Öz
The Ottoman Empire was a state which had dominated different
continents where different languages were spoken and people of different ethnic
backgrounds lived within their borders. Special
administration models are needed to administrate such a state. Because it is
not an easy task to orient different elements to a single target without
allowing them to cause problems and to adopt new methods to prevent a possible
disintegration at a later stage. In order to avoid the drawbacks identified in
this direction and to achieve the stated objectives, the administration model
adopted by the Ottoman Empire became the millet system. With the millet system,
the Ottoman State acted on the community rather than on the nation. Because the nation system, instead of
referring to ethnic origin, had the claim of accepting the concept of religion
as the unifying element. In this context, in this study, the millet system, which has been
successfully applied in the Ottoman Empire for a certain period and which
allows the masterful managing diversity, has been examined. It is important to
reveal the decentralized spirit concealed within the centralized administration
system of the Ottoman Empire through the millet system. It is the essence of the study to emphasize that a
system that serves as a unifying tool for the Ottoman Empire for a certain
period of time, is actually a disjoint in its inner workings due to hidden
gaps, and to shed light on the origins of the spirit of decentralization.
Anahtar Kelimeler
Ottoman Empire Millet System Decentralization Tanzimat Period Community Management
Kaynakça
- CLARK, Andrew (2007). Understanding Community: A Review of Networks, Ties and Contacts, ESRC National Centre for Research Methods, NCRM (National Center for Research Method) Working Paper Series, 9/07, University of Manchester, Leeds Social Sciences Institute, Manchester.BAYSAL, Jale (1983). “Kütüphanecilik”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, 5. Cilt, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 1306-1310.CRAWFORD, Robert (2002). What is Religion?, Routledge Taylor & Francis Group, London.ERDEM, Hüsameddin (2002). “Türk Ahlâkı”, Türkler, Orta Çağ, Cilt: 5, (Editörler: Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 1079-1105.ERYILMAZ, Bilal (1992). Osmanlı Devleti’nde Millet Sistemi, Ağaç Yayıncılık, İstanbul.FENDOĞLU, H. Tahsin (2002). “Amerika Birleşik Devletleri'nin Misyonerleri ve Osmanlı Devleti”, Türkler, Osmanlı, Cilt: 13, (Editörler: Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 340-354.GENCER, Mustafa (2002). “Osmanlı-Alman Münasebetleri Çerçevesinde "Şark Meselesi"”, Türkler, Osmanlı, Cilt: 13, (Editörler: Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 45-56.GÖLEN, Zafer (2002). “Yenileşme Çağında Boşnaklar”, Türkler, Osmanlı, Cilt: 14, (Editörler: Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 219-235.GREENFELD, Liah (1992). Nationalism Five Roads to Modernity, Harvard University Press, England.KARAL, Enver Ziya (2007). Osmanlı Tarihi: VI. Cilt: Islahat Fermanı Devri (1856 - 1861), 7. Baskı, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.KARPAT, Kemal H. (2008). Osmanlı Modernleşmesi Toplum, Kurumsal Değişim ve Nüfus, (Çevirenler: Akile Zorlu Durukan ve Kaan Durukan), 2. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara.KARPAT, Kemal H. (2006). Osmanlı’da Değişim, Modernleşme ve Uluslaşma, (Çeviren: Dilek Özdemir), İmge Kitabevi, Ankara. KARPAT, Kemal H. (2004). Balkanlar’da Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk, (Çeviren: Recep Boztemur), İmge Kitabevi, Ankara.KARPAT, Kemal H. (2001). Ortadoğu’da Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk, (Çevire: Recep Boztemur), İmge Kitabevi, Ankara.KÜÇÜK, Cevdet (1985). “Osmanlılarda “Millet Sistemi” ve Tanzimat”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, 4. Cilt, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 1007-1024.LEWIS, Bernard (1993). Modern Türkiye’nin Doğuşu, 5. Baskı, (Çeviren: Metin Kıratlı), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.ORTAYLI, İlber (2008). Türkiye Teşkilât ve İdare Tarihi, 3. Baskı, Cedit Neşriyat, Ankara.ORTAYLI, İlber (2005). “Millet (Osmanlılar’da Millet Sistemi)”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM), Cilt: 30, İstanbul, s. 66-70.ORTAYLI, İlber (2002). “Osmanlı İmparatorluğu'nda Millet Sistemi”, Türkler, Osmanlı, Cilt: 10, (Editörler: Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 393-399.ORTAYLI, İlber (1985). