Öz
Kamu hizmetlerinin en önemli finansman kaynağını vergiler
oluşturmaktadır. Vatandaşlarla devlet arasında vergi aracılığıyla bir bağ
oluşmaktadır. Dolayısıyla ülkelerin ilk kuruluş dönemlerinde üzerinde en fazla
durdukları konulardan biri de vergilerdir. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilanından
sonra da en fazla düzenleme yapılan ve kanun çıkarılan hususlar arasında
vergiler bulunmaktadır. Cumhuriyet’in erken dönemlerinde vergilere genelde
ekstrafiskal amaçlarla başvurulmuştur. Bunun yanında bazı vergiler uygulamaya
geçirilmiş bazıları sadece teklif aşamasında kalarak yürürlüğe konulamamış,
bazılar ise ekonomik ve sosyal gerekçelerle yürürlükten kaldırılmışlardır. Yol
vergisi, Hayvan vergisi, İktisadi Buhran vergisi gibi kimi vergiler uygulamaya
konulurken, ekstrafiskal amaçlarla başvurulan Bekarlık vergisi sadece teklif
aşamasında kalarak yürürlüğe konulamayan vergiler arasında sayılabilir. Ayrıca
ekonomik ve sosyal gerekçelerle kaldırılan vergiler arasında en önemlisi de Aşar
vergisi olarak sayılabilmektedir. Bu çalışmada Cumhuriyet’in ilanından sonra ilk
dönemlerde uygulanan vergiler ve vergi düzenlemeleri incelenmiştir. Vergi
düzenlemelerinin geçirmiş olduğu evreler, farklı düzenlemelerin nasıl ele alındığı
ve uygulama sonuçları ele alınmıştır. Çalışmada daha çok vergi ile ilgili hukuki
düzenlemelerden istifade edilmiştir. Çalışma ile literatüre katkı sunulması
amaçlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Aşar Vergisi Hayvan Vergisi Yol Vergisi İktisadi Buhran Vergisi Bekarlık Vergisi
Kaynakça
- Referans1 ABDULA, Mohamad Sami (2016), “Ortadoğu Uygarlıklarında Vergi”, Ali Rıza Gökbunar ve Alparslan Uğur (Ed.), Sümerlerden Türkiye Cumhuriyetine