As A Part Of Interior And Exterior Progress, The Begining Of The Multi Party Period In Turkey And Elections In 1946
Öz
From the beginnig of the Republic of Turkey to 1946, Repuclican Puplic Party was in power. Therefore, this period of 1923-1946 was called as “Single Party Period" . After the dead of Atatürk, İsmet İnönü important changes were made in CHP, but these changes caused troubles after a while in CHP. The effect of II. World War on the interior and exterior politics of Turkey casued formation of different political parties.
Here in this study, I’d try to explain Turkey’s policies, transsition from single party period to multi party period against interior and exterior politics factors, after dead of Atatürk during İnönü period,. At the same time, it’s exemined as a important actor of this period DP ’s founding, party programme and the election of Turkey in 1946.
Anahtar Kelimeler
Turkey Foreign Policy Internal Policy Multi Party Period Democratic Party
Kaynakça
- AHMAD, Feroz; Modern Türkiye’nin Oluşumu, Kaynak Yayınları, İstanbul 2008.
- AHMAD, Feroz; Ahmad Bedia Turgay; Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi (1945-1971), Bilgi Yayınevi, Ankara 1976.
- AĞAOĞLU, Samet; Arkadaşım Menderes İpin Gölgesindeki Günler, Alkım Yayınları, İstanbul 2004.
- ALBAYRAK, Mustafa; Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Phoenix Yayınevi, İstanbul 2004.
- ARMAOĞLU, Fahir; 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi, Alkım Yay., Ankara 1990.
- AYDEMİR, Şevket Süreyya; İhtilalin Mantığı ve 27 Mayıs İhtilali, Remzi Kitapevi, İstanbul 2007.
- AYDEMİR, Şevket Süreyya; Menderes’in Dramı (1899-1960), Remzi Kitapevi, İstanbul 2007.
- BAŞGİL, Ali Fuat; 27 Mayıs İhtilali ve Sebepleri, (Çeviren. M. Ali Sebük, İ. Hakkı Akın), Kubbealtı Neşriyat, İstanbul 2006.
- BAYAR, Celal; Başvekilim Adnan Menderes, (Derleyen İsmet Bozdağ) Tercüman Yay., İstanbul 1986.
- BİRAND, Mehmet Ali; Can Dündar; Bülent Çaplı; Demirkırat Bir Demokrasinin Doğuşu, Doğan Kitap, İstanbul 2007.
- ÇAVDAR, Tevfik; Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1839-1950), İmge Kitabevi, Ankara 1999.
- ÇAVDAR, Tevfik; Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1950’den Günümüze), İmge Kitapevi, Ankara 2008.
- Demokrat Parti Tüzük ve Programı, Güneş Matbaacılık, Ankara 1957.
- EROĞUL, Cem; Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara 1990.
- GÖNLÜBOL, Mehmet; A.Halûk Ülman; A.Suat Bilge ve Diğerleri; Olaylarla Türk Dış Politikası, Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1987.
- HAYTOĞLU, Ercan; “Türkiye’de Demokratikleşme Süreci ve 1945’te Çok Partili Siyasî Hayata Geçişin Nedenleri (1908-1945/’,
- Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 1997, S.3, s. 46-55.
- İNAN, Süleyman; Muhalefetin İstemediği İlk Erken Seçim: 1946 Belediye Seçimleri, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, C. 13, S. 1, Ocak 2004, s. 50-66.
- İsmet İnönü’nün TBMM’deki Konuşmaları( 1920-1973), C. 2, Ankara 1993.
- KAÇMAZOĞLU, H. Bayram; Demokrat Parti Dönemi Toplumsal Tartışmaları, Birey Yayıncılık, İstanbul 1998.
- KARPAT, Kemal; Türk Demokrasi Tarihi Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temeller, İstanbul Matbaası, İstanbul 1967.
- KIRKPINAR, Leyla; “Demokrat Parti ve Muhalefet Stratejisi’, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt.3, Sayı 9-10, Yıl 1999-2000, s. 85-98.
- KOÇAK, Cemil; Yakınçağ Türkiye Tarihi, Milliyet Yayınları, İstanbul 2004.
- KOÇAK, Cemil; “Siyasal Tarih (1923-1950)’, Türkiye Tarihi 4 Çağdaş Türkiye 1908-1980, (Yay. Yön. Sina Akşin), Cem Yayınevi, İstanbul 2002, s. 85177.
