Araştırma Makalesi
The Economical Activities of Çapakcur (Bingöl) and Its Region in The 19th Century: Mining and Common Job Branches
Öz
In the 19th century, negative conditions affected the Ottoman Empire. In this chaos situation there were additional activities in Çapakçur and in its region apart from mining, such as weaving, tanned, small manufactures and construction sectors was active. The person who was dealing with mining was exemptfrom some of “avariz-i divaniye”. Miners werepaid after deducting their taxes. Çapakçur and in its region iron man and horse shoe makers could be seen as well as, iron and silver hand working, which was the main business in Kiği because of iron companies. Çapakçur and in its region wool carpets, prayer rug and sack was the important part of weaving production. Because of farming and animal growing being common in the region leather production was quite active. It could be seen that the people of the region was earning from farming and animal growing as well as industry andprofession jobs.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ACAR, Abdurrahman, “Bingöl ve Çevresinde İslam Dini’nin Yayılışı”, I. Bingöl Sempozyumu (10-11 Haziran 2006), Bingöl Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi Yayınları, Bingöl 2007.
- AKBULUT, Yılmaz, Bingöl Tarihi, Ankara 1995.
- AKDAĞ, Mustafa, Türkiye ’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi II, Barış Yayınları, Ankara 1999.
- AŞAN, Muhammet Beşir, Elazığ, Tunceli ve Bingöl İllerinde İskân İzleri (XI-XIII. Yüzyıllar), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 1992.
- AZİMLİ, Mehmet, “Klasik İslam Tarihlerine Göre Abbasilerden Osmanlılara Bingöl’ün Siyasi Tarihi”, Bingöl Sempozyumu (10-11 Haziran 2006), Bingöl Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi Yayınları, Bingöl 2007.
- BEYGÜ, Abdurahman Şerif, “Köprülüler Devrinde Kiğı Demir Madenlerinden Yapılan Top Güllelerinin Avrupa Seferleri İçin Erzurum’dan Gönderilmesine Ait Üç Vesika”, Tarih Vesikaları 11/11, İstanbul 1943, s. 335337.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA),Sadaret Mektûbî Kalemi Nezâret ve Devâir, (A. MKT. NZD.), 200/5, 200/5-1,200/5-2.
- BOA, Hattı Hümâyun (HAT), 825/37404, 825/37404 B., 1255/48601,
- BOA. Cevdet Darbhane (C. DRB), 1806, 14/656.
- BOA. Maliyeden Müdevver Defter (MAD), 5152,
- BOA. Sadaret Mektubi Kalemi Deavi (A. MKT. DV.) 64/13,
- BOA. Sadaret Mektûbî Kalemi Nezâret ve Devâir, (bundan sonra: A. MKT. NZD.) 200/5.1.
- BOA. Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayat (A. MKT. UM.) 427/51.
- BRUİNESSEN, Martin Van - Hendrik Boeschoten, Evliya Çelebi Diyarbekirde, İletişim Yayınları, İstanbul 2003.
- ÇAĞLAYAN, Ercan, “Osmanlı Hâkimiyetinde Çapakçur ve Çevresinde İktisadi Hayat”, Bingöl Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi, Sayı. 2, Bingöl 2008.
- ÇAĞLAYAN, Ercan, “Hükümet Merkezi’nden Periferileşmiş Bir Köy’e: Genc Sancağı”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi -www.e-sarkiyat.com- Genç Araştırmacılar Özel Sayısı, Aralık 2010.
- ERÖZ, Mehmet, Hıristiyanlaşan Türkler, Ankara 1983.
- ERPOLAT, M. Salih, “1550 Tarihli Mufassal Tahrir Defterine Göre Çapakçur Sancağı”, I. Bingöl Sempozyumu (10-11 Haziran 2006), Bingöl Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi Yayınları, Bingöl 2007
- EVLİYA ÇELEBİ, Evliya Çelebi Seyahatname III, İstanbul 1314. FAROQHİ, Suraiya, Osmanlı Şehirleri ve Kırsal Hayatı, (Çev. Emine Sonnur Özcan), Doğubatı Yayınlan, Ankara 2006.
