Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

URARTU (URARTIAN) PERIOD METAL ARTIFACTS AT MURAT TEPE

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 18, 731 - 750, 21.10.2019

Abdulkadir Özdemir

https://doi.org/10.29029/busbed.568295
Cited By: 1

Öz

This paper; introduces the results of a rescue excavation conducted at the site of Murat Tepe, located on a natural hillock along the banks of the Murat River. In Murat Tepe, local traces of the Urartian art of jewelry, one of the strongest civilizations of the Near East, reigned in 9-7 BC. The site most likely acted as a way-station (or staging-post) within the sophisticated land-based Urartian road network that connected the heartland of the Urartian kingdom to the Elazığ region (Alzi) on its western frontier during the Middle Iron Age. Because in this settlement, architectural remains belonging to a rectangular structure with many rooms and projecting buttresses on the corners rizalite were uncovered. The pottery assemblage recovered from the site represents regional versions of typical Urartian pottery, while metal objects such as bronze eyelettype pins, bracelets, earrings, ring necklace, fibula, and belts display characteristic features of comparable finds known to us from major excavated Urartian sites of this period. The metal works of Murat Tepe make a significant contribution to our archeological knowledge about the existence of Urartu in Bingöl region in the Middle Iron Age.

Kaynakça

  • AKURGAL, Ekrem (1968), Urartaısche und Altıranısche Kunstzentren, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
  • ASLANAOV, G.; İbrahimov, B. ve Kashkay, S. (2002), Drevnie Nekropoli Xaraba-Gilan, Bakü.
  • ARSLAN SEVİN, Necla (2005), Urartu Takı Sanatı, Arkeoatlas 4, ss. 108-109.
  • AYAZ, Gulan (2006), Van/Altıntepe Urartu Nekropolü Takıları, (Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksel Lisans Tezi) Van.
  • BELLİ, Oktay (2004a), Anadolu’da Kalay ve Bronzun Tarihçesi, İstanbul.
  • BELLİ, Oktay (2004b), Urartu: Savaş ve Estetik, F. Özdem (ed.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları-1917.
  • BELLİ, Oktay (2010), Urartu Takıları, İstanbul.
  • BURNEY, C.A. ve Lang, D.M. (1971), The Peoples of the Hills, Ancient Ararat and Caucasus, London.
  • ÇAVUŞOĞLU, Rafet (2002), Urartu Kemerleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum Atatürk Üniversitesi.
  • ÇAVUŞOĞLU, Rafet (2014a), Rezan Has Müzesi Urartu Kemer Koleksiyonu, RHM, İstanbul.
  • ÇAVUŞOĞLU, Rafet (2014b), Rezan Has Müzesi Urartu Takıları Restorasyon ve Konservasyon Projesi, RHM, İstanbul.
  • ÇEVİK, Nevzat (2000), Urartu Kaya Mezarları ve Ölü Gömme Gelenekleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
  • ÇİLİNGİROĞLU, Altan (1997), Urartu Krallığı Tarihi ve Sanatı, İzmir.
  • ERDEM, Aylin Ümit ve Konyar, Erkan (2011), “Urartu Çanak Çömleği”, Urartu Doğu’da Değişim Transformation in the East, K. Köroğlu and E. Konyar (eds.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, ss. 268-285.
  • ERZEN, Afif (1978), Çavuştepe I, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • ERZEN, Afif (1986), Doğu Anadolu ve Urartular, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • GÖGTAŞ, Nasır ve İgit, İlter (2019), “Ahlat Müzesinde Bulunan Urartu Dönemi Madeni Takıları”, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl.9, Cilt 9, Sayı 17, ss. 535-552.
  • HAUPTMANN, Harald (1974), “Norşun Tepe Kazıları, 1971,” in Keban Projesi 1971 Çalışmaları, pp. 71-82. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • HAUPTMANN, Harald (1976), “Norşun Tepe Kazıları, 1972,” in Keban Projesi 1972 Çalışmaları, pp. 41-69. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • KELLNER, H. J. (1991), “Grouping and Dating of Bronze Belts”, Urartu A Metalworking Center in The First Millenium B.C.E, R. Merhav (ed.), Tell Aviv: Sabinsky Prees Ltd. pp. 142-161.
  • KOZBE, Gülriz; Çevik, Özlem ve Sağlamtimur, Haluk (2001), “Pottery”, Ayanis I: Ten Years’ Excavations at Rusahinili Eiduru-kai 1989-1998, A. Çilingiroğlu ve M. Salvini (eds.), Documenta Asiana VI, Roma, pp. 85-153.