- KÜRKÇÜOĞLU, Ömer; “Türk Demokrasisinin Kuruluş ve İşleyişinde Dış Etkenler (1946’dan bu yana)’, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 33, S. 1, 1978, s. 213-247.
- KÜRKÇÜOĞLU, Ömer; “Dış Politika Nedir? Türkiye’deki Dünü ve Bugünü”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 35, S. 1, 1980, s. 309-335.
- LEWİS, Bernard; (Çeviren Metin Kıratlı), Modern Türkiye ’nin Doğuşu, TTK Yay., Ankara 2000.
- OPİE, Redvers; “Amerikan Yardımı ve Kalkınma Meselesi’, (Çeviren Cemal Mıhçıoğlu) Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 1, 1953, s. 85-110.
- SARAY, Mehmet; Sovyet Tehdidi Karşısında Türkiye ’nin Nato ’ya Girişi 3. Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın Hatıraları ve Belgeler, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara 2000.
- TİMUR, Taner; Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, 3. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara 2003.
- TOKER, Metin; Demokrasiden Darbeye 1957-1960, Bilgi Yayınevi, İstanbul 1992.
- TOKER, Metin; DP’nin Altın Yılları 1950-1954, Bilgi Yayınevi, Ankara 1991.
- TURAN, Şerafettin; Türk, Bilgi Yayınevi, Ankara 1999.
- YALÇIN, Durmuş; Azmi Süslü; Refik Turan ve Diğerleri; Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, C. I-II, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2000.
- YILDIZ, Nuran; “Demokrat Parti İktidarı (1950-1960) ve Basın”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 51, S. 1, 1996, s. 481505.
- ZÜRCHER, Erik Jan; (Çeviren, Yasemin Saner Gönen), Modernleşen Türkiye ’nin Tarihi, İletisim Yay., İstanbul 1998.
Öz
Türkiye Cumhuriyetin kuruluşundan 1946 yılına kadar Cumhuriyet Halk Partisi tek başına iktidar olmuştur. Bu nedenle 1923-1946 arası “Tek Parti Dönemi" olarak nitelendirilmektedir. Atatürk’ün ölümünden sonra İsmet İnönü CHP içerisinde önemli değişikliklere gitmiştir. Fakat bu değişiklikler bir süre sonra parti içerisinde rahatsızlıklara neden olmuştur. II. Dünya Savaşı ve Türkiye ’deki iç ve dış gelişmelerin ülkenin siyasî yapısını etkilemesi nedeniyle farklı siyasî partilerin kurulmasına yol açmıştır.
Bu çalışmada Atatürk’ün ölümünden sonra İnönü iktidarı ve Türkiye’nin çok partili siyasi hayata geçişi sağlayan iç ve dış etkenler karşısındaki tutumu anlatılmaya çalışılmıştır. Aynı zamanda bu sürecin önemli aktörü DP’nin kurulması, parti programı ve 1946 seçimleri incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Türkiye Dış Politika İç Politika Çok Partili Hayat Demokrat Parti
Kaynakça
- AHMAD, Feroz; Modern Türkiye’nin Oluşumu, Kaynak Yayınları, İstanbul 2008.
- AHMAD, Feroz; Ahmad Bedia Turgay; Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi (1945-1971), Bilgi Yayınevi, Ankara 1976.
- AĞAOĞLU, Samet; Arkadaşım Menderes İpin Gölgesindeki Günler, Alkım Yayınları, İstanbul 2004.
- ALBAYRAK, Mustafa; Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Phoenix Yayınevi, İstanbul 2004.
- ARMAOĞLU, Fahir; 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi, Alkım Yay., Ankara 1990.
- AYDEMİR, Şevket Süreyya; İhtilalin Mantığı ve 27 Mayıs İhtilali, Remzi Kitapevi, İstanbul 2007.
- AYDEMİR, Şevket Süreyya; Menderes’in Dramı (1899-1960), Remzi Kitapevi, İstanbul 2007.
- BAŞGİL, Ali Fuat; 27 Mayıs İhtilali ve Sebepleri, (Çeviren. M. Ali Sebük, İ. Hakkı Akın), Kubbealtı Neşriyat, İstanbul 2006.