- HOCA SAADEDDİN, Tacü ’t-Tevarih II, İstanbul 1279. http ://okulweb. meb .gov.tr/12/01/460264/html/tarihce.htm http://www. 1 resimler. com/r-bingol-resimleri-175 -eski-bingol-304. html http://www.sehirler.net/resim-bingol-resimleri-52-eski-bingol-2725.htm İNALCIK, Halil,
- Osmanlı İmparatorluğu ’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi I, Eren Yayıncılık, İstanbul 2004.
- KİLBOURNE MATOSSİAN Mary, Villa, Susie Hoogasian, Anlatılar ve Fotoğraflarla 1914 Öncesi Ermeni Köy Hayatı, (Çev. Altuğ Yılmaz), Aras Yayıncılık, İstanbul 2006.
- KONUKÇU, Enver, Köroğlu ’na Kadar Bingöl, Ankara 1987. KORKUTATA, Abdunnasır, “Kiğı Humbara ve Gülle Dökümhanesi”, II. Bingöl Sempozyumu (25-27 Temmuz 2008), Bingöl Belediyesi Kültür Yayınları, Bingöl 2009.
- KORKUTATA, Abdunnasır, “Kiğı ve Çapakçur’da Bulunan Değerli Madenlere Dair Arşiv Kayıtları”, Bingöl Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi, Sayı: 3, Bingöl 2008.
- PAMUK, Bilgehan, XVII. Yüzyılda Bir Serhad Şehri: Erzurum, IQ Kültür Yayıncılık, İstanbul 2006.
- Salname-yi Vilayet-i Bitlis, Bitlis Vilayeti Matbaası, Bitlis 1310 (1892. Salname-yi Vilayet-i Bitlis, Bitlis Vilayeti Matbaası, Bitlis 1316 (1898. Salname-yi Vilayet-i Bitlis, Bitlis Vilayeti Matbaası, Bitlis 1317 (1899). Salname-yi Vilayet-i Bitlis, Bitlis Vilayeti Matbaası, Bitlis 1318 (1900). Salname-yi Vilayet-i Erzurum, Erzurum Vilayeti Matbaası, Erzurum 1318 (1900).
- Salname-yi Vilayet-i Erzurum, Erzurum Vilayeti Matbaası, Erzurum 1288 (1871).
- Salname-yi Vilayet-i Erzurum, Erzurum Vilayeti Matbaası, Erzurum 1291 (1874).
- SEVİN, Veli, “Bingöl: Türkiye Arkeolojisinin Az Keşfedilmiş Bir Yöresi”, Bingöl Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi, Sayı: 1 , Eylül 2007.
- SOYLU, Hasbi, Şehir Coğrafyası Açısından Bir Araştırma Bingöl, Erzurum 2003.
- ŞEMSEDDİN SAMİ, Kamusu ’l-Alam V, İstanbul 1314.
- ŞEŞEN, Ramazan, Selahattin Eyyübi ve Devlet, İstanbul 1987.
- TUNCEL, Metin, “Bingöl”, Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. VI, İstanbul 1992.
- UMAR, Bilge, Türkiye'deki Tarihsel Adlar, İstanbul 1993. YILMAZÇELİK, İbrahim, XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır (17901840), Ankara 1995.
