Öz
The Urartu Kingdom became a significant military power in Near East after completing the process of becoming a state and this meant that an intensive military struggle would begin with Assyrians. That struggle between Urartu and Assyrian Kingdoms would designate the political geography of East Anatolian Region. Military expeditions organized by Assyrians to Northern Syria and Anatolia enable that Kingdom to dominate the area near the Urartu ’s central regions. The pillages and taxes that the Assyrians took from the Kingdoms located in that region were vitally important for its economy. In addition, the pillages and military garrisons founded in that region provided advantages to Assyrians for next military expeditions. After establishing a powerful domination in North regions, Assyrians would implement extreme colonist policies against local beyliks. The local powers felt suffocated under the extreme policies of Assyrians and tried to fınd a solution to that situation by being an ally of Urartu Kingdom which was regarded as a military and political power. Urartu Kingdom put the Assyrians into trouble from time to time with the help of local beyliks.
Anahtar Kelimeler
Assyrian Urartu Kingdom Local Beyliks Eastern Anatolia Region Northern Syria
Kaynakça
- A. K. Grayson, “Assyria; Ashur-dan II to Ashur-Nirari V (934-745)’’, CAH, III/1, 1990.
- Ali M. Dinçol, “Geç Hititler’’, Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi, 1. Cilt, Görsel Yayıncılık, İstanbul, 1982.
- Altan Çilingiroğlu, Urartu Krallığı Tarihi ve Sanatı, Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı, İzmir, 1997.
- Altan Çilingiroğlu, Urartu Tarihi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İzmir, 1994.
- Amelıe Kuhrt, Eski Çağ’da Yakındoğu, Cilt II, Çev. Dilek Şendil, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2010.
- Aslı Özyar, “Geç Hitit Krallıkları’’, Arkeo Atlas, Sayı 4, Dogan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama, İstanbul, 2005.
- Aslı Özyar, “Sam’al (Zincirli)’’, Arkeo Atlas, Sayı 4, Dogan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama, İstanbul, 2005.
- Bradley J. Parker, The Mechanic of Empire The Northern Frontier of Asyria as a Case Study İn İmperial Dynamics, The Neo-Assyrian Text Corpus Project, Helsinki, 2001.
- D.D. Luckenbill, Ancient Record of Assyrian and Babylonia, II. Volume, Chicago, 1926.
- Erkan Konyar, “Gurgum Krallığı’’, Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, 2008.
- Fatih Taşçı, Melid Krallığı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri, 2011.
- G. B. Lanfranchi, S. Parpola, The Correspondence of Sargon II, Part II: Letters from the Northern and Northeastern Provinces, State Archives of Assyria, V.Volum, Helsinki Universty Press, Helsinki, 1990.
- Geofrey Summers, “Kummuhu Krallığı’’, Arkeo Atlas, Sayı 4, Doğan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama, İstanbul, 2005.
- H. Hande Duymuş, “Asur Kaynaklarına göre Demir Çağı’nda Tabal Krallığı’’, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Araştırmaları Dergisi, Ordu, 2011.
- Hasan Peker, “Kargamış Krallığı’’, Arkeo Atlas Özel Saysı, I. Cilt, İstanbul, 2011.
- I. M. Diakonoff, S. M. Kashkai, Geographic Names According to Urartian Texts, Repertoire Geographique des Textes Cuneiformes 9, Wiesbaden, 1981.
- İlknur Taş, Hitit Kralı IV. Tudhaliya, Asur Devleti ’ne ve Suriye ’deki Vassal Krallıklara Yönelik Politikası, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2008.
- J. D. Hawkins, “Assyrians and Hittites’’, Iraq XXXXVI, 1974.
- J. D. Hawkins, J. N. Postgate, “Tribute from Tabal’’, State Archives of Assyria Bulletin II/1, 1988.
- J. N. Postgate, The Governor’s Palace Archive, Cuneiform texts from Nimrud 2, The British School of Archaeology in Irak, London 1973.
- Jeffrey Szuchman, “Bıt Zamanı and Assyria’’, Syria 86, Zayed Universty, Abu Dhabi, 2009.
- Karen Radner, “Asurlular-Urartular’’, Aktüel Arkeoloji Dergisi, Kasım-Aralık, İstanbul, 2012.
- Karen Radner, “Betwen A Rock And A Hard Place: Muşaşir, Kumme, Ukku And Şubria - The Buffer States Betwen Assyria and Urartu’’, (Edt. By. S. Kroll, C. Gruber, U. Hellwag, M. Roaf, P. Zımansky), Biainili-Urartu, The Proceedings of the Symposium held in Munich, Munich, 2012.
