Öz
Climate is a factor that controls the environmental embodiment and human life intimately, and its influences appear throughout the years. The Bulanık-Malazgirt (Muş) Basin is located in the middle section of ‘the upper Murat-Van part’ of the Eastern Anatolia Region. Besides, the Bulanık-Malazgirt Basin has specific characteristics in terms of its physical and human geographical features, above all, especially with regard to its climatic characteristics (severe continentally), it differs from around. There has not been any geographical study that present the factors scientifically which shape the characteristics of The Bulanık-Malazgirt (Muş) Basin, which has an essential location in the Eastern Anatolia Region. Within this framework, the purpose of the study is to reveal the factors of planetary and physical geography that affects the climatic characteristics of the basin with the principals and research methods of geography. In the direction of that purpose, the meteorological data of the stations which situates at and around the investigation area are analysed with the Digital Elevation Model (DEM), the Digital Topographic Maps and the Geographical InformationSystem (GIS) and statistical programs. In consequence of the analyse studies, basically planetary factors (geographical latitude, air mass related to general circulating air, pressure conditions) have roles over the climate of the investigation area as well as some physical geographical conditions such as elevation, orography, exposure, large geomorphologic units convert the planetary factors substantially. Mean temperature of the investigation area is 7.1 ºC, and its average annual rainfall is 467.6 mm. According to various climate estimates, the investigation area has arid and less humid climatic features. Along with the whole characteristics, it is understood that the Bulanık-Malazgirt (Muş) Basin has more arid and cooler climate when compared to areas at South (stations of Tatvan, Bitlis and Ahlat), West (Varto) and Northeast (Ağrı).
Anahtar Kelimeler
The Bulanık- Malazgirt Basin Climate Planetary Factors Geographical Factors Continentality
Kaynakça
- AKYOL, İ.H., 1944, “Türkiye’de Basınç, Rüzgarlar ve Yağış Rejimi”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 5-6, S. 1-34, Ankara.
- ATALAY, İ., 2013, Uygulamalı Klimatoloji, META Basım, 2. Baskı, İzmir.
- DARKOT, B., 1943 (a), “Türkiye’de Yağışların Dağılışı”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 2, Ankara
- DÖNMEZ, Y., 1990, Umumi Klimatoloji ve İklim Çalışmaları, İ.Ü. Basımevi ve Film Merkezi, Sayfa: 425, İstanbul.
- ELİBÜYÜK, M., YILMAZ, E., 2012, Türkiye’de Sıcaklık Mevsimlerinin Ana Morfolojik Ünitelere Göre Değişimi 1: Ovalar ve Havzalar, Coğrafi Bilimler Dergisi, CBD 10 (2), 165-193 (2012).
- ERİNÇ, 1953, Doğu Anadolu Coğrafyası, İ.Ü. Coğr. Ens. Yayını, No: 572, İstanbul.
- ERİNÇ, S., 1969, “Türkiye’de Kontinentalitenin Tesirleri” İ.Ü. Coğ. Ens. Derg., Sayı:1 (2), S.66-69, İstanbul.
- ERİNÇ, S., 1996, Klimatoloji ve Metodları, Alfa Basın Yayım Dağıtım, Sayfa: 538, İstanbul.
- ERİNÇ, S., 1965, Yağış Müessiriyeti Üzerine Bir Deneme ve Yeni Bir İndis. İst. Üniv. Coğr. Enst. Yay. No: 41, İstanbul.
- ERİNÇ, S., 1969, Klimatoloji ve Metodları İstanbul Üniv. Yay. No:3278, Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enst. Yay. No:2, İstanbul.
- EROL, O., 1991, Genel Klimatoloji, Gazi Büro Kitapevi, Ankara.
- EROL, O., 2004, Genel Klimatoloji, Çantay, Sayfa: 445, İstanbul.
- KOÇMAN, A., 1993, Türkiye İklimi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, No: 72, İzmir.
- GÜNAL , N., 2013, Türkiye’de Kar Yağışı, Karın Yerde Kalma Süresi ve Daimi Kar Sınırı, Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, Yıl V, Sayı 1, Ocak 2013.
- KOÇMAN. A., 1993, Türkiye İklimi. Ege Üniv. Edebiyat Fak. Yay. No:72. İzmir.
- L. İ. SEZER, İklim ve Vejetasyon Sınıflandırması Konusunda Yeni Bir İndis Denemesi, Ege Coğ. Der., Sayfa: 161-201, İzmir.
