısal gözlemlerin geriye dönük olarak alan verisine dönüştürülmesiyle oluşan kayıtlardan oluşmaktadır. Arşiv esas olarak görseller, videolar ve somut nesnelerden oluşmaktadır.]
Zlatarski, V.N. (1934). İstoriya na bılgarskata dırjava prez srednite vekove. Tom. II. Bılgariya pod vizantiysko vladiçestvo (1018-1187). http://macedonia.kroraina.com/vz2/vz2_prit_05.htm adresinden 10 Ekim 2021 tarihinde alınmıştır.

BULGARLAR VE İRAN TOPLUMSAL-KÜLTÜREL COĞRAFYASI: BİR BAĞLANTININ YENİDEN İNŞASI

Year 2023, Issue: 25, 1 - 28, 30.04.2023

Vildane Özkan (alieva)

https://doi.org/10.29029/busbed.1121169

Abstract

Makale, 632-2021 yılları arasında Bulgarların İran toplumsal-kültürel coğrafyasıyla kurduğu bağlantıları bütünsel olarak inceleyen bilinen ilk sosyolojik çalışmadır. Amaç, Bulgarlar ve İran coğrafyası arasındaki tarihsel ve güncel ilişkileri Bulgarlar değişkenini merkezde tutarak incelemektir. Makalede Bulgarlar ifadesiyle, üç Bulgar topluluğuna atıf yapılmaktadır: Karadeniz Bulgarları (ilk Bulgar devleti), Avrupa Bulgarları (Bulgaristan) ve Asya Bulgarları (Tataristan). İran adı, uluslararası ilişkilerde resmi olarak 1935'ten beri kullanılmaktadır, ancak makalede kolay anlaşılırlığı sağlayabilmek amacıyla ülkenin önceki dönemlerine atıf yaparken de İran ifadesi eklenmektedir. Yöntem ve teknik, 2010-2021 yılları arasında Ukrayna, Bulgaristan, Rusya ve İran'da elde edilen birincil verilerin ve hem tarihsel hem güncel sürecin izlenmesinden elde edilen ikincil verilerin (arkeolojik veriler dâhil) tarihsel sosyoloji çerçevesinde çok katmanlı çözümlenmesinden oluşmaktadır. Ulaşılan beş temel sonuç şöyledir: 1. Karadeniz'in kuzeyinde 632 yılında kurulan ilk Bulgar devletinden günümüze kadar, Bulgarlar ve İran coğrafyası arasında belirli kesintilerle de olsa süreğen, giderek yoğunlaşan ve çoğunlukla alış-veriş ve dayanışma biçiminde bir etkileşim söz konusudur. İran'ın unsurlarından biri olan Fars kültürünün etkisi, üç Bulgar topluluğunda da öncelikle seçkinler arasında yayılmıştır. 2. Avrupa Bulgarları ve İran arasındaki ilişkiler, başlangıçta politik-askeri ilişkiler bağlamında başlamış olup, günümüzde ortak bir etnik köken ve ırk arayışına kadar varmaktadır. Bulgaristan'daki bu arayış, günümüzde Balkanlar'da İran'la kurulan en aşırı ilişkidir. 3. Asya Bulgarları ve İran arasındaki ilişkiler, başlangıçta ticari ilişkiler bağlamında başlamış olup, günümüzde kültürel ilişkiler bağlamında yoğunlaşmaktadır. 4. Bulgaristan'ın İran'daki hem iktidar hem muhalif çevrelerle ilişkisi, Tataristan'ın ise İran'daki iktidarla ilişkisi bulunmaktadır. 5. Yakın gelecekte Bulgaristan, Tataristan ve İran arasındaki ilişkiler, dış engel çıkmadığı takdirde ikili ilişkilerden üçlü ilişkiye de dönüşebilir.

Keywords

Karadeniz Bulgarları, Avrupa Bulgarları, Asya Bulgarları, İran Toplumsal-Kültürel Coğrafyası, Bağlantının Yeniden İnşası