- Karlheinz Kessler, “Şubria, Urartu and Assur: Topographical Questions Around the Tigris Sources’’, Neo-Assyrian Geography, Edit by M. Liverani, Universita di Roma Press, Roma, 1995.
- Kemal Balkan, Mama Kralı Anum Hirbi ’nin Kaniş Kralı Warşama’ya Gönderdiği Mektup, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1957.
- Kemalettin Köroğlu, “Conflict and Interaction in the Iron Age: The Origins of Urartian-Assyrian Relations’’, European Journal of Archaeology 18/1, 2015.
- Kemalettin Köroğlu, “Demir Çağı’nda Ön Asya ve Urartu Krallığı’’, Aktüel Arkeoloji Dergisi, Kasım-Aralık, İstanbul, 2012.
- Kemalettin Köroğlu, “Urartu: Krallık ve Aşiretler’’, Urartu Doğu’da Değişim, (Edt. Kemalettin Köroğlu, Erkan Konyar), YKY Yayınları, İstanbul, 2011.
- Margaret R. Payne, Urartu Çivi Yazılı Belgeler Kataloğu, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2006.
- Mehmet Işıklı, Yeni Asur Döneminde Asur Devletinin Kuzey Yayılımı ve Bu Yayılımın Siyasi ve Ekonomik Nedenleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı,İzmir, 1998.
- Mehmet Kurt, “Que Ülkesi ve Yeni Asur Devleti’nin Anadolu Politikası Bakımından Önemi’’, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, X. Cilt, Sayı 3, Afyon, 2008.
- Mehmet Kurt, M.Ö. 1. Binde Anadolu-Mezopotamya İlişkileri, Murat Kitabevi, Ankara, 2007.
- Metin Alparslan, “Pattin (Unqi) Krallığı’’, Arkeo Atlas, Sayı 4, Doğan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama, İstanbul, 2005.
- Metin Alpaslan, “Gurgum Krallığı’’, Arkeo Atlas, Sayı 4, Dogan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama, İstanbul, 2005.
- Mirjo Salvini, “Die Urartaischen Schriftlichen Quellen aus İranisch- Azerbaidjan’’, Akten des VII. İnternationalen Kongresses für İranische Kunst und Archaologie Münhen, AMI, Erg. 6, Berlin, 1976.
- Mirjo Salvini, “Urartu Tarihine Genel Bir Bakış’’, Urartu Doğuda Değişim, Edt. Kemalletin Köroğlu-Erkan Konyar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2011.
- Mirjo Salvini, Urartu Tarihi ve Kültürü, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2006.
- Paul Zımansky, “Urartu ve Çağdaşları’’, Urartu Doğuda Değişim, Edt. Kemalletin Köroğlu-Erkan Konyar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2011.
- Selim Pullu, “Tabal Krallığı’’, Arkeo Atlas, Sayı 4, Doğan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama, İstanbul, 2005.
- Sırrı Tiryaki, Asur-Urartu İlişkilerinde Yerel Beylikler ve Onların Rolü, Basılmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 2014.
- Simo Parpola, Neo-Assyrian Toponmys, Alter Orient und Altes Testament, 6. Volum, Verlag Butzon und Bercker Kevelaer, Neukirchen, 1970.
- Süleyman Özkan, “Kummuh/Kumaha’’, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Tarih İncelemeleri Dergisi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İzmir, 1993.
- T. Bryce, The Routledge Handbook of the Peoples and Places of Ancient Western Asia, Routledge, London and New York, 2009.
- Trevor Bryce, The Routledge Handbook of the People and Place of Ancient Western Asia, London and New York, 2009.
- Trevor Bryce, The World of The Neo-Hittite Kingdoms: A Political and Military History, Oxford Universty Press, London, 2012.
- Turgut Yiğit, “Tabal’’, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt 40, Sayı 3-4, Ankara, 2000.
- Veli Sevin, “Aşiretten Krallığa Urartular’’, National Geographic Türkiye, Ocak 2007, İstanbul, 2007.
- Veli Sevin, “Urartu-Biainili Krallığı’’, Aktüel Arkeoloji Dergisi, Kasım-Aralık, İstanbul, 2012.
