Öz
Uzun yıllar Osmanlı hakimiyeti altında kalan Girit’in bu iki yüz atmış sekiz yıllık sürecinde çok sayıda şair yetişmiştir. Girit’teki Türk İslâm hakimiyetinin günümüze kalan tek delili o yıllarda kaleme alınan çok sayıdaki eserlerdir. Hem düzyazı hem de şiir alanında verdiği eserlerle Girit’teki Türk edebiyatı için önemli bir isim -hiç şüphesiz- Hanyalı Nûrî’dir.
Hanyalı Nûrî’nin seçme şiirlerini bir araya getirerek tertip ettiği dîvânı, içindeki şiir sayısı kadar çeşitliliğiyle de dikkat çekmektedir. Bu şiirlerinden birisi, aslında müstakil bir eser sayılabilecek olan yetmiş dört beyitlik bir mesnevidir. Şair bu eserini hilye türünde kaleme almıştır. Daha önce yazılan Hakanî ve Cevrî hilyelerini zeyl ettiğini özellikle belirtmiştir.
Bu çalışmada; Hanyalı Nûrî, Hakanî ve Cevrî hakkında kısa bilgiler verilmiştir. Devamında Hanyalı Nûrî’nin Hilye-i Haseneynü’l-Ahseneyn başlıklı mesnevisi şekil ve muhteva bakımından incelenmiştir. Ayrıca şiirin tam metni paylaşılmıştır.
Kaynakça
- ATİK, Arzu (2013), “Cevrî, İbrahim Çelebi”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu. com, Erişim Tarihi: 21.11.2019.
- AYDIN, Abdullah (2009), Abdullah Aydın, Hanyalı Nûrî Osmân ve Dîvânı, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara.
- AYDIN, Abdullah (2015a), Hanyalı Nûrî ve Dîvânı, C. I, Berlin: Türkiye Âlim Kitapları Yayınları.
- AYDIN, Abdullah (2015b), Hanyalı Nûrî ve Dîvânı, C. II, Berlin: Türkiye Âlim Kitapları Yayınları.
- Barbaroszâde Şâkir (?), Câmi-i Târîh-i Girid Sahib-Dîvân Giridî Hanyavî Nûrî Beg Efendi’nin Terceme-i Hâli, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, TY. 205, v. 148b-150a.
- DERMAN, M. Uğur (1998), “Hilye”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 18, İstanbul, s. 47-51.
- DEVELLİOĞLU, Ferit (2010), Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
- ERDOĞAN, Mehtap (2011), Türk Edebiyatında Manzum Hilyeler, Cumhuriyet Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Doktora Tezi, Sivas.
- ERDOĞAN, Mehtap (2013), Türk Edebiyatında Manzum Hilyeler, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
- GÜLMEZ, Sema (2006), Cevrî İbrahim Çelebi ve Hilye-i Çihâr-Yâr-ı Güzîn Adlı Eseri, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
- İNAL, İbnülemin Mahmut Kemal (1988), Son Asır Türk Şairleri, C. III, İstanbul: Dergâh Yayınları.
- İntibah, (1881), “Terceme-i Hâl-i Osman Nurî Beg”, İntibah Gazetesi, 21 Ramazan 1298/ 5 Ağustos 1881, Numro: 33.
- Kâmî Yahya Efendi, Terceme-i Hâl-i Sahib-Divan Nûrî, Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi, 19 Hk 2113, v. 236b-241a.
- KURNAZ, Cemâl vd. (2001), Giritli Salacıoğlu Mustafa Celvetî Divânı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- KURTOĞLU, Orhan (2006), Girit Şairleri, Ankara: Akçağ Yayınları.
- Nûrî Osman Hanyavî (a), Târîh-i Girid, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, TY. 205.
- Nûrî Osman Hanyavî (b), Tarîkü’l-İhtisâr, Türk Dil Kurumu Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, Yz. A 209/3.
- Nûrî Osman Hanyavî (c), Tezyîl, Türk Dil Kurumu Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, Yz. A 193/2.
- Nûrî Osman Hanyavî (ç), Tuhfetü’n-Nûriye, Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi, 19 Hk 1876/2.
- ÖLKER, Gökhan (2013), “Lugât-ı Manzûme-i Nûriye Berây-ı Terceme-i Lisân-ı Rumiye Üzerine”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/9, Summer, Ankara, s. 2007-2019.
- PALA, İskender (1991), Hilye-i Saadet, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- PALA, İskender (2014), “Hakanî, Mehmed Beg”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu. com, Erişim Tarihi: 21.11.2019.
- SARIYANNIS, Marinos (2007), “A Source Of Cultural Life Of Eighteenth-Century Ottoman Crete”, Ariadni, (Girit Üniversitesi Felsefe Fakültesi Dergisi), S. 13, Girit, s. 79-99.