References

Ahmedov, İ.R. (y.k.). Koçevniki Vostoçnoy Evropıy v rannem srednevekovye. Gosudarstvennıy Ermitaj. https://www.hermitagemuseum.org/wps/portal/hermitage/explore/collections/master/sub/1253103165?lng=ru adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Ahmetbeyoğlu, A. (2005). Avrupa Hun ve Hazar devletlerinin iktisadi gelir kaynakları. BELLETEN, 69(254), 117-130. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1231262 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Ahmetbeyoğlu, A. (2007). Kubrat Han ve Büyük Bulgar Devleti'nin kuruluşu. Karadeniz Araştırmaları, 0(13), 35-42. http://www.karamdergisi.com/Makaleler/1898529884_ahmetbeyoglu.pdf adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Ahmetbeyoğlu, A. (2011). Madara kaya kabartması ve kitabeleri. Tarih Dergisi, 0(35), 35-54. (Özgün eserin yayın tarihi 1994) https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/101907 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
АrmymediaBg. (2021). Vrızkata na starite bılgari sıs sasanidski iran. https://www.youtube.com/watch?v=9mObu3EZtrQ adresinden 10 Ekim 2021 tarihinde alınmıştır.
Başar, U. (2020, Mayıs). Kültürel İran düşüncesi. N. Gözcü ve A. Tok (Ed.), İran Araştırmaları Merkezi (İRAM), İRAM Yayınları, ISBN 978-605-7559-60-9. https://iramcenter.org//d_hbanaliz/kulturel-iran-dusuncesi_1.pdf adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Bilecik, G. (2020). Bulgaristan'da tarikat yapıları. A. Kala, İ. Güleç ve Ö.S. Güler (Ed.), Rumeli’de Osmanlı Vakıfları Üzerine Araştırmalar: Bulgaristan (ss. 193-214) içinde. İstanbul: Erkam Yayın San. ve Tic. A.Ş. ISBN: 978-605-80624-3-6. http://isamveri.org/pdfdrg/G00761/2020/2020_BILECIK.pdf adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Bobrinskoy, A.A. (1914). Pereştepinskiy klad. http://kronk.spb.ru/library/bobrinskoy-aa-1914.htm adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Bulgaria ON AIR. (2019). Operatsiya İstoriya: Taynite na bılgarskite geroi. https://www.youtube.com/watch?v=tDSmqFekgAQ adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Çobanov, T. (2006). Nasledstvoto na Sasanidska Persiya u bılgarite na Dolniya Dunav. Sdrujenie “Pliska”.
Dırjavna agentsiya za bejantsite pri ministerskiya sıvet. (2021). Aktualna informatsija. https://aref.government.bg/bg/node/238 adresinden 30 Kasım 2021 tarihinde alınmıştır.
Dinç, V. (2019). Rus-İngiliz kültürel ilişkileri ve Türk kültürüne etkileri. M.M. Küçükyılmaz (Ed.), Türkiye ve Rusya – Siyasi, Sosyal ve Kültürel Yönleriyle 3 (ss. 591-612) içinde. Ankara: Berikan Yayınevi. ISBN: 978-605-7634-98-6.
Dinç, V. (2020). Bulgar Milliyetçiliği. T. Erdem (Ed.), Milliyetçilik (ss. 422-447) içinde. İstanbul: Otorite. ISBN 978-625-7990-02-8.
Diplomatiçeski Spektır. (2021, Mart 21). Posreştnahme Nouruz. https://www.diplomaticspectrum.com/bg/%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%8A%D1%82/%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0/1824-%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%80%D0%B5%D1%89%D0%BD%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B5-%D0%BD%D0%BE%D1%83%D1%80%D1%83%D0%B7-%D1%81-%D1%87%D0%B0%D0%B9-%D0%B8-%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%B9%D0%B2%D0%B0%D1%89%D0%B0-%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BE%D1%82%D0%B0-%D0%B2-%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%BB%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%82%D0%BE-%D0%BD%D0%B0-%D0%B8%D1%81%D0%BB%D1%8F%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0-%D1%80%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0-%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BD.html adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Dobrev, P. (1995). Inscriptions and alphabet of the proto-Bulgarians. http://www.kroraina.com/pb_lang/index.html adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Duyçev, İ. (2016, Aralık 28). Slavyanskiyat svyat i Persiya prez rannoto srednovekovie. (İtalyanca'dan Bulgarca'ya: P. Danova, Çev.). https://istorianasveta.eu/%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F/%D1%81%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%B5-%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B5/%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BA%D0%B8%D1%8F%D1%82-%D0%B8%D0%B7%D1%82%D0%BE%D0%BA/337-%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%8F%D1%82-%D1%81%D0%B2%D1%8F%D1%82-%D0%B8-%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%8F-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B7-%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%82%D0%BE-%D1%81%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%B5.html adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Erolova, Y. (2019). Zaşto bejantiste ne mogat da bıdat faktor, vliyaeşt vırhu demografskata situatsiya v Bılgariya?. Naselenie, 37(3), 545-585. ISSN 0205-0617 (Print), ISSN 2367-9174 (Online).
