Önemli yapı unsurlarından biri olarak görülen yeşil
renkli volkanik od taşları, geçmişte Türkiye’nin bir çok bölgesinden
çıkarılmıştır. Bu taşlar, Geç Roma, Erken Bizans (4-6.yüzyıl) ve Erken Osmanlı
Dönemi’nde (16-18. yüzyıl) az; 19. yüzyıl sonu ile 20. yüzyıl başlarında daha
fazla kullanılmıştır. İstanbul için gerekli görülenlerin bir kısmı, Karamürsel
taraflarında bulunan ocaklardan çıkarılmışlardır. Erken devir kaynaklarında
konu ile ilgili az ve dağınık bilgilere rastlanmaktadır. Ancak 18. yüzyılın
ikinci yarısı ile 19. yüzyıl kayıtları, yeni yapılan veya onarılan İstanbul
yapılarında Karamürsel od taşı kullanımı hakkında daha düzenli bilgiler
sunmaktadır. Bu vesileyle Karamürsel od taşı sanayii, organizasyonu,
organizasyon problemleri, od taşı malzemesinin özellikleri, çıkarılışı,
hazırlanışı, türleri, ebatları, satış fiyatı, fiyatları oluşturan etkenler, İstanbul’a
nakli, hangi yapılarda kullanıldığı ve sair konularda bazı bilgi ve birikimler
oluşmuştur. Buna göre, İstanbul’da yeni yapılan veya onarılan kâgir dükkânlar,
hanlar, top döküm fırınları, evler, saraylar, mutfaklar, camiler ve benzeri
yapıların bir kısmında Karamürsel od taşına yer verilmiştir. Od taşlarının
üretimi ve nakli, bir dizi zahmetli işlere sahne olmuştur. Söz konusu
işlemlerin organizasyonu, bazı problemleri de beraberinde getirmiştir.
Araştırmada bu konular üzerinde durulmuştur.
Green volcanic od stones are crucial construction materials and it was excavated widely in Turkey. Od stone was used rarely in Late Roman, Early Byzantium (4-6th centuries) and Early Ottoman periods (16-18th centuries). It was used more at the end of 19th century and the beginning of the 20th century. The stones that were used in İstanbul were delivered from the quarries around Karamürsel. There is little information in early period resources. However, there are many on the uses of Karamürsel Od stone in the construction and restoration of buildings in İstanbul between the second half of the18th century and the 19th century. For that reason, there are some information on the Karamürsel Od stone factory, its organization, the features of the stone (like its excavation, preparation, size, price), factors affecting the price, its transportation to İstanbul and its usage in construction. According to that information, some shops, khans, furnaces, houses, palaces, kitchens, and mosques were either constructed or restored with Karamürsel Od stones. The production and transportation of the stone were laborious. The organization of the production and transportation were also problematic. This article focuses on those problems.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 4 Kasım 2017 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017Cilt: 7 Sayı: 14 |