Yıl 2011,
Cilt: 1 Sayı: 1, 103 - 116, 15.04.2011
Öz
XIX. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu ’nun yaşadığı birtakım olumsuzluklar, ister istemez ülke genelinde kendisini hissettirmiştir. Kaos ortamının had noktaya ulaştığı bu süreç içerisinde Çapakçur ve çevresinde ekonomik faaliyetler bağlamında madenciliğin yanı sıra dokumacılık, dericilik, küçük ölçekli imalathaneler ve inşaat sektörüne ait iş kollarının faaliyet halinde olduğu görülmektedir. Madenci ahali, hizmetlerinden ötürü avârız-ı divaniyye kapsamına giren birtakım vergilerden muaf tutuldular. Madenciler, devletin hakkını ödedikten sonra kendi paylarını değerlendirerek geçimlerini sağladılar. Çapakçur ve havalisinde özellikle Kiğı’da demir işletmelerinin olması hasebiyle yörede demircilik ve gümüş işlemeciliği gözde kılmıştı. Demirci ve nalbant, gibi zanaat erbabının varlığı da dikkat çekmektedir. Çapakçur ve havalisinde dokumacılık sektöründe yün halı, seccade ve çuval, önemli imalât ürünlerindendi. Yörede tarım ve hayvancılık faaliyetlerin yaygın olmasından dolayı dericilik sektörü de yadsınamayacak ölçüde faaldi. Yöre sakini geçimlerini daha ziyade tarım ve hayvancılık ile sürdürürken kısmen sanayi ve mesleki gelirlere de sahip oldukları görülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ACAR, Abdurrahman, “Bingöl ve Çevresinde İslam Dini’nin Yayılışı”, I. Bingöl Sempozyumu (10-11 Haziran 2006), Bingöl Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi Yayınları, Bingöl 2007.
- AKBULUT, Yılmaz, Bingöl Tarihi, Ankara 1995.
- AKDAĞ, Mustafa, Türkiye ’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi II, Barış Yayınları, Ankara 1999.
- AŞAN, Muhammet Beşir, Elazığ, Tunceli ve Bingöl İllerinde İskân İzleri (XI-XIII. Yüzyıllar), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 1992.
- AZİMLİ, Mehmet, “Klasik İslam Tarihlerine Göre Abbasilerden Osmanlılara Bingöl’ün Siyasi Tarihi”, Bingöl Sempozyumu (10-11 Haziran 2006), Bingöl Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi Yayınları, Bingöl 2007.
- BEYGÜ, Abdurahman Şerif, “Köprülüler Devrinde Kiğı Demir Madenlerinden Yapılan Top Güllelerinin Avrupa Seferleri İçin Erzurum’dan Gönderilmesine Ait Üç Vesika”, Tarih Vesikaları 11/11, İstanbul 1943, s. 335337.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA),Sadaret Mektûbî Kalemi Nezâret ve Devâir, (A. MKT. NZD.), 200/5, 200/5-1,200/5-2.
- BOA, Hattı Hümâyun (HAT), 825/37404, 825/37404 B., 1255/48601,
- BOA. Cevdet Darbhane (C. DRB), 1806, 14/656.
- BOA. Maliyeden Müdevver Defter (MAD), 5152,
- BOA. Sadaret Mektubi Kalemi Deavi (A. MKT. DV.) 64/13,
- BOA. Sadaret Mektûbî Kalemi Nezâret ve Devâir, (bundan sonra: A. MKT. NZD.) 200/5.1.
- BOA. Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayat (A. MKT. UM.) 427/51.
- BRUİNESSEN, Martin Van - Hendrik Boeschoten, Evliya Çelebi Diyarbekirde, İletişim Yayınları, İstanbul 2003.
- ÇAĞLAYAN, Ercan, “Osmanlı Hâkimiyetinde Çapakçur ve Çevresinde İktisadi Hayat”, Bingöl Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi, Sayı. 2, Bingöl 2008.
- ÇAĞLAYAN, Ercan, “Hükümet Merkezi’nden Periferileşmiş Bir Köy’e: Genc Sancağı”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi -www.e-sarkiyat.com- Genç Araştırmacılar Özel Sayısı, Aralık 2010.
- ERÖZ, Mehmet, Hıristiyanlaşan Türkler, Ankara 1983.
