1. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
  2. Arşiv
  3. Cilt 7, Sayı 13
Yıl 2017, Cilt 7 , Sayı 13, Sayfalar 201 - 222 2017-04-30

Bingöl İli’nde Nüfus ve Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı
The Distribution of Population and Settlements According to the Elevation Zones in Bingöl Province

Vedat AVCİ [1]

Öz

Bu çalışmada Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Fırat Bölümü’nde yer alan Bingöl ilinde nüfus ve yerleşmelerin yükselti basamaklarına göre dağılımı değerlendirilmiştir. Bu amaçla Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) veri tabanından 2016 yılına ait nüfus verileri indirilmiştir. Nüfus ve yerleşmelerin yükselti basamaklarına göre dağılımını analiz etmek için çalışma alanına ait sayısal topoğrafya haritalarından sayısal yükselti modeli (SYM) oluşturulmuş, bu modelden 250 metre aralıklarla yükselti basamakları haritası üretilmiş ve yeniden sınıflandırılmıştır. Topoğrafya haritalarından köy ve ilçe merkezleri sayısallaştırılmış, nüfus verisi yerleşmelerin veri tabanına işlenmiştir. Yerleşme katmanı ile yükselti katmanı çakıştırılmış, heryükselti basamağında bulunan nüfus miktarı ve yerleşme sayısı bulunmuştur. Bu işlemler için Coğrafi Bilgi Sistemleri yazılımlarından ArcGIS 10.1 programı 3D Analiz Modülü kullanılmıştır. Ulaşılan sonuçlara göre Bingöl’de nüfusun % 58.7’i 1000-1250 m yükselti basamağında toplanmıştır. 2000 m’den sonraki yükseltilerde ise nüfus önemli ölçüde azalmaktadır. Yerleşme-yükselti ilişkisi değerlendirildiğinde 331 yerleşmenin 104’ü 1500-1750 yükselti basamağında yer alırken, 2000 m ve üzerinde 6 sürekli yerleşme bulunmaktadır. Analiz sonuçlarına göre nüfus ve yerleşmelerin ova/ havza tabanları ile vadi tabanlarında yoğunlaştığı, yükseltiye bağlı olarak nüfusun azaldığı görülmüştür. Bu durum nüfus ve yerleşmelerin dağılışında topoğrafya ile iklim şartlarının ve beşeri koşullarının etkili olduğunu göstermektedir.

In this study the distribution of population and settlements according to elevation zones in Bingöl province, which is located in the Upper Euphrates Section of Eastern Anatolia Region of Turkey, have been evaluated. For this purpose, population data for 2016 has been obtained from the database of Turkish Statistical Institute. In order to analyze the distribution of population and settlements according to elevation zones, Digital Elevation Model (DEM) has been created using digital topographic maps of the study area. From this model, maps with 250 m intervals for elevation zones have been produced and reclassified. The province, its districts and villages have been digitized, and population data has been processed into the database of the settlements. Settlement and elevation layers have been overlaid, and population and the number of settlements in each elevation zone have been determined. For these operations, 3D Analysis of ArcGIS 10.1, which is one of the software of Geographic Information Systems, has been used. According to the results, 58.7% of the population in Bingöl is in group of 1000-1250m, whereas population above 2000m decreases substantially. When the relation between settlement and elevation evaluated, it is seen that, while 104 settlements out of 331 are in group of 1500-1750m, 6 permanent settlements are in group of 2000m or above. According to the results of the analysis, it is seen that, most of the population and settlements are on basin floor, plain base and valley floor, and that the population decreases with increasing elevation. This indicates that topography, climate and environmental elements affect the distribution of population and settlements.