  • KÖROĞLU, Kemalettin (1996), Urartu Krallığı Döneminde Elazığ (Alzi) ve Çevresi, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
  • KÖROĞLU, Kemalettin (1998), Üçtepe I. Yeni Kazı ve Yüzey Araştırmaları Işığında Diyarbakır/Üçtepe ve Çevresinin Yeni Asur Dönemi Coğrafyası, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • KÖROĞLU, Kemalettin (2011), “Urartu: Krallık ve Aşiretler”, Urartu Doğuda Değişim, K. Köroğlu ve E. Konyar (eds.), ss. 12-53. İstanbul.
  • KÖROĞLU, Kemalettin ve Konyar, Erkan (2008), “Comments on the Early/Middle Iron Age Chronology of Lake Van Basin”, ANES 45, pp. 123-146.
  • ÖĞÜN, Baki (1978a), “Die Urartaeischen Bestattungsbrauche”, Studien zur Beligion und Kultur Kleinasiens, Festchrieft für Friedrich Karl Dörner zum 65. Geburstag am 28 Februar 1976, S. Şahin, E. Schwertheim ve J. Wagner (eds.), Leiden: E.J. Brill, pp. 639-678.
  • ÖĞÜN, Baki (1978b), “Die Urartaeischen Graber in Der Gegend Von Adilcevaz und Patnos”, The Proceedings of the Xth Internationsl Congress of Classical Archaeology Vol I-III, E. Akurgal (ed.), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, ss. 61-67.
  • ÖKSE, Ayşe Tuba ve Görmüş, Ahmet (2014), “Demir Çağında Salat Tepe”, Veli Sevin’e Armağan. Arkeolojiyle Geçen bir Yaşam için Yazılar, A.Özfırat (ed.), İstanbul: Ege Yayınları, ss. 233-255.
  • ÖKSE, Ayşe Tuba; Erdoğan, Nihat; Görmüş, Ahmet ve Atay, F. (2014), Ilısu Barajı İnşaat Sahası Kurtarma Projesi I: Demir Çağı, Mardin.
  • ÖZDEMİR, Abdulkadir; Kılınç, Ziya; Ağtaş, Y.; Demir, E.; Tofur, M.; Aydın, B. ve Kan, E. (2018), “2018 Yılı Murat (Norik) Höyük Kazı Çalışmaları: Ön Değerlendirmeler”, Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi Cilt: V, Sayı: 2, Elazığ, ss. 83-94.
  • PEDDE, Friedhelm (2000), Vorderasiatische Fibeln: Von der Levante bis Iran, Berlin.
  • SEVİN, Veli (1987), “Malatya-Elazığ-Bingöl İlleri Yüzey araştırması 1985”, IV. AST, ss. 279-300.
  • SEVİN, Veli (1988), “Elazığ-Tunceli-Bingöl İlleri Yüzey araştırması 1985”, V. AST, ss. 1-44.
  • SEVİN, Veli (1989a), “Elazığ-Bingöl Yüzey araştırması 1985”, VI. AST, ss. 451-500.
  • SEVİN, Veli (1989b), “Doğu Anadolu’da En Eski Karayolu”, Müze, Sayı 1, ss. 32-35.
  • SEVİN, Veli (1991), “The Southwestward Expansion of Urartu: New Observations”, Anatolian Iron Ages, A. Çilingiroğlu ve D.H. French (eds.), Oxford: Oxbow Books, pp. 97-112.
  • SEVİN, Veli (1994), “The Excavations at the Van Castle Mound”, Anatolian Iron Age 3, A.Çilingiroğlu ve D.H.French (eds.), London: The British Institute of Archaeology at Ankara Monograph 16, pp. 221-228.
  • SEVİN, Veli (1999), “The Origins of the Urartians in the Light of the Van/Karagündüz Excavations”, Anatolian Studies, Vol. 49, pp. 159-164.
  • SEVİN, Veli (2012), Van Kalesi Urartu Kral Mezarları ve Altıntepe Halk Mezarlığı, İstanbul: Ege Yayınları.
  • STONE, E.C. ve Zimansky, P. (2003), “The Urartian Transformaiton in the Outher Town of Ayanis”, Archaeology in the Borderlands, Investigations in Caucasia and Beyond, A.T. Smith ve K.S. Rubinson (eds.), Los Angeles, pp. 213-228.
  • TARHAN, M. Taner (1994), “Recent Researches at the Urartian Capital Tushpa”, Tel Aviv 21/1, pp. 22-57.
  • TARHAN, M. Taner ve Sevin, Veli (1977), “Van Bölgesinde Urartu Araştırmaları (I): Askeri ve Sivil Mimariye Ait Yeni Gözlemler”, Anadolu Araştırmaları IV-V, İstanbul, ss. 273-345.
  • TONBUL, Saadettin (1990), “Bingöl Ovası ve Çevresinin Jeomorfolojisi ve Gelişimi”, Coğrafya Araştırmaları Dergisi Cilt 2, Sayı 2, ss. 329-352.
  • ÜNGÖR, İbrahim (2015), “Erzincan Müzesinde Bulunan Urartu Dönemine Ait Bir Grup Tunç Bilezik ve Küpeler”, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 5, Sayı 10, ss. 151-168.
  • YILDIRIM, Recep (1989), Urartu İğneleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • YİĞİTPAŞA, Davut (2016), “Arkeolojik Veriler ve Müze Buluntuları Işığında Urartu Madeni Bilezikleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 9, Sayı 42, ss. 999-1017.
  • WARTKE, R. Bernhard (1990), Toprakkale. Untersuchungen zu den Metallobjekten im Vorderasiatischen Museum zu Berlin, Schriften zur Geschichte und Kultur des Alten Orient 22, Berlin.