- ERPOLAT, M. Salih, “1550 Tarihli Mufassal Tahrir Defterine Göre Çapakçur Sancağı”, I. Bingöl Sempozyumu (10-11 Haziran 2006), Bingöl Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi Yayınları, Bingöl 2007
- EVLİYA ÇELEBİ, Evliya Çelebi Seyahatname III, İstanbul 1314. FAROQHİ, Suraiya, Osmanlı Şehirleri ve Kırsal Hayatı, (Çev. Emine Sonnur Özcan), Doğubatı Yayınlan, Ankara 2006.
- HOCA SAADEDDİN, Tacü ’t-Tevarih II, İstanbul 1279. http ://okulweb. meb .gov.tr/12/01/460264/html/tarihce.htm http://www. 1 resimler. com/r-bingol-resimleri-175 -eski-bingol-304. html http://www.sehirler.net/resim-bingol-resimleri-52-eski-bingol-2725.htm İNALCIK, Halil,
- Osmanlı İmparatorluğu ’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi I, Eren Yayıncılık, İstanbul 2004.
- KİLBOURNE MATOSSİAN Mary, Villa, Susie Hoogasian, Anlatılar ve Fotoğraflarla 1914 Öncesi Ermeni Köy Hayatı, (Çev. Altuğ Yılmaz), Aras Yayıncılık, İstanbul 2006.
- KONUKÇU, Enver, Köroğlu ’na Kadar Bingöl, Ankara 1987. KORKUTATA, Abdunnasır, “Kiğı Humbara ve Gülle Dökümhanesi”, II. Bingöl Sempozyumu (25-27 Temmuz 2008), Bingöl Belediyesi Kültür Yayınları, Bingöl 2009.
- KORKUTATA, Abdunnasır, “Kiğı ve Çapakçur’da Bulunan Değerli Madenlere Dair Arşiv Kayıtları”, Bingöl Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi, Sayı: 3, Bingöl 2008.
- PAMUK, Bilgehan, XVII. Yüzyılda Bir Serhad Şehri: Erzurum, IQ Kültür Yayıncılık, İstanbul 2006.
- Salname-yi Vilayet-i Bitlis, Bitlis Vilayeti Matbaası, Bitlis 1310 (1892. Salname-yi Vilayet-i Bitlis, Bitlis Vilayeti Matbaası, Bitlis 1316 (1898. Salname-yi Vilayet-i Bitlis, Bitlis Vilayeti Matbaası, Bitlis 1317 (1899). Salname-yi Vilayet-i Bitlis, Bitlis Vilayeti Matbaası, Bitlis 1318 (1900). Salname-yi Vilayet-i Erzurum, Erzurum Vilayeti Matbaası, Erzurum 1318 (1900).
- Salname-yi Vilayet-i Erzurum, Erzurum Vilayeti Matbaası, Erzurum 1288 (1871).
- Salname-yi Vilayet-i Erzurum, Erzurum Vilayeti Matbaası, Erzurum 1291 (1874).
- SEVİN, Veli, “Bingöl: Türkiye Arkeolojisinin Az Keşfedilmiş Bir Yöresi”, Bingöl Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi, Sayı: 1 , Eylül 2007.
- SOYLU, Hasbi, Şehir Coğrafyası Açısından Bir Araştırma Bingöl, Erzurum 2003.
- ŞEMSEDDİN SAMİ, Kamusu ’l-Alam V, İstanbul 1314.
- ŞEŞEN, Ramazan, Selahattin Eyyübi ve Devlet, İstanbul 1987.
- TUNCEL, Metin, “Bingöl”, Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. VI, İstanbul 1992.
- UMAR, Bilge, Türkiye'deki Tarihsel Adlar, İstanbul 1993. YILMAZÇELİK, İbrahim, XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır (17901840), Ankara 1995.
Toplam 34 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Nisan 2011 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2011Cilt: 1 Sayı: 1 |