Kaynakça

  • AKKAN, E. (1971). Bingöl’ün Yer Değiştirmesinde Rol Oynayan Jeomorfolojik Etkenler. Jeomorfoloji Dergisi, Sayı:3. Ankara. ss. 38–44.
  • ALİAĞAOĞLU, A. ve UĞUR, A. (2010), Şehir Coğrafyası. Nobel Yayın Dağıtım: Ankara
  • AMBRASSEYS, N. N. & JACKSON, J. A. (1998). Faulting associated with historical and recent earthquakes in the Eastern Mediterranean region. Geophys.J.Int., 33. ss. 390-406.
  • ATALAY, İ. ve Mortan, K. (2008). Türkiye Bölgesel Coğrafyası. İnkılap Yayınevi: İstanbul.
  • ATASOY, A. ve ÖZŞAHİN, E. (2013). Yükseltiye bağlı olarak nüfus değişir mi? Hatay örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (26). ss. 92-108.
  • AVCI, V. (2007). Bingöl Ovası ile Karlıova Arasında Göynük Çayı Vadisinin Jeomorfolojisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Elazığ.
  • AVCİ, V. (2014). Karlıova Havzası ve Çevresinin (Bingöl) Genel ve Uygulamalı Jeomorfolojisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Elazığ.
  • AYLAR, F (2009). Hamamözü İlçesinde Yükselti Basamaklarına Göre Kırsal Nüfus Dağılışı. Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt: 17, No: 1. ss. 269-278.
  • BALCI AKOVA, S. (2009). Doğu Akdeniz Kıyılarında Nüfus. Çantay Kitabevi: İstanbul.
  • BAYER ALTIN, T. (2010). Hasandağı ve Melendiz Dağı Çevresinde Topoğrafik Faktörlere Göre Yayla ve Ağılların Dağılışı. Coğrafi Bilimler Dergisi, 8 (2). ss. 189-211.
  • CUINET, V. (1892). La Turquie D’Asie. Geographie Administrative. Ernsest Leroux, Editeour. Cilt:II, Paris.
  • ÇAĞLIYAN, A. (2005). Elâzığ İlinde Yükselti Basamaklarına Göre Kırsal Yerleşmelerin Dağılışı. Ulusal Coğrafya Kongresi (Prof. Dr. İsmail Yalçınlar Anısına). 29-30 Eylül 2005. Ankara. Bildiri Kitabı. ss. 513-522.
  • ÇOBAN, A (2013). Kelkit Vadisinde Nüfusun Dağılışı. International Journal of SocialScience, Volume 6 Issue 2, p. 297-312.
  • DİRİK, K., YÜRÜR, T. & DEMİRBAĞ, H. (2003). 1 Mayıs 2003 Bingöl Depremi Değerlendirme Raporu. Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendislik Bölümü. Ankara.
  • EMRE, Ö., HERECE, E., DOĞAN, A., PARLAK, O., ÖZAKSOY, V., ÇIPLAK, R. & ÖZALP, S. (2003). 1 Mayıs 2003 Bingöl Depremi Değerlendirme Raporu. Maden Tetkik Arama Enstitüsü Rapor No:10585. Ankara.
  • ELİBÜYÜK, M. & YILMAZ, E. (2010). Türkiye’nin Coğrafi Bölge ve Bölümlerine Göre Yükselti Basamakları ve Eğim Grupları. Coğrafi Bilimler Dergisi, 8 (1). ss. 27-55.
  • ERGÜN, A. & DOĞAN, B. A. (2016). Sivas İlinde Yükselti Basamaklarına Göre 1990-2015 yılları arasında nüfus ve yerleşmelerin dağılışı ve değişimi. ZfWT Vol. 8 No. 3. ss. 303-327.
  • EROL, O. (1993). Türkiye’nin doğal yöre ve çevreleri. Ege Coğrafya Dergisi, 7. ss. 13-41.
  • GÖZENÇ, S. & GÜNAL, N. (1987). Türkiye’nin Coğrafi Bölgelerinde Kır-Şehir Nüfusu Ayrımı ile Şehir Nüfusunun 1/200.000 Ölçekli Haritada Yükselti Kademelerine Göre Tespiti. İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü Bülten, Sayı: 4. ss. 27–38.
  • GÜNAL, N. (1993). Marmara ve Ege Bölgelerinde Kır Yerleşmelerinin Yükselti Kademelerine Göre Dağılışı. Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 28. ss. 143-154.
  • GÜNER, İ. (2010). Nüfus Coğrafyası. Genel Beşerî ve Ekonomik Coğrafya. Editör: Cemalettin Şahin. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık: Ankara.
  • GÜNGÖR, Ş. & BOZYİĞİT, R. (2011). Gazipaşa İlçesi’nde (Antalya) Köy Yerleşmeleri. Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 23. ss. 267-292.
  • HGK (HARİTA GENEL KOMUTANLIĞI), 1/100.000 Ölçekli Topoğrafya Haritası (Elazığ K44, L 44, Muş K45, K 46 Erzincan I 44, J 43, J 44, Erzurum I 45, J 45, J46 Paftaları).
  • KETİN, İ. (1945). Tunceli kuzeydoğusunda Şeytandağları ve yakın civarının jeolojik yapısı. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Mecmuası, B4. ss. 288-297.
  • KGM (KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ) (2016). Bingöl İl Sınırı (format shp).
  • KODAY, S. & ERHAN, K. (2010). Çoruh Vadisinde Nüfusun Dağılışı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 14 (2). Erzurum.
  • KÜÇÜK, C. (1977). Tanzimat Devrinde Erzurum’un Nüfus Durumu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi. Edebiyat Fakültesi Matbaası: İstanbul. ss.185–224.
  • MENTEŞE, S. & TAĞIL, Ş. (2016). Türkiye’de Depremlerin Mekânsal Dağılımı: Jeo-İstatistiksel & Mekansal İstatistiksel Bir Yaklaşım. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C:9, S:45.
  • ÖZÇAĞLAR, A. (2011). Coğrafyaya Giriş. Gözden Geçirilmiş 6. Baskı. Ümit Ofset Matbaacılık. Ankara.
  • ÖZGÜÇ, N. & TÜMERTEKİN E. (2000). Coğrafya, Geçmiş, Kavramlar, Coğrafyacılar. Çantay Kitabevi: İstanbul.