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Millet”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, 4. Cilt, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 996-1001.ÖZ, Mehmet (2002). “II. Viyana Seferine Kadar XVII. Yüzyıl”, Türkler, Osmanlı, Cilt: 9, (Editörler: Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 1298-1336.SAATÇİ, Meltem Begüm (2002). “XIX. Yüzyıl Sonunda Makedonya Sorunu ve Makedonya'da Kurulan Örgütler”, Türkler, Osmanlı, Cilt: 13, (Editörler: Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 188-207.SANDER, Oral (2003). Siyasi Tarih İlkçağlardan 1918’e, 12. Baskı, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.SHAW, Stanford (1985). “Osmanlı Imparatorluğu’nda Azınlıklar Sorunu”, (Çeviri: Ahmet Günlük), Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, 4. Cilt, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 1002-1006.SMİTH, Anthony D. (2010). Nationalism: Theory, Ideology, History, 2nd Edition, Polity Press, Cambridge.ŞENTÜRK, Recep (2005). “Millet”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM), Cilt: 30, İstanbul, s. 64-66.YEDİYILDIZ, Bahaeddin (2002). “Klasik Dönem Osmanlı Toplumuna Genel Bir Bakış”, Türkler, Osmanlı, Cilt: 10, (Editörler: Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 330-392.TÜRK DİL KURUMU BÜYÜK TÜRKÇE SÖZLÜĞÜ, DÜZEN,<http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5c0d1291dbfdf7.78673063>, (Erişim Tarihi: 09.12.2018).TÜRK DİL KURUMU BÜYÜK TÜRKÇE SÖZLÜĞÜ, TANZİMAT,<http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5c18b2a0da2ce4.92746857>, (Erişim Tarihi: 18.12.2018).
Öz
Osmanlı farklı kıtalarda
hâkimiyet kurmuş, sınırları içerisinde farklı dillerin konuşulduğu ve farklı
etnik kökenden insanların yaşadığı bir devletti. Böyle bir devleti yönetmek
için özel yönetim modellerine ihtiyaç duyulmaktadır. Çünkü farklı unsurları
sorun çıkarmalarına olanak vermeden tek bir hedefe doğru yöneltmek ve ileri bir
aşamada olası bir dağılmayı engelleyebilmek için yeni yöntemleri benimsemek
kolay bir uğraş değildir. Bu doğrultuda belirlenen sakıncalardan kaçınmak ve
belirtilen hedeflere ulaşmak için Osmanlı Devleti’nin benimsediği yönetim
modeli millet sistemi olmuştur. Osmanlı Devleti millet sistemi ile ulus
(nation) üzerinden değil, topluluk (community) unsuru üzerinden hareket
etmiştir. Çünkü millet sistemi etnik kökene atıf yapmak yerine, din kavramını
birleştirici unsur olarak kabul etme iddiasına sahipti. Bu bağlamda, bu
çalışmada Osmanlı Devleti’nde belirli bir süre başarılı bir biçimde uygulanan
ve farklılıkların ustaca yönetilmesine olanak tanıyan millet sistemi
incelenmiştir. Osmanlı Devleti’nin merkeziyetçi yönetim sistemi içerisinde
gizlenmiş adem-i merkeziyetçi ruhunun millet sistemi üzerinden açığa
çıkarılması önem taşımaktadır. Osmanlı Devleti için belirli bir dönem birleştirici
bir araç vazifesi gören bir sistemin, gerçekte iç işleyişindeki gizli kalmış
aksaklıklar yüzünden ayrıştırıcı olduğunun vurgulanması ve adem-i
merkeziyetçilik ruhunun kökenlerine ışık tutulması çalışmanın özünü
oluşturmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Osmanlı Devleti Millet Sistemi Adem-i Merkeziyetçilik Tanzimat Dönemi
Kaynakça
- CLARK, Andrew (2007). Understanding Community: A Review of Networks, Ties and Contacts, ESRC National Centre for Research Methods, NCRM (National Center for Research Method) Working Paper Series, 9/07, University of Manchester, Leeds Social Sciences Institute, Manchester.BAYSAL, Jale (1983). “Kütüphanecilik”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, 5. Cilt, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 1306-1310.CRAWFORD, Robert (2002). What is Religion?, Routledge Taylor & Francis Group, London.ERDEM, Hüsameddin (2002). “Türk Ahlâkı”, Türkler, Orta Çağ, Cilt: 5, (Editörler: Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 1079-1105.ERYILMAZ, Bilal (1992). Osmanlı