PİERRE DÉSİRÉ GUİLLEMET’NİN İLK ÖZEL RESİM ATÖLYESİ VE SANAYİ-İ NEFİSE MEKTEBİ’NE KADAR OSMANLI DEVLETİ’NDE SANAT EĞİTİMİNE KATKISI
Öz
Avrupa ile 18. yy ortalarında kurulan
yakın ilişkilerin yansımaları sadece askerî alanla sınırlı kalmaz. Geleneksel
resim sanatımızı derinden etkileyecek yenilikleri de peşin sıra ülkeye taşır.
Saray başressamlığı görevine getirilen Avrupalı sanatçıların beğeni toplayan
yağlı boya kompozisyonları, Saray’ın minyatür merkezli resim sanat anlayışında
değişime neden olur. Tuvallerine, yağlı boyanın gerçeklik yaratma algısını
güçlü bir şekilde taşıyan ressamların beğenilirliği/popülaritesi Saray’da hızla
artar. Artık Levnî (?-1732) ve Abdullah Buharî (18. yy) gibi ünlü
minyatürcülerin yerini, yağlı boya ustası Stanisław Chlebowski (1835-1884) ve
Pierre Désiré Guillemet (1827-1878) gibi yabancı ressamlar almaya başlar.
Osmanlı Sarayı’nın batılı anlamda
resme karşı beğeni ve ilginin artması, Avrupa’ya resim eğitimine öğrencilerin
gönderilmesine kaynaklık eder. Osmanlı Devleti padişahları 1830 yılı başından
itibaren sanat, topçuluk, kimya ve hukuk gibi değişik alanlarda öğrencileri
Avrupa’ya eğitime gönderir. Bu dönemde öne çıkan padişah Sultan Abdülaziz’dir
(1864-1876). Hem saray hem de saray dışı resim sanatının güçlü ve yaygın
etkinlik alanı bulduğu yıllardır. 1871
yılında resim eğitimini tamamlayıp yurda dönen (Şeker) Ahmet Ali Paşa’nın
(1841-1907), İstanbul’da 1873 yılı Nisan’ında gerçekleştirdiği ilk resim
sergisi bu oluşumun ilk meyvesi olarak düşünülebilir. Batılı anlamda ilk resim
sergimizin bir elin parmaklarını geçmeyecek kadar olan sanatçı sayısı, 1875
yılında gerçekleştirilen ikinci sergide 20’ye ulaşır. (Şeker) Ahmet Ali
Paşa’nın gerçekleştirmiş olduğu ve umuma açık olan bu resim sergisi, Saray
dışında bir sanat ortamı yaratılmasına öncülük eder.
Aynı zaman diliminde ülkemize
yerleşerek, kendi sanatını maddî kazanca dönüştürmek isteyen yabancı sanatkârlar
da eksik değildir. Sultan Abdülaziz’in başressamı Pierre Désiré Guillemet’nin
İstanbul’da bir resim akademisi açması bu dönemdedir. Toplumun beğeni ve
ilgisini kazanan bu ilk özel atölyeyi Türk sanatçıların açtığı resim atölyeleri
takip edecektir. Yerli ve yabancı sanatçılar tarafından işletilen bu ilk resim
atölyeleri, 1883 Mart’ında açılacak olan Sanayi-i Nefise Mektebi’ne kadar
İstanbullu sanatseverlerin uyanan resim yapma arzusuna cevap vermeye çalışır.
Bu bağlamda Osmanlı Devleti’ndeki ilk özel resim atölyelerinin eğitim şekli,
eğitim programları, güzel sanatlar eğitimine katkısı, bilimsel ve yeni veriler
ışığında irdelenmesi son derece önemlidir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Anonim, (1 Rebî-ül-evvel 1290/16 Nisan 1289/28 Nisan 1873). Basiret.
- Anonim, “Sanayi-i Nefise”, (6 Şaban 1291/15 Eylül 1290/18 Eylül 1874). Basiret.
- Anonim, “Resim”, (16 Muharrem 1293/31 Kanun II 1291/12 Şubat 1876). Basiret.
- Anonim, (23 muharrem 1293/7 Şubat 1291/19 Şubat 1876). Basiret.
- EDHEM, Eldem (2010), Osman Hamdi Bey Sözlüğü, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul.