Öz
Urartu Krallığı’nın devletleşme sürecini tamamlayıp Yakındoğu da önemli bir askeri güç haline gelmesi aynı zamanda Asur’la yoğun bir askeri mücadelenin de başlaması demekti. Asur ve Urartu krallıkları arasındaki mücadele aynı zamanda Doğu Anadolu Bölgesi’nin politik coğrafyasını da belirleyecektir. Asur tarafından Kuzey Suriye ve Anadolu ’ya düzenlenen askeri seferler bu krallığa Urartu ’nun merkezi bölgelerine kadar olan sahada egemenlik kurma imkânı verecektir. Asur’un bu coğrafyalardaki krallıklardan elde ettiği ganimetler ve aldığı vergiler kendi ekonomisi için son derece hayati bir konuma sahipti. Ayrıca bu bölgelerden elde edilen ganimetler ve buralarda kurulan askeri garnizonlar Asur ’a bir sonraki seferler için oldukça önemli avantajlar sağlayacaktır. Kuzey bölgelerinde güçlü bir hâkimiyetkurduktan sonra Asur buralardaki yerel beyliklere karşı son derece katı sömürgeci politikalar uygulayacaktır. Asur ’un geliştirdiği sert politikalar karşısında kuzey bölgelerinde bulunan yerel güçler çıkış yolunu Yakın Doğu ’nun diğer bir önemli askeri ve siyasi gücü olarak gördükleri Urartu Krallığı ile ittifak kurmada göreceklerdir. Urartu Krallığı ve diğer yerel beylikler arasında kurulan ittifaklar dönem dönem Asur ’u zor durumda bırakacaktır.
Anahtar Kelimeler
Asur Urartu Krallığı Yerel Beylikler Doğu Anadolu Bölgesi Kuzey Suriye
Kaynakça
- A. K. Grayson, “Assyria; Ashur-dan II to Ashur-Nirari V (934-745)’’, CAH, III/1, 1990.
- Ali M. Dinçol, “Geç Hititler’’, Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi, 1. Cilt, Görsel Yayıncılık, İstanbul, 1982.
- Altan Çilingiroğlu, Urartu Krallığı Tarihi ve Sanatı, Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı, İzmir, 1997.
- Altan Çilingiroğlu, Urartu Tarihi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İzmir, 1994.
- Amelıe Kuhrt, Eski Çağ’da Yakındoğu, Cilt II, Çev. Dilek Şendil, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2010.
- Aslı Özyar, “Geç Hitit Krallıkları’’, Arkeo Atlas, Sayı 4, Dogan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama, İstanbul, 2005.
- Aslı Özyar, “Sam’al (Zincirli)’’, Arkeo Atlas, Sayı 4, Dogan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama, İstanbul, 2005.
- Bradley J. Parker, The Mechanic of Empire The Northern Frontier of Asyria as a Case Study İn İmperial Dynamics, The Neo-Assyrian Text Corpus Project, Helsinki, 2001.
- D.D. Luckenbill, Ancient Record of Assyrian and Babylonia, II. Volume, Chicago, 1926.
- Erkan Konyar, “Gurgum Krallığı’’, Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, 2008.
- Fatih Taşçı, Melid Krallığı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri, 2011.
- G. B. Lanfranchi, S. Parpola, The Correspondence of Sargon II, Part II: Letters from the Northern and Northeastern Provinces, State Archives of Assyria, V.Volum, Helsinki Universty Press, Helsinki, 1990.
- Geofrey Summers, “Kummuhu Krallığı’’, Arkeo Atlas, Sayı 4, Doğan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama, İstanbul, 2005.
- H. Hande Duymuş, “Asur Kaynaklarına göre Demir Çağı’nda Tabal Krallığı’’, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Araştırmaları Dergisi, Ordu, 2011.
- Hasan Peker, “Kargamış Krallığı’’, Arkeo Atlas Özel Saysı, I. Cilt, İstanbul, 2011.
- I. M. Diakonoff, S. M. Kashkai, Geographic Names According to Urartian Texts, Repertoire Geographique des Textes Cuneiformes 9, Wiesbaden, 1981.
- İlknur Taş, Hitit Kralı IV. Tudhaliya, Asur Devleti ’ne ve Suriye ’deki Vassal Krallıklara Yönelik Politikası, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2008.
- J. D. Hawkins, “Assyrians and Hittites’’, Iraq XXXXVI, 1974.
- J. D. Hawkins, J. N. Postgate, “Tribute from Tabal’’, State Archives of Assyria Bulletin II/1, 1988.
- J. N. Postgate, The Governor’s Palace Archive, Cuneiform texts from Nimrud 2, The British School of Archaeology in Irak, London 1973.
- Jeffrey Szuchman, “Bıt Zamanı and Assyria’’, Syria 86, Zayed Universty, Abu Dhabi, 2009.
- Karen Radner, “Asurlular-Urartular’’, Aktüel Arkeoloji Dergisi, Kasım-Aralık, İstanbul, 2012.