- BAYAR, Celal; Başvekilim Adnan Menderes, (Derleyen İsmet Bozdağ) Tercüman Yay., İstanbul 1986.
- BİRAND, Mehmet Ali; Can Dündar; Bülent Çaplı; Demirkırat Bir Demokrasinin Doğuşu, Doğan Kitap, İstanbul 2007.
- ÇAVDAR, Tevfik; Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1839-1950), İmge Kitabevi, Ankara 1999.
- ÇAVDAR, Tevfik; Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1950’den Günümüze), İmge Kitapevi, Ankara 2008.
- Demokrat Parti Tüzük ve Programı, Güneş Matbaacılık, Ankara 1957.
- EROĞUL, Cem; Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara 1990.
- GÖNLÜBOL, Mehmet; A.Halûk Ülman; A.Suat Bilge ve Diğerleri; Olaylarla Türk Dış Politikası, Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1987.
- HAYTOĞLU, Ercan; “Türkiye’de Demokratikleşme Süreci ve 1945’te Çok Partili Siyasî Hayata Geçişin Nedenleri (1908-1945/’,
- Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 1997, S.3, s. 46-55.
- İNAN, Süleyman; Muhalefetin İstemediği İlk Erken Seçim: 1946 Belediye Seçimleri, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, C. 13, S. 1, Ocak 2004, s. 50-66.
- İsmet İnönü’nün TBMM’deki Konuşmaları( 1920-1973), C. 2, Ankara 1993.
- KAÇMAZOĞLU, H. Bayram; Demokrat Parti Dönemi Toplumsal Tartışmaları, Birey Yayıncılık, İstanbul 1998.
- KARPAT, Kemal; Türk Demokrasi Tarihi Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temeller, İstanbul Matbaası, İstanbul 1967.
- KIRKPINAR, Leyla; “Demokrat Parti ve Muhalefet Stratejisi’, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt.3, Sayı 9-10, Yıl 1999-2000, s. 85-98.
- KOÇAK, Cemil; Yakınçağ Türkiye Tarihi, Milliyet Yayınları, İstanbul 2004.
- KOÇAK, Cemil; “Siyasal Tarih (1923-1950)’, Türkiye Tarihi 4 Çağdaş Türkiye 1908-1980, (Yay. Yön. Sina Akşin), Cem Yayınevi, İstanbul 2002, s. 85177.
- KÜRKÇÜOĞLU, Ömer; “Türk Demokrasisinin Kuruluş ve İşleyişinde Dış Etkenler (1946’dan bu yana)’, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 33, S. 1, 1978, s. 213-247.
- KÜRKÇÜOĞLU, Ömer; “Dış Politika Nedir? Türkiye’deki Dünü ve Bugünü”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 35, S. 1, 1980, s. 309-335.
- LEWİS, Bernard; (Çeviren Metin Kıratlı), Modern Türkiye ’nin Doğuşu, TTK Yay., Ankara 2000.
- OPİE, Redvers; “Amerikan Yardımı ve Kalkınma Meselesi’, (Çeviren Cemal Mıhçıoğlu) Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 1, 1953, s. 85-110.
- SARAY, Mehmet; Sovyet Tehdidi Karşısında Türkiye ’nin Nato ’ya Girişi 3. Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın Hatıraları ve Belgeler, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara 2000.
- TİMUR, Taner; Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, 3. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara 2003.
- TOKER, Metin; Demokrasiden Darbeye 1957-1960, Bilgi Yayınevi, İstanbul 1992.
- TOKER, Metin; DP’nin Altın Yılları 1950-1954, Bilgi Yayınevi, Ankara 1991.
- TURAN, Şerafettin; Türk, Bilgi Yayınevi, Ankara 1999.
- YALÇIN, Durmuş; Azmi Süslü; Refik Turan ve Diğerleri; Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, C. I-II, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2000.
- YILDIZ, Nuran; “Demokrat Parti İktidarı (1950-1960) ve Basın”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 51, S. 1, 1996, s. 481505.
- ZÜRCHER, Erik Jan; (Çeviren, Yasemin Saner Gönen), Modernleşen Türkiye ’nin Tarihi, İletisim Yay., İstanbul 1998.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Ekim 2011 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2011Cilt: 1 Sayı: 2 |