Ermitaj, Gosudarstvennıy. (y.k.). Pereştepinskiy klad. https://www.hermitagemuseum.org/wps/portal/hermitage/search-results#search=%25D0%259F%25D0%25B5%25D1%2580%25D0%25B5%25D1%2589%25D0%25B5%25D0%25BF%25D0%25B8%25D0%25BD%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25B8%25D0%25B9%2520%25D0%25BA%25D0%25BB%25D0%25B0%25D0%25B4 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Feofan, İspovednik. (y.k.). Hronografiya. https://azbyka.ru/otechnik/Feofan_Ispovednik/hronografija/ adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Fığlalı, E.R. (1991). "Bahâîlik". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 4: 464-468. İstanbul: TDV Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/bahailik adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Frank, A.J. (1998). Islamic historiography and "Bulghar" identity among the Tatars and Bashkirs of Russia. Leiden: Brill.
Hewsen, R.H. (1992). The Geography of ananias of Širak: Ašxarhacʻoycʻ, the long and the short recensions. (Eski Ermenice'den İngilizce'ye: R.H. Hewsen, Giriş, Çev., Yorum; yorumlanan eserin 7. yüzyıla ait olduğu ileri sürülmektedir). Wiesbaden: Ludwig Reichert Verlag. ISBN 3-88226-485-3. https://archive.org/details/TheGeographyOfAnaniasOfSirak/mode/2up 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Historical Park. (2020, Ekim 14). The rosetta of Pliska. Proto-Bulgarians. https://ipark.bg/en-US/Age/Item/527?module=ProtoBulgarians adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Hristov, A.H. (2014, Şubat 1). Nie sme bılgari. https://www.youtube.com/watch?v=1GSJa7jJDKU adresinden 10 Ekim 2021 tarihinde alınmıştır.
IRNA. (2020, Kasım 14). No particular tension between Iran, Bulgaria: Envoy. https://en.irna.ir/news/84109014/No-particular-tension-between-Iran-Bulgaria-Envoy adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Işık, H. (2017). Hıristiyan düalist-gnostik bir tarikat olarak Bogomilizm ve Avrupa heretik toplumlarına etkileri. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi / Journal of Balkan Research Institute, 6(1), 109-187. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/408033 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
İnan, K. (2003). Trabzon'un Osmanlılar tarafından fethi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(14), 71-84. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/219243 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
İreçek, K. (1888). İstoriya na Bılgarite. (N.D. Raynov ve Z. Boyadjiev, Ed.), Tırnovo. https://archive.org/details/istoriiatanablg00jiregoog/page/n5/mode/2up?view=theater adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
İskanderova, A.L. (2017, Temmuz 26). İran v Tatarstane, Tatarstan v İrane: çto sulit aktivizatsiya razvitiya vzaimosvyazey regionov?. https://media.kpfu.ru/news/iran-v-tatarstane-tatarstan-v-irane-cto-sulit-aktivizacia-razvitia-vzaimosvazei-regionov adresinden 10 Ekim 2021 tarihinde alınmıştır.
John of Nikiu. (1916). The Chronicle of John, Bishop of Nikiu. (Zotenberg'in Etiyopyaca metninden İngilizce'ye: R.H. Charles Çev.). Text and Translation Society, Williams and Norgate. https://archive.org/details/JohnOfNikiuChronicle1916/page/n5/mode/2up adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Karpat, K. (1994). "Dobruca". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 9: 482-486. İstanbul: TDV Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/dobruca adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Kiren, A. (2021). Diaspora özellikleri bağlamında İstanbul’da İranlılar (1870’lerden Cumhuriyet’in ilk yıllarına). İran Çalışmaları Dergisi, 5(1), 55-80. https://doi.org/10.33201/iranian.852911 adresinden 20 Kasım 2021 tarihinde alınmıştır.