MURAT TEPE’DE ELE GEÇEN URARTU DÖNEMİ METAL ESERLERİ

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 18, 731 - 750, 21.10.2019

Abdulkadir Özdemir

https://doi.org/10.29029/busbed.568295
Cited By: 1

Öz

Bu çalışma; Bingöl bölgesinde Murat Nehri kenarında doğal bir tepe üzerinde bulunan Murat Tepe’de yapılan kurtarma kazısı sonuçlarında ele geçen Urartu dönemi metal eserlerini tanıtır.2 Murat Tepe’de, MÖ 9-7. yüzyıllarda hüküm sürmüş Yakın Doğu’nun güçlü uygarlıklarından biri olan Urartu takı sanatının yerel izleri görülmektedir. Bu yerleşimin büyük olasılıkla Urartu krallığının yerleşim merkezi ile krallığın batı sınırında bulunan Elazığ bölgesi (Alzi) arasındaki iletişimi sağlayan sofistike karayolu güzergahı üzerinde bir konaklama istasyonu olduğu düşünülmektedir. Çünkü bu yerleşimde çok odalı ve köşeleri rizalitli bir dikdörtgen yapıya ait mimari kalıntıları ortaya çıkarılmıştır. Burada yapılan kazılarda ele geçen buluntular arasında tanımlanan seramiklerin Urartu merkezinde kullanılan seramik geleneğinin yerel ve yöresel örneklerini temsil ettiği görülmektedir. Bu çalışmanın konusunu oluşturan metal eserler; bileklik, boyunluk, yüzük ve küpeler, iğneler, fibula ve kemer parçaları yine yerel özellikler sergiler. Murat Tepe metal eserleri Orta Demir Çağ’da Bingöl bölgesinde Urartu varlığı konusunda sahip olduğumuz arkeolojik bilgilerimize önemli oranda yeni bir katkı sağlar nitelikte olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Doğu Anadolu Bingöl Urartu Metal Eserler Fibula