- Halil Edhem (1924), Elvah-ı Nakşiye Koleksiyonu, Matba-i Amire, İstanbul.
- EDHEM, Halil (1970), Elvah-ı Nakşiye Koleksiyonu (Çev. Gültekin Elibal), Milliyet Yayın Ltd. Şti. Yayınları, İstanbul.
- Mehmed Esad (1310), Mir’at-ı Mekteb-i Harbiye, Şirket-i Mürettebiye Matbaası, İstanbul.
- Mehmed Esad (1312), Mi’rat-ı Mühendishane-i Berri-i Hümayun, Karabet Matbaası, İstanbul.
- ÖZYİĞİT, Halil (2016), (Şeker) Ahmet Ali Paşa’nın Düzenlediği İlk Sergiler ve Türk Resmine Katkıları, Mehmet Surur Çelepi (Ed.), Prof. Dr. İsmail Çetişli Hatıra Kitabı içinde (s. 344-356), Akçağ Yayınları, Ankara.
- SİNANLAR, Seza (2008), Pera’da Resim Üretimi Ortamı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Şehabeddin (1924a), Türk Ressamları: Süleyman Seyyid, Milli Mecmua, Sy. 7, ss. 106-108.
- Şehabeddin (1924b), Türk Ressamları: İbrahim Paşa, Milli Mecmua, Sy. 12, ss. 184-185.
- Şehabeddin (1924c), Türk Ressamları: Tevfik Bey, Milli Mecmua, Sy. 13, ss. 205.
- Şehabeddin (1924d), Türk Ressamları: Ahmed Ali Paşa, Milli Mecmua, Sy. 15, ss. 236-238.
- Şehabeddin (1924e), Türk Ressamları: Hüsnü Yusuf Bey, Milli Mecmua, Sy. 17, ss. 268-270.
- Şahabeddin (1924f), Türk Ressamları: Yusuf Ziya Paşa, Millî Mecmua, Sy. 18, ss. 284-286.
- ŞİŞMAN, Adnan (2004), Tanzimat Döneminde Fransa’ya gönderilen Osmanlı Öğrencileri, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
- THALASSO, Adolphe (1997), L’Art Ottoman Les Peintres De Turquie, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
- THALASSO, Adolphe (1910), Turkische Kunst, Beckman, Berlin.
- TERZİ, İhsan (1988), Mehmed Esad’ın Mir’at-ı Mühendishane-i Berri-i Hümayun ve Mir’at-ı Mekteb-i Harbiye Adlı Eserlerine Göre 19. Yüzyıl Türk Resmi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- YETİK, Sami (1940), Ressamlarımız, Marifet Basımevi, İstanbul.
- RENDA, Günsel, İNANKUR, Zeynep (2010), İmparatorluktan Portreler, 3. Baskı, MAS Matbaacılık A.Ş., İstanbul.
The First Private Atelier of Pierre Désiré Guillemet and Contribution to Art Education in Ottoman Empire
Öz
The close affiliations with Europe in the middle of 18th century were not limited in military field. The innovations which were going to influence our traditional painting art were also brought to the country. European artist, whose oil painting compositions were well liked, were appointed as Palace head painters; and they have caused a change on the miniature oriented painting art mentality of the Palace. Foreign oil painting masters such as Stanisław Chlebowski (1835-1884) and Pierre Désiré Guillemet (1827-1878) have taken the places of famous miniature masters such as Levnî (?-1732) and Abdullah Buharî (18th Century). The Ottoman Sultans were sending students to Europe for education in various fields such as art, gunnery, chemistry and law since the beginning of 1830. The prominent sultan of this period is Sultan Abdülaziz (1864-1876). These were the years when painting art, of both the palace and out of palace, had a strong and prevalent influence environment. Ahmet Ali Pasha’s, who has returned to home after completing his education in 1871, has held his first exhibition in April 1873 in İstanbul, and this could be counted as the first product of this formation. This exhibition was also held by Ahmet Ali Pasha and was open for public; this also pioneered for creating an art environment out of palace. There were also foreign artist living in our country, who wanted to have some income from their art. The head painter of Sultan Abdülaziz, Pierre Désiré Guillemet, has opened a painting academy in İstanbul during this period. This first atelier which has gained the liking and interest of the public was followed by the ateliers of Turkish artists. These first ateliers of both domestic and foreign artists have tried to answer the public desire for painting of İstanbul people until March 1883, the establishing of Sanayi-i Nefise Mektebi (School of Fine Arts). In this sense, with new data gained, a scientific scrutinization of the education styles, programs and their contribution to the fine art of the first private painting ateliers in Ottoman Empire, carries a high importance.