Kurtuluş, R. (2020). "Ahter". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (gözden geçirilmiş 2. basım), EK-1: 56-57. Ankara: TDV Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/ahter adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Lalov, S. (2009). Razvitie na otnoşeniyata na Bılgariya s Islyamska republika Iran. A. Ruseva (Ed.), Bılgariya v Evropa i Sveta (ss. 243-253) içinde. Tsentır za evropeyski i mejdunarodni izsledvaniya Fondatsiya "Fridrih Ebert", Sofia: Izdatelska kışta Nİ PLYUS, Peçat: Simolini 94. https://library.fes.de/pdf-files/bueros/sofia/06344.pdf adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Lang, D.M. (2011). "Asparukh". Encyclopædia Iranica - online edition. (Özgün eserin yayın tarihi 15 Aralık 1987). https://iranicaonline.org/articles/asparukh-a-middle-iranian-proper-name-attested-in-ancient-georgia-and-early-medieval-bulgaria-grecized-as-asparoukis-app adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Lyutskanov, Y. (2011, 9-11, Mayıs). Theorising the Iranian ancestry of Bulgar(ian)s (19th – 21st century) [Sözlü sunum]. Europe of Nations. Myths of Origin: Modern and Postmodern Discourses, Aveiro Üniversitesi, Portekiz. https://europe-nations.estudosculturais.com/pdf/0116i.pdf adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Mehmed, H. (2016). Bulgaristan'da Halveti tekkeleri. Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(6), 66-82. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/233725 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Mingazov, Ş.R. (2012). Nasledniki Velikoy Bolgarii v Zapadnoy Evrope. Filologiya i Kultura. Philology and Culture, 1(27), 201-207. http://philology-and-culture.kpfu.ru/?q=system/files/39_0.pdf adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Ministry of Culture of The Republic of Tatarstan. (2012, Eylül 12). “A Grain of Sugar” of Iranian production voted as VIIIth Kazan Muslim Film Festival’s best picture. https://mincult.tatarstan.ru/eng/index.htm/news/154139.htm adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Ministry of Culture of The Republic of Tatarstan. (2019, Mart 21). Irada Ayupova: “Nauruz” is a search for common principles, values that will be relevant for the entire theater community. https://mincult.tatarstan.ru/eng/index.htm/news/1430017.htm adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Nazari, M. (2016, Nisan 26). “Bulgarians Being of Persian Descent Is Gaining Strength,” Says Dr. Ivo Panov. (Panov'la Nazari'nin röportajı). https://avadiplomatic.com/en/archive/8605 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Nikifor, Patriarh. (2013). Breviariy. (İ. S. Çiçurov, Ed., Çev., 1980). http://www.vostlit.info/Texts/rus/Nikifor_2/frametext1.htm adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Paçkalov, A.V. (2006). Monetnoe obraştenie na territorii Voljsko-Kamskoy Bolgarii v XIII-XV vv.: V predelah sovremennoy Respubliki Tatarstan [Doktora tezi, Rus Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü]. https://www.dissercat.com/content/monetnoe-obrashchenie-na-territorii-volzhsko-kamskoi-bolgarii-v-xiii-xv-vv-v-predelakh-sovre adresinden 10 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Panov, İ. (2011). Ekspeditsiya "Bılgari-prarodina". http://www.euro2001.net/index.shtml?page=photoatelie&file=photoatelie/photoatelie_82.html adresinden 10 Ekim 2021 tarihinde alınmıştır.
Republika Bılgariya Ministerstvo na Vınşnite Raboti. (y.k.). İslyamska republika İran. https://www.mfa.bg/bg/3143 adresinden 15 Ekim 2021 tarihinde alınmıştır.
Republika Bılgariya Ministerstvo na Vınşnite Raboti. (2021a, Kasım 3). Poslanik Nikolina Kuneva se sreştna s Generalniya direktor po vıprosite na kulturnoto sıtrudniçestvo i irantsite izvın stranata na Organizatsiyata za kultura i islyamski vrızki Ali Kiani. https://www.mfa.bg/embassies/iran/news/31716 adresinden 15 Kasım 2021 tarihinde alınmıştır.
Republika Bılgariya Ministerstvo na Vınşnite Raboti. (2021b, Kasım 30). V posolstvoto se sıstoya tseremoniya po vrıçvane na orden "Madarski konik" 1-va stepen na Anatoliy Makarov, poslanik na Rusiya v Bılgariya v perioda 2016-2021 g.. https://www.mfa.bg/embassies/russia/news/32007 adresinden 30 Kasım 2021 tarihinde alınmıştır.