Kaynakça

  • AKURGAL, Ekrem (1968), Urartaısche und Altıranısche Kunstzentren, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
  • ASLANAOV, G.; İbrahimov, B. ve Kashkay, S. (2002), Drevnie Nekropoli Xaraba-Gilan, Bakü.
  • ARSLAN SEVİN, Necla (2005), Urartu Takı Sanatı, Arkeoatlas 4, ss. 108-109.
  • AYAZ, Gulan (2006), Van/Altıntepe Urartu Nekropolü Takıları, (Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksel Lisans Tezi) Van.
  • BELLİ, Oktay (2004a), Anadolu’da Kalay ve Bronzun Tarihçesi, İstanbul.
  • BELLİ, Oktay (2004b), Urartu: Savaş ve Estetik, F. Özdem (ed.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları-1917.
  • BELLİ, Oktay (2010), Urartu Takıları, İstanbul.
  • BURNEY, C.A. ve Lang, D.M. (1971), The Peoples of the Hills, Ancient Ararat and Caucasus, London.
  • ÇAVUŞOĞLU, Rafet (2002), Urartu Kemerleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum Atatürk Üniversitesi.
  • ÇAVUŞOĞLU, Rafet (2014a), Rezan Has Müzesi Urartu Kemer Koleksiyonu, RHM, İstanbul.
  • ÇAVUŞOĞLU, Rafet (2014b), Rezan Has Müzesi Urartu Takıları Restorasyon ve Konservasyon Projesi, RHM, İstanbul.
  • ÇEVİK, Nevzat (2000), Urartu Kaya Mezarları ve Ölü Gömme Gelenekleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
  • ÇİLİNGİROĞLU, Altan (1997), Urartu Krallığı Tarihi ve Sanatı, İzmir.
  • ERDEM, Aylin Ümit ve Konyar, Erkan (2011), “Urartu Çanak Çömleği”, Urartu Doğu’da Değişim Transformation in the East, K. Köroğlu and E. Konyar (eds.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, ss. 268-285.
  • ERZEN, Afif (1978), Çavuştepe I, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • ERZEN, Afif (1986), Doğu Anadolu ve Urartular, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • GÖGTAŞ, Nasır ve İgit, İlter (2019), “Ahlat Müzesinde Bulunan Urartu Dönemi Madeni Takıları”, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl.9, Cilt 9, Sayı 17, ss. 535-552.
  • HAUPTMANN, Harald (1974), “Norşun Tepe Kazıları, 1971,” in Keban Projesi 1971 Çalışmaları, pp. 71-82. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • HAUPTMANN, Harald (1976), “Norşun Tepe Kazıları, 1972,” in Keban Projesi 1972 Çalışmaları, pp. 41-69. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • KELLNER, H. J. (1991), “Grouping and Dating of Bronze Belts”, Urartu A Metalworking Center in The First Millenium B.C.E, R. Merhav (ed.), Tell Aviv: Sabinsky Prees Ltd. pp. 142-161.
  • KOZBE, Gülriz; Çevik, Özlem ve Sağlamtimur, Haluk (2001), “Pottery”, Ayanis I: Ten Years’ Excavations at Rusahinili Eiduru-kai 1989-1998, A. Çilingiroğlu ve M. Salvini (eds.), Documenta Asiana VI, Roma, pp. 85-153.
  • KÖROĞLU, Kemalettin (1996), Urartu Krallığı Döneminde Elazığ (Alzi) ve Çevresi, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
  • KÖROĞLU, Kemalettin (1998), Üçtepe I. Yeni Kazı ve Yüzey Araştırmaları Işığında Diyarbakır/Üçtepe ve Çevresinin Yeni Asur Dönemi Coğrafyası, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • KÖROĞLU, Kemalettin (2011), “Urartu: Krallık ve Aşiretler”, Urartu Doğuda Değişim, K. Köroğlu ve E. Konyar (eds.), ss. 12-53. İstanbul.
  • KÖROĞLU, Kemalettin ve Konyar, Erkan (2008), “Comments on the Early/Middle Iron Age Chronology of Lake Van Basin”, ANES 45, pp. 123-146.
  • ÖĞÜN, Baki (1978a), “Die Urartaeischen Bestattungsbrauche”, Studien zur Beligion und Kultur Kleinasiens, Festchrieft für Friedrich Karl Dörner zum 65. Geburstag am 28 Februar 1976, S. Şahin, E. Schwertheim ve J. Wagner (eds.), Leiden: E.J. Brill, pp. 639-678.
  • ÖĞÜN, Baki (1978b), “Die Urartaeischen Graber in Der Gegend Von Adilcevaz und Patnos”, The Proceedings of the Xth Internationsl Congress of Classical Archaeology Vol I-III, E. Akurgal (ed.), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, ss. 61-67.