Devleti’nde Millet Sistemi, Ağaç Yayıncılık, İstanbul.FENDOĞLU, H. Tahsin (2002). “Amerika Birleşik Devletleri'nin Misyonerleri ve Osmanlı Devleti”, Türkler, Osmanlı, Cilt: 13, (Editörler: Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 340-354.GENCER, Mustafa (2002). “Osmanlı-Alman Münasebetleri Çerçevesinde "Şark Meselesi"”, Türkler, Osmanlı, Cilt: 13, (Editörler: Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 45-56.GÖLEN, Zafer (2002). “Yenileşme Çağında Boşnaklar”, Türkler, Osmanlı, Cilt: 14, (Editörler: Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 219-235.GREENFELD, Liah (1992). Nationalism Five Roads to Modernity, Harvard University Press, England.KARAL, Enver Ziya (2007). Osmanlı Tarihi: VI. Cilt: Islahat Fermanı Devri (1856 - 1861), 7. Baskı, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.KARPAT, Kemal H. (2008). Osmanlı Modernleşmesi Toplum, Kurumsal Değişim ve Nüfus, (Çevirenler: Akile Zorlu Durukan ve Kaan Durukan), 2. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara.KARPAT, Kemal H. (2006). Osmanlı’da Değişim, Modernleşme ve Uluslaşma, (Çeviren: Dilek Özdemir), İmge Kitabevi, Ankara. KARPAT, Kemal H. (2004). Balkanlar’da Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk, (Çeviren: Recep Boztemur), İmge Kitabevi, Ankara.KARPAT, Kemal H. (2001). Ortadoğu’da Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk, (Çevire: Recep Boztemur), İmge Kitabevi, Ankara.KÜÇÜK, Cevdet (1985). “Osmanlılarda “Millet Sistemi” ve Tanzimat”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, 4. Cilt, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 1007-1024.LEWIS, Bernard (1993). Modern Türkiye’nin Doğuşu, 5. Baskı, (Çeviren: Metin Kıratlı), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.ORTAYLI, İlber (2008). Türkiye Teşkilât ve İdare Tarihi, 3. Baskı, Cedit Neşriyat, Ankara.ORTAYLI, İlber (2005). “Millet (Osmanlılar’da Millet Sistemi)”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM), Cilt: 30, İstanbul, s. 66-70.ORTAYLI, İlber (2002). “Osmanlı İmparatorluğu'nda Millet Sistemi”, Türkler, Osmanlı, Cilt: 10, (Editörler: Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 393-399.ORTAYLI, İlber (1985). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Millet”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, 4. Cilt, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 996-1001.ÖZ, Mehmet (2002). “II. Viyana Seferine Kadar XVII. Yüzyıl”, Türkler, Osmanlı, Cilt: 9, (Editörler: Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 1298-1336.SAATÇİ, Meltem Begüm (2002). “XIX. Yüzyıl Sonunda Makedonya Sorunu ve Makedonya'da Kurulan Örgütler”, Türkler, Osmanlı, Cilt: 13, (Editörler: Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 188-207.SANDER, Oral (2003). Siyasi Tarih İlkçağlardan 1918’e, 12. Baskı, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.SHAW, Stanford (1985). “Osmanlı Imparatorluğu’nda Azınlıklar Sorunu”, (Çeviri: Ahmet Günlük), Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, 4. Cilt, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 1002-1006.SMİTH, Anthony D. (2010). Nationalism: Theory, Ideology, History, 2nd Edition, Polity Press, Cambridge.ŞENTÜRK, Recep (2005). “Millet”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM), Cilt: 30, İstanbul, s. 64-66.YEDİYILDIZ, Bahaeddin (2002). “Klasik Dönem Osmanlı Toplumuna Genel Bir Bakış”, Türkler, Osmanlı, Cilt: 10, (Editörler: Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 330-392.TÜRK DİL KURUMU BÜYÜK TÜRKÇE SÖZLÜĞÜ, DÜZEN,<http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5c0d1291dbfdf7.78673063>, (Erişim Tarihi: 09.12.2018).TÜRK DİL KURUMU BÜYÜK TÜRKÇE SÖZLÜĞÜ, TANZİMAT,<http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5c18b2a0da2ce4.92746857>, (Erişim Tarihi: 18.12.2018).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Siyaset Bilimi |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 23 Nisan 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019Cilt: 9 Sayı: 17 |
Cited By
Toplumsal Uyum ve Yabancılaşma Sarkacında Erken Dönem [15-17. Yüzyıl] Osmanlı-Sırp İlişkileri
Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi
https://doi.org/10.21021/osmed.1389919