  • ÖZGÜR, E. M. (1993). Bilecik İlinde Nüfusun Dağılışı, Yoğunluğu ve Özellikleri. Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı: 3. ss. 199- 220.
  • ÖZŞAHİN, E., EROĞLU, İ. & PEKTEZEL, H. (2016). Erzincan İlinde Yerleşmelerin ve Nüfusun Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, IX-I. ss. 143-156.
  • SAVVİDES, A., MİCHAEL, A., MALAKTOU, E. & PHİLOKYPROU, M. (2016). Examination and assessment of insolation conditions of streetscapes of traditional settlements in the Eastern Mediterranean area. Habitat International, 53. ss. 442-452.
  • SERGÜN, Ü. (1977). Kocaeli Yarımadası Kır Sahasının Beşeri Coğrafya Açısından İncelenmesi. Doçentlik Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Beşeri ve İktisadi Coğrafya Kürsüsü.
  • SERGÜN, Ü. (1994). Türkiye’de Kır Nüfusunun Yükselti Kademelerine Göre Dağılışı. İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Bülteni, Sayı: 11. ss. 17-22.
  • SOYKAN, A. & KIZILÇAOĞLU, A. (1998). Manyas İlçesinde Yükselti Basamaklarına Göre Nüfusun Dağılışı ve Gelişimi. III. Ulusal Nüfusbilim Konferansı, 02-05 Aralık 1998. Ankara.
  • SOYLU, H. (2007). Tarihte önemi azalan yerleşmelere bir örnek: Kiğı. Doğu Coğrafya Dergisi, C:12. s. 17.
  • TAŞ, B. & YAKAR, M. (2009a). Afyonkarahisar İlinde Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı. Coğrafi Bilimler Dergisi, Sayı: 7 (2). ss. 145-161.
  • TAŞ, B. & YAKAR, M. (2009b). Afyonkarahisar İlinde Nüfusun Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı. Coğrafî Bilimler Dergisi, Sayı: 7 (2). ss. 145-161.
  • TANOĞLU, A (1947). Türkiye’nin İrtifa Kuşakları. Türk Coğrafya Dergisi, 9-10. ss. 37-63.
  • TOLUN DENKER, B. (1977). Yerleşme Coğrafyası-Kır Yerleşmeleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 2275. Coğrafya Enstitüsü Yayınları. No: 93.
  • TEKELİ, İ. (2005). Türkiye’de Nüfusun Mekânsal Dağılımında Yaşanan Gelişmeler: (1935- 2000). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 22 (11). ss. 85-102.
  • TONBUL, S. (1990a). Bingöl Ovası ve Çevresinin Jeomorfolojisi ve Gelişimi. Coğrafya Araştırmaları Dergisi, C: 2, S: 2. Ankara. ss: 329-352.
  • TONBUL, S. (1990b). Bingöl Ovası ve Çevresinin İklimi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C: 4, S:1. Elazığ. ss. 347–374.
  • TONBUL, S. (1996). Bingöl Dağı’nın Volkan Morfolojisi ve Volkanizma-Tektonik İlişkileri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C: 8, S:1. Elazığ. ss. 311–340.
  • TOROĞLU, E (2006). Niğde İli Yerleşmeleri ve Lokasyon Planlaması. Basılmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
  • TUİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2017). Bingöl İlinin 2016 yılı nüfus verisi. Ankara: TUİK (http://rapory.tuik.gov.tr).
  • TUNCEL, M. (1977). Türkiye’de Yer Değiştiren Şehirler Hakkında Bir İlk Not. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Sayı: 20-21. ss. 119-128.
  • TUNCEL, M. (1981). Türkiye’de Doğal Olaylar Sonucunda Yer Değiştiren Kentler. İstanbul Üniversitesi Yerbilimleri Dergisi, Sayı: 1-2. ss. 115-124.
  • TUNÇDİLEK, N. (1967), Türkiye İskan Coğrafyası, Kır İskanı (Köy-Altı İskan Şekilleri). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları: 1283. İstanbul.
  • TUNÇDİLEK, N. (1985), Türkiye’de Relief Şekilleri ve Arazi Kullanımı. İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü. Yayın No:3. İstanbul.
  • TÜRKAN, O. (2016). Çankırı İlinde Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı. International Geography Symposium, 13-14 October 2016. Ankara.
  • TÜYSÜZ, O. ve ERTURAÇ, M. K. (2005). 12 ve 14 Mart Karlıova Depremleri ve Düşündürdükleri. İstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü. İstanbul.
  • YALÇINLAR, İ. (1967). Türkiye’deki Bazı şehirlerin kuruluş ve Gelişmelerinde Jeomorfolojik Temeller. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Cilt 8, Sayı:17. ss. 53-66.
  • YILMAZ, M. (2014). Erçek Gölü Havzası’ndaki Köy Yerleşmelerinin Coğrafi Özellikleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (1). ss. 299-328.
  • YÜCEL, T. (1987). Türkiye Coğrafyası. Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü. Yayın No: 68, Seri: VII, Sayı: A.5. Ankara.
  • ZABCI, C. (2012). Kuzey Anadolu Fayı’nın Ilgaz (Çankırı)–Karlıova (Bingöl) Arasında Kalan Kesiminin Morfo kronoloji Tabanlı Son Beş bin Yıllık Kayma Hızı Tarihçesi ve Depremselliği. İstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi.
  • https://scihub.copernicus.eu/dhus/#/home (Erişim Tarihi 20.02.2017)
  • https://earthexplorer.usgs.gov/ (Erişim Tarihi 20.02.2017)