  • ÖKSE, Ayşe Tuba ve Görmüş, Ahmet (2014), “Demir Çağında Salat Tepe”, Veli Sevin’e Armağan. Arkeolojiyle Geçen bir Yaşam için Yazılar, A.Özfırat (ed.), İstanbul: Ege Yayınları, ss. 233-255.
  • ÖKSE, Ayşe Tuba; Erdoğan, Nihat; Görmüş, Ahmet ve Atay, F. (2014), Ilısu Barajı İnşaat Sahası Kurtarma Projesi I: Demir Çağı, Mardin.
  • ÖZDEMİR, Abdulkadir; Kılınç, Ziya; Ağtaş, Y.; Demir, E.; Tofur, M.; Aydın, B. ve Kan, E. (2018), “2018 Yılı Murat (Norik) Höyük Kazı Çalışmaları: Ön Değerlendirmeler”, Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi Cilt: V, Sayı: 2, Elazığ, ss. 83-94.
  • PEDDE, Friedhelm (2000), Vorderasiatische Fibeln: Von der Levante bis Iran, Berlin.
  • SEVİN, Veli (1987), “Malatya-Elazığ-Bingöl İlleri Yüzey araştırması 1985”, IV. AST, ss. 279-300.
  • SEVİN, Veli (1988), “Elazığ-Tunceli-Bingöl İlleri Yüzey araştırması 1985”, V. AST, ss. 1-44.
  • SEVİN, Veli (1989a), “Elazığ-Bingöl Yüzey araştırması 1985”, VI. AST, ss. 451-500.
  • SEVİN, Veli (1989b), “Doğu Anadolu’da En Eski Karayolu”, Müze, Sayı 1, ss. 32-35.
  • SEVİN, Veli (1991), “The Southwestward Expansion of Urartu: New Observations”, Anatolian Iron Ages, A. Çilingiroğlu ve D.H. French (eds.), Oxford: Oxbow Books, pp. 97-112.
  • SEVİN, Veli (1994), “The Excavations at the Van Castle Mound”, Anatolian Iron Age 3, A.Çilingiroğlu ve D.H.French (eds.), London: The British Institute of Archaeology at Ankara Monograph 16, pp. 221-228.
  • SEVİN, Veli (1999), “The Origins of the Urartians in the Light of the Van/Karagündüz Excavations”, Anatolian Studies, Vol. 49, pp. 159-164.
  • SEVİN, Veli (2012), Van Kalesi Urartu Kral Mezarları ve Altıntepe Halk Mezarlığı, İstanbul: Ege Yayınları.
  • STONE, E.C. ve Zimansky, P. (2003), “The Urartian Transformaiton in the Outher Town of Ayanis”, Archaeology in the Borderlands, Investigations in Caucasia and Beyond, A.T. Smith ve K.S. Rubinson (eds.), Los Angeles, pp. 213-228.
  • TARHAN, M. Taner (1994), “Recent Researches at the Urartian Capital Tushpa”, Tel Aviv 21/1, pp. 22-57.
  • TARHAN, M. Taner ve Sevin, Veli (1977), “Van Bölgesinde Urartu Araştırmaları (I): Askeri ve Sivil Mimariye Ait Yeni Gözlemler”, Anadolu Araştırmaları IV-V, İstanbul, ss. 273-345.
  • TONBUL, Saadettin (1990), “Bingöl Ovası ve Çevresinin Jeomorfolojisi ve Gelişimi”, Coğrafya Araştırmaları Dergisi Cilt 2, Sayı 2, ss. 329-352.
  • ÜNGÖR, İbrahim (2015), “Erzincan Müzesinde Bulunan Urartu Dönemine Ait Bir Grup Tunç Bilezik ve Küpeler”, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 5, Sayı 10, ss. 151-168.
  • YILDIRIM, Recep (1989), Urartu İğneleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • YİĞİTPAŞA, Davut (2016), “Arkeolojik Veriler ve Müze Buluntuları Işığında Urartu Madeni Bilezikleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 9, Sayı 42, ss. 999-1017.
  • WARTKE, R. Bernhard (1990), Toprakkale. Untersuchungen zu den Metallobjekten im Vorderasiatischen Museum zu Berlin, Schriften zur Geschichte und Kultur des Alten Orient 22, Berlin.
Toplam 47 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Arkeoloji
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Abdulkadir Özdemir 0000-0003-3333-9118

Yayımlanma Tarihi 21 Ekim 2019
Yayımlandığı Sayı Yıl 2019Cilt: 9 Sayı: 18

Kaynak Göster

APA Özdemir, A. (2019). MURAT TEPE’DE ELE GEÇEN URARTU DÖNEMİ METAL ESERLERİ. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 731-750. https://doi.org/10.29029/busbed.568295

Cited By

Murat Tepe ve Murat Höyük Kazıları Işığında Doğu Anadolu Ölü Gömme Gelenekleri Üzerine Yeni Gözlemler: İki Yeni Urartu Toprak Mezarı
Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute
Abdulkadir ÖZDEMİR
https://doi.org/10.30794/pausbed.760388
 Kapak Resmi İndir
Creative Commons Lisansı