Anahtar Kelimeler
Private Painting Ateliers Painting Education Painting Art Pierre Désiré Guillemet
Kaynakça
- Anonim, (1 Rebî-ül-evvel 1290/16 Nisan 1289/28 Nisan 1873). Basiret.
- Anonim, “Sanayi-i Nefise”, (6 Şaban 1291/15 Eylül 1290/18 Eylül 1874). Basiret.
- Anonim, “Resim”, (16 Muharrem 1293/31 Kanun II 1291/12 Şubat 1876). Basiret.
- Anonim, (23 muharrem 1293/7 Şubat 1291/19 Şubat 1876). Basiret.
- EDHEM, Eldem (2010), Osman Hamdi Bey Sözlüğü, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul.
- Halil Edhem (1924), Elvah-ı Nakşiye Koleksiyonu, Matba-i Amire, İstanbul.
- EDHEM, Halil (1970), Elvah-ı Nakşiye Koleksiyonu (Çev. Gültekin Elibal), Milliyet Yayın Ltd. Şti. Yayınları, İstanbul.
- Mehmed Esad (1310), Mir’at-ı Mekteb-i Harbiye, Şirket-i Mürettebiye Matbaası, İstanbul.
- Mehmed Esad (1312), Mi’rat-ı Mühendishane-i Berri-i Hümayun, Karabet Matbaası, İstanbul.
- ÖZYİĞİT, Halil (2016), (Şeker) Ahmet Ali Paşa’nın Düzenlediği İlk Sergiler ve Türk Resmine Katkıları, Mehmet Surur Çelepi (Ed.), Prof. Dr. İsmail Çetişli Hatıra Kitabı içinde (s. 344-356), Akçağ Yayınları, Ankara.
- SİNANLAR, Seza (2008), Pera’da Resim Üretimi Ortamı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Şehabeddin (1924a), Türk Ressamları: Süleyman Seyyid, Milli Mecmua, Sy. 7, ss. 106-108.
- Şehabeddin (1924b), Türk Ressamları: İbrahim Paşa, Milli Mecmua, Sy. 12, ss. 184-185.
- Şehabeddin (1924c), Türk Ressamları: Tevfik Bey, Milli Mecmua, Sy. 13, ss. 205.
- Şehabeddin (1924d), Türk Ressamları: Ahmed Ali Paşa, Milli Mecmua, Sy. 15, ss. 236-238.
- Şehabeddin (1924e), Türk Ressamları: Hüsnü Yusuf Bey, Milli Mecmua, Sy. 17, ss. 268-270.
- Şahabeddin (1924f), Türk Ressamları: Yusuf Ziya Paşa, Millî Mecmua, Sy. 18, ss. 284-286.
- ŞİŞMAN, Adnan (2004), Tanzimat Döneminde Fransa’ya gönderilen Osmanlı Öğrencileri, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
- THALASSO, Adolphe (1997), L’Art Ottoman Les Peintres De Turquie, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
- THALASSO, Adolphe (1910), Turkische Kunst, Beckman, Berlin.
- TERZİ, İhsan (1988), Mehmed Esad’ın Mir’at-ı Mühendishane-i Berri-i Hümayun ve Mir’at-ı Mekteb-i Harbiye Adlı Eserlerine Göre 19. Yüzyıl Türk Resmi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- YETİK, Sami (1940), Ressamlarımız, Marifet Basımevi, İstanbul.
- RENDA, Günsel, İNANKUR, Zeynep (2010), İmparatorluktan Portreler, 3. Baskı, MAS Matbaacılık A.Ş., İstanbul.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 4 Kasım 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017Cilt: 7 Sayı: 14 |
Cited By
Osmanlı'da Özel Bir Resim Mektebi ve Nizamnamesi
Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
https://doi.org/10.51290/dpusbe.1483059
İLK DEVİR TÜRK RESSAMLARINDAN BİR KESİT VE RESİM SANATINA KATKILARI
Belgi Dergisi
Halil ÖZYİĞİT
https://doi.org/10.33431/belgi.897250