- SEZER,.L. İ, 1990, “Türkiye de Yıllık Sıcaklık Farkının Dağılışı ve Kontinentalite Derecesi Üzerine Bir Formül”, Ege Coğr. Derg., Sayı: 5, s. 110-159, İzmir
- ÖLGEN, M.K., 1993, “Türkiye’de Buharlaşma Koşullarını Etkileyen Faktörler ve Buharlaşma Rejim Tipleri”, Ege Üniv. Ege Coğrafya Derg. 7 s. 221-234, İzmir
- TEMUÇİN, 1990, “Aylık Değişim Oranlarına Göre Türkiye’de Yağış Rejim Tipleri”, Ege Coğr. Derg. Sayı:5, s. 160-183, İzmir.
- TONBUL, S., 1990, Bingöl Ovası ve Çevresinin İklimi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:4, Sayı:1, Elazığ.
- TÜRKEŞ, M., Klimatoloji ve Meteoroloji, Kriter Yayınevi, İstanbul, 2010, s. 650.
- Meteorolojik Veriler, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Ankara.
- Sayısal Topoğrafya Haritaları, Harita Genel Komutanlığı, Ankara.
Öz
İklim, coğrafi çevrenin şekillenmesini ve insan yaşamını çok yakından kontrol eden bir etmen olup, etkileri uzun yıllar boyunca ortaya çıkar. Bulanık-Malazgirt (Muş) Havzası, Doğu Anadolu Bölgesi’nin “Yukarı Murat-Van Bölümü” içinde ve bu bölümün de orta kesimlerinde yer alır. Bulanık-Malazgirt (Muş) Havzası, fiziki ve beşeri coğrafya şartları bakımından kendine has özellikler taşımakla birlikte bilhassa iklim özellikleri (şiddetli karasallık) açısından çevresinden farklı bir görünüm arz etmektedir. Doğu Anadolu Bölgesi’nde önemli bir konumda bulunan Bulanık-Malazgirt (Muş) Havzası’nın iklim özelliklerini şekillendiren faktörleri, Coğrafi bir bakışla ortaya koyan herhangi bir çalışma mevcut değildir. Bu çerçevede bu çalışmanın amacı, Bulanık-Malazgirt (Muş) Havzası’nın iklim özelliklerini etkileyen planetar ve fiziki coğrafya faktörlerini, Coğrafya biliminin prensipleri ve araştırma yöntemleri ile ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda inceleme sahası ve çevresinde bulunan istasyonların meteorolojik verileri, Sayısal Yükselti Modeli (DEM) ve sayısal topoğrafya haritaları Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve istatistik proğramları ile analiz edilmiştir. Analiz çalışmaları sonucunda inceleme sahasının iklimi üzerinde temelde planetar faktörler (coğrafi enlem, genel hava dolaşımına bağlı hava kütleleri, basınç şartları) rol oynamakla birlikte yükselti, orografi, bakı, büyük jeomorfolojik üniteler gibi fiziki coğrafya şartları, planetar faktörleri büyük oranda değişime uğratmaktadır. İnceleme sahasının ortalama sıcaklığı 7.1ºC, yıllık ortalama yağış miktarı ise 467.6 mm’dir. Çeşitli iklim hesaplamalarına göre ise inceleme sahası kurak, az nemli bir iklim tipine ait özellikler taşımaktadır. Bulanık-Malazgirt (Muş) Havzası, tüm bu özellikleriyle güneyde (Tatvan, Bitlis, Ahlat istasyonları), batıda (Varto) ve kuzeydoğuda (Ağrı) bulunan sahalar ile karşılaştırıldığında bu sahalara göre daha kurak ve soğuk bir iklim özelliğine sahip olduğu anlaşılmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Bulanık-Malazgirt Havzası İklim Planetar Faktörler Coğrafi Faktörler Karasallık
Kaynakça
- AKYOL, İ.H., 1944, “Türkiye’de Basınç, Rüzgarlar ve Yağış Rejimi”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 5-6, S. 1-34, Ankara.
- ATALAY, İ., 2013, Uygulamalı Klimatoloji, META Basım, 2. Baskı, İzmir.