Ayrıntılar

Konular Coğrafya
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Yazar: Vedat AVCİ
Tarihler

Yayımlanma Tarihi : 30 Nisan 2017

Kaynak Göster

Bibtex @araştırma makalesi { busbed310604, journal = {Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi}, issn = {1309-6672}, eissn = {2618-6322}, address = {Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü 12100, Merkez Bingöl}, publisher = {Bingöl Üniversitesi}, year = {2017}, volume = {7}, pages = {201 - 222}, doi = {10.29029/busbed.310604}, title = {Bingöl İli’nde Nüfus ve Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı}, key = {cite}, author = {Avci, Vedat} }
APA Avci, V . (2017). Bingöl İli’nde Nüfus ve Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı . Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 7 (13) , 201-222 . DOI: 10.29029/busbed.310604
MLA Avci, V . "Bingöl İli’nde Nüfus ve Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı" . Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7 (2017 ): 201-222 <http://busbed.bingol.edu.tr/tr/pub/issue/29047/310604>
Chicago Avci, V . "Bingöl İli’nde Nüfus ve Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı". Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7 (2017 ): 201-222
RIS TY - JOUR T1 - Bingöl İli’nde Nüfus ve Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı AU - Vedat Avci Y1 - 2017 PY - 2017 N1 - doi: 10.29029/busbed.310604 DO - 10.29029/busbed.310604 T2 - Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi JF - Journal JO - JOR SP - 201 EP - 222 VL - 7 IS - 13 SN - 1309-6672-2618-6322 M3 - doi: 10.29029/busbed.310604 UR - https://doi.org/10.29029/busbed.310604 Y2 - 2017 ER -
EndNote %0 Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Bingöl İli’nde Nüfus ve Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı %A Vedat Avci %T Bingöl İli’nde Nüfus ve Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı %D 2017 %J Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi %P 1309-6672-2618-6322 %V 7 %N 13 %R doi: 10.29029/busbed.310604 %U 10.29029/busbed.310604
ISNAD Avci, Vedat . "Bingöl İli’nde Nüfus ve Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı". Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7 / 13 (Nisan 2017): 201-222 . https://doi.org/10.29029/busbed.310604
AMA Avci V . Bingöl İli’nde Nüfus ve Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2017; 7(13): 201-222.
Vancouver Avci V . Bingöl İli’nde Nüfus ve Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2017; 7(13): 201-222.
IEEE V. Avci , "Bingöl İli’nde Nüfus ve Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı", Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. 7, sayı. 13, ss. 201-222, Nis. 2017, doi:10.29029/busbed.310604
Makalenin Yazarları
Vedat AVCİ [1]
Makale Gönder
Arşiv
Editör Kurulu
İletişim
TR Dizin
TR Dizin
Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.