- TUMAN, Mehmed Nâil (2001), Tuhfe-i Nâilî, Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri, (Haz.: Cemâl KURNAZ ve Mustafa TATCI), C. II, Ankara: Bizim Büro Yayınları.
- UZUN, Mustafa (1998), “Hilye”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 18, İstanbul, s. 44-47.
Öz
Crete saw many poets during Ottomans' reign for two hundred and sixty
eight years. The only evidence of Ottomans' domination in Crete is literary works.
Hanyalı Nuri who wrote poems as well as proses is important for Turkish
literature in Crete.
Divan of Hanyalı Nuri is interesting in terms of both number and variety
of poems. One of these poems is a seventy four-couplet mesnevi that can be
considered as a distinct work. This literary work of the poet is in the form of hilye.
He stated that he added Hakani and Cevri's hilyes that were written a long time
ago.
This study provides information about Hanyalı Nuri, Hakani and Cevri.
Hanyalı Nuri's Hilye-i Haseneynu'l Abseneyn is analyzed in terms of form and
content. In addition, this study includes full text of the poem.
Kaynakça
- ATİK, Arzu (2013), “Cevrî, İbrahim Çelebi”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu. com, Erişim Tarihi: 21.11.2019.
- AYDIN, Abdullah (2009), Abdullah Aydın, Hanyalı Nûrî Osmân ve Dîvânı, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara.
- AYDIN, Abdullah (2015a), Hanyalı Nûrî ve Dîvânı, C. I, Berlin: Türkiye Âlim Kitapları Yayınları.
- AYDIN, Abdullah (2015b), Hanyalı Nûrî ve Dîvânı, C. II, Berlin: Türkiye Âlim Kitapları Yayınları.
- Barbaroszâde Şâkir (?), Câmi-i Târîh-i Girid Sahib-Dîvân Giridî Hanyavî Nûrî Beg Efendi’nin Terceme-i Hâli, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, TY. 205, v. 148b-150a.
- DERMAN, M. Uğur (1998), “Hilye”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 18, İstanbul, s. 47-51.
- DEVELLİOĞLU, Ferit (2010), Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
- ERDOĞAN, Mehtap (2011), Türk Edebiyatında Manzum Hilyeler, Cumhuriyet Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Doktora Tezi, Sivas.
- ERDOĞAN, Mehtap (2013), Türk Edebiyatında Manzum Hilyeler, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
- GÜLMEZ, Sema (2006), Cevrî İbrahim Çelebi ve Hilye-i Çihâr-Yâr-ı Güzîn Adlı Eseri, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
- İNAL, İbnülemin Mahmut Kemal (1988), Son Asır Türk Şairleri, C. III, İstanbul: Dergâh Yayınları.
- İntibah, (1881), “Terceme-i Hâl-i Osman Nurî Beg”, İntibah Gazetesi, 21 Ramazan 1298/ 5 Ağustos 1881, Numro: 33.
- Kâmî Yahya Efendi, Terceme-i Hâl-i Sahib-Divan Nûrî, Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi, 19 Hk 2113, v. 236b-241a.
- KURNAZ, Cemâl vd. (2001), Giritli Salacıoğlu Mustafa Celvetî Divânı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- KURTOĞLU, Orhan (2006), Girit Şairleri, Ankara: Akçağ Yayınları.
- Nûrî Osman Hanyavî (a), Târîh-i Girid, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, TY. 205.
- Nûrî Osman Hanyavî (b), Tarîkü’l-İhtisâr, Türk Dil Kurumu Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, Yz. A 209/3.
- Nûrî Osman Hanyavî (c), Tezyîl, Türk Dil Kurumu Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, Yz. A 193/2.
- Nûrî Osman Hanyavî (ç), Tuhfetü’n-Nûriye, Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi, 19 Hk 1876/2.
- ÖLKER, Gökhan (2013), “Lugât-ı Manzûme-i Nûriye Berây-ı Terceme-i Lisân-ı Rumiye Üzerine”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/9, Summer, Ankara, s. 2007-2019.
- PALA, İskender (1991), Hilye-i Saadet, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- PALA, İskender (2014), “Hakanî, Mehmed Beg”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu. com, Erişim Tarihi: 21.11.2019.
- SARIYANNIS, Marinos (2007), “A Source Of Cultural Life Of Eighteenth-Century Ottoman Crete”, Ariadni, (Girit Üniversitesi Felsefe Fakültesi Dergisi), S. 13, Girit, s. 79-99.
- TUMAN, Mehmed Nâil (2001), Tuhfe-i Nâilî, Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri, (Haz.: Cemâl KURNAZ ve Mustafa TATCI), C. II, Ankara: Bizim Büro Yayınları.
- UZUN, Mustafa (1998), “Hilye”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 18, İstanbul, s. 44-47.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 23 Ekim 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020Sayı: 20 |
Cited By
Hanyalı Nûrî Osman Divanı’nda Celvetîlik
Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi
Edibali KARABIYIK
https://doi.org/10.51605/mesned.913236
- Makale Dosyaları