- Karen Radner, “Betwen A Rock And A Hard Place: Muşaşir, Kumme, Ukku And Şubria - The Buffer States Betwen Assyria and Urartu’’, (Edt. By. S. Kroll, C. Gruber, U. Hellwag, M. Roaf, P. Zımansky), Biainili-Urartu, The Proceedings of the Symposium held in Munich, Munich, 2012.
- Karlheinz Kessler, “Şubria, Urartu and Assur: Topographical Questions Around the Tigris Sources’’, Neo-Assyrian Geography, Edit by M. Liverani, Universita di Roma Press, Roma, 1995.
- Kemal Balkan, Mama Kralı Anum Hirbi ’nin Kaniş Kralı Warşama’ya Gönderdiği Mektup, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1957.
- Kemalettin Köroğlu, “Conflict and Interaction in the Iron Age: The Origins of Urartian-Assyrian Relations’’, European Journal of Archaeology 18/1, 2015.
- Kemalettin Köroğlu, “Demir Çağı’nda Ön Asya ve Urartu Krallığı’’, Aktüel Arkeoloji Dergisi, Kasım-Aralık, İstanbul, 2012.
- Kemalettin Köroğlu, “Urartu: Krallık ve Aşiretler’’, Urartu Doğu’da Değişim, (Edt. Kemalettin Köroğlu, Erkan Konyar), YKY Yayınları, İstanbul, 2011.
- Margaret R. Payne, Urartu Çivi Yazılı Belgeler Kataloğu, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2006.
- Mehmet Işıklı, Yeni Asur Döneminde Asur Devletinin Kuzey Yayılımı ve Bu Yayılımın Siyasi ve Ekonomik Nedenleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı,İzmir, 1998.
- Mehmet Kurt, “Que Ülkesi ve Yeni Asur Devleti’nin Anadolu Politikası Bakımından Önemi’’, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, X. Cilt, Sayı 3, Afyon, 2008.
- Mehmet Kurt, M.Ö. 1. Binde Anadolu-Mezopotamya İlişkileri, Murat Kitabevi, Ankara, 2007.
- Metin Alparslan, “Pattin (Unqi) Krallığı’’, Arkeo Atlas, Sayı 4, Doğan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama, İstanbul, 2005.
- Metin Alpaslan, “Gurgum Krallığı’’, Arkeo Atlas, Sayı 4, Dogan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama, İstanbul, 2005.
- Mirjo Salvini, “Die Urartaischen Schriftlichen Quellen aus İranisch- Azerbaidjan’’, Akten des VII. İnternationalen Kongresses für İranische Kunst und Archaologie Münhen, AMI, Erg. 6, Berlin, 1976.
- Mirjo Salvini, “Urartu Tarihine Genel Bir Bakış’’, Urartu Doğuda Değişim, Edt. Kemalletin Köroğlu-Erkan Konyar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2011.
- Mirjo Salvini, Urartu Tarihi ve Kültürü, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2006.
- Paul Zımansky, “Urartu ve Çağdaşları’’, Urartu Doğuda Değişim, Edt. Kemalletin Köroğlu-Erkan Konyar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2011.
- Selim Pullu, “Tabal Krallığı’’, Arkeo Atlas, Sayı 4, Doğan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama, İstanbul, 2005.
- Sırrı Tiryaki, Asur-Urartu İlişkilerinde Yerel Beylikler ve Onların Rolü, Basılmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 2014.
- Simo Parpola, Neo-Assyrian Toponmys, Alter Orient und Altes Testament, 6. Volum, Verlag Butzon und Bercker Kevelaer, Neukirchen, 1970.
- Süleyman Özkan, “Kummuh/Kumaha’’, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Tarih İncelemeleri Dergisi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İzmir, 1993.
- T. Bryce, The Routledge Handbook of the Peoples and Places of Ancient Western Asia, Routledge, London and New York, 2009.
- Trevor Bryce, The Routledge Handbook of the People and Place of Ancient Western Asia, London and New York, 2009.
- Trevor Bryce, The World of The Neo-Hittite Kingdoms: A Political and Military History, Oxford Universty Press, London, 2012.
- Turgut Yiğit, “Tabal’’, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt 40, Sayı 3-4, Ankara, 2000.
- Veli Sevin, “Aşiretten Krallığa Urartular’’, National Geographic Türkiye, Ocak 2007, İstanbul, 2007.
- Veli Sevin, “Urartu-Biainili Krallığı’’, Aktüel Arkeoloji Dergisi, Kasım-Aralık, İstanbul, 2012.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Nisan 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015Cilt: 5 Sayı: 9 |