- DARKOT, B., 1943 (a), “Türkiye’de Yağışların Dağılışı”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 2, Ankara
- DÖNMEZ, Y., 1990, Umumi Klimatoloji ve İklim Çalışmaları, İ.Ü. Basımevi ve Film Merkezi, Sayfa: 425, İstanbul.
- ELİBÜYÜK, M., YILMAZ, E., 2012, Türkiye’de Sıcaklık Mevsimlerinin Ana Morfolojik Ünitelere Göre Değişimi 1: Ovalar ve Havzalar, Coğrafi Bilimler Dergisi, CBD 10 (2), 165-193 (2012).
- ERİNÇ, 1953, Doğu Anadolu Coğrafyası, İ.Ü. Coğr. Ens. Yayını, No: 572, İstanbul.
- ERİNÇ, S., 1969, “Türkiye’de Kontinentalitenin Tesirleri” İ.Ü. Coğ. Ens. Derg., Sayı:1 (2), S.66-69, İstanbul.
- ERİNÇ, S., 1996, Klimatoloji ve Metodları, Alfa Basın Yayım Dağıtım, Sayfa: 538, İstanbul.
- ERİNÇ, S., 1965, Yağış Müessiriyeti Üzerine Bir Deneme ve Yeni Bir İndis. İst. Üniv. Coğr. Enst. Yay. No: 41, İstanbul.
- ERİNÇ, S., 1969, Klimatoloji ve Metodları İstanbul Üniv. Yay. No:3278, Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enst. Yay. No:2, İstanbul.
- EROL, O., 1991, Genel Klimatoloji, Gazi Büro Kitapevi, Ankara.
- EROL, O., 2004, Genel Klimatoloji, Çantay, Sayfa: 445, İstanbul.
- KOÇMAN, A., 1993, Türkiye İklimi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, No: 72, İzmir.
- GÜNAL , N., 2013, Türkiye’de Kar Yağışı, Karın Yerde Kalma Süresi ve Daimi Kar Sınırı, Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, Yıl V, Sayı 1, Ocak 2013.
- KOÇMAN. A., 1993, Türkiye İklimi. Ege Üniv. Edebiyat Fak. Yay. No:72. İzmir.
- L. İ. SEZER, İklim ve Vejetasyon Sınıflandırması Konusunda Yeni Bir İndis Denemesi, Ege Coğ. Der., Sayfa: 161-201, İzmir.
- SEZER,.L. İ, 1990, “Türkiye de Yıllık Sıcaklık Farkının Dağılışı ve Kontinentalite Derecesi Üzerine Bir Formül”, Ege Coğr. Derg., Sayı: 5, s. 110-159, İzmir
- ÖLGEN, M.K., 1993, “Türkiye’de Buharlaşma Koşullarını Etkileyen Faktörler ve Buharlaşma Rejim Tipleri”, Ege Üniv. Ege Coğrafya Derg. 7 s. 221-234, İzmir
- TEMUÇİN, 1990, “Aylık Değişim Oranlarına Göre Türkiye’de Yağış Rejim Tipleri”, Ege Coğr. Derg. Sayı:5, s. 160-183, İzmir.
- TONBUL, S., 1990, Bingöl Ovası ve Çevresinin İklimi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:4, Sayı:1, Elazığ.
- TÜRKEŞ, M., Klimatoloji ve Meteoroloji, Kriter Yayınevi, İstanbul, 2010, s. 650.
- Meteorolojik Veriler, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Ankara.
- Sayısal Topoğrafya Haritaları, Harita Genel Komutanlığı, Ankara.
Ayrıntılar
| Konular | Beşeri Coğrafya |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Kasım 2016 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2016Cilt: 6 Sayı: 12 |
Cited By
Kış Turizmi Potansiyeli Açısından Muş İlinin SWOT Analizi İle Değerlendirilmesi
Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
https://doi.org/10.18506/anemon.520802
GÖYNÜK ÇAYI HAVZASI’NIN (BİNGÖL) HİDROKLİMATOLOJİK ANALİZİ
Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Fatma ESEN
https://doi.org/10.18069/firatsbed.762813
Muş Yemeklerinin Beslenme Antropolojisi Bağlamında Değerlendirilmesi
Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Mücahit MUSLU
https://doi.org/10.18506/anemon.832136
Determination of some population dynamical parameters of Squalius cappadocicus Özuluğ & Freyhof, 2011 for Melendiz River (Konya Endorheic Basin)
Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences
Burak Seçer
https://doi.org/10.12714/egejfas.37.1.08