Rudenko, K. (2018). O svyazah Voljskoy Bulgarii i bulgarskogo ulusa Zolotoy Ordıy s İranom v X-XIV vv. (po arheologiçeskim materialam). Zolotoordıynskoe obozrenie, 6(3), 472-488. http://goldhorde.ru/wp-content/uploads/2018/09/%D0%97%D0%9E-2018-3-472-488.pdf adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Rudenko, K. (2021). Elitnıye kladıy iz Bulgarskogo ulusa Zolotoy Ordıy. Zolotoordıynskoe obozrenie, 9(3), 520-546. http://dx.doi.org/10.22378/2313-6197.2021-9-3.520-546 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Saf, R. (2015, Şubat 2). Culture Week opens today the of Iranian city of Tabriz in Kazan. Ministry of Culture of The Republic of Tatarstan. https://mincult.tatarstan.ru/eng/index.htm/news/386062.htm adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Skocpol, T. (1999). Sosyolojinin tarihsel imgelemi. T. Skocpol (Ed.), Tarihsel sosyoloji - Bloch'tan Wallerstein'e görüşler ve yöntemler (ss.1-21) içinde. (A. Fethi, Çev.). Tarih Vakfı Yurt Yayınları. ISBN: 975-333-092-8 (Özgün eserin basım yılı 1984).
Stambolieva, M. (2016). Bılgarsko-İranski ezikovi paraleli. Bulgarika İranika – Sbornik s dokladi (ss. 216-229) içinde. İzdatelstvo "Tangra TanNakRa İK". ISBN 978-954-378-139-3.
Şişmanov, D. (2001). Neobiknovenata istoriya na maloaziyskite bılgari. http://macedonia.kroraina.com/giliev/dsh/dsh_02.htm adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
TANGRA TanNakRa obştobılgarska fondatsiya. (2016). Bulgarika İranika – Sbornik s dokladi. Sofia: İzdatelstvo "Tangra TanNakRa İK". ISBN 978-954-378-139-3.
Taşağıl, A. (2000). "İdil Bulgar Hanlığı". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 21: 472-474. İstanbul: TDV Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/idil-bulgar-hanligi adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Tsviklinski, S. ve Kaplunovskogo, A. (2003). Tatarizm vs. Bulgarizm: "Pervıy Spor" v Tatarskoy istoriografii. Ab Imperio, 0(3), 361-392. http://dx.doi.org/10.1353/imp.2003.0094 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Türkoğlu, İ. (2002). "Kazan Hanlığı". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 25: 136-138. İstanbul: TDV Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/kazan-hanligi adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Uyama, T. (2002). From “Bulgharism” through “Marrism” to nationalist myths: Discourses on the Tatar, the Chuvash and the Bashkir ethnogenesis. Acta Slavica Iaponica, 0(19), 163-190. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=135418 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Uzunova, V. (2016). Triıgılnik na "razvedryavaneto" – Amerika, Bılgariya i İran prez 60-te godini na XX vek. History Scientific Journal, 24(5), 507-517. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=782858 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Valeev, R.M.; Valeeva, R.Z.; Zyapparov, T.I. ve Valeev, E.R. (2015). Formation of Iranian studies at the Kazan University (19th–early 20th centuries). Journal of Sustainable Development, 8(5), 149-156, Canadian Center of Science and Education. http://dx.doi.org/10.5539/jsd.v8n5p149 adresinden 20 Eylül 2021 tarihinde alınmıştır.
Vasilev, D. (2006). İtil-meçta. LEHAİM. https://www.lechaim.ru/ARHIV/174/VZR/a02.htm adresinden 10 Ekim 2021 tarihinde alınmıştır.
Venedikova, K. (1998). Bılgarite v Mala Aziya (ot drevnostta do naşi dni). Sofia: İdeya. ISBN 954-8638-12-6.
Y.Ö.A. (Yazarın Özel Arşivi). [2010-2021 yılları arasında Ukrayna, Bulgaristan, Rusya ve İran'da gündelik sohbet ve rastlantısal gözlemlerin geriye dönük olarak alan verisine dönüştürülmesiyle oluşan kayıtlardan oluşmaktadır. Arşiv esas olarak görseller, videolar ve somut nesnelerden oluşmaktadır.]
Zlatarski, V.N. (1934). İstoriya na bılgarskata dırjava prez srednite vekove. Tom. II. Bılgariya pod vizantiysko vladiçestvo (1018-1187). http://macedonia.kroraina.com/vz2/vz2_prit_05.htm adresinden 10 Ekim 2021 tarihinde alınmıştır.

There are 64 citations in total.

Details

Primary Language	Turkish
Subjects	Sociology
Journal Section	Articles
Authors	Vildane Özkan (alieva) 0000-0002-1534-9948
Early Pub Date	April 29, 2023
Publication Date	April 30, 2023
Published in Issue	Year 2023Issue: 25

Cite

APA	Özkan (alieva), V. (2023). BULGARLAR VE İRAN TOPLUMSAL-KÜLTÜREL COĞRAFYASI: BİR BAĞLANTININ YENİDEN İNŞASI. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(25), 1-28. https://doi.org/10.29029/busbed.1121169

Article Files

Full Text

Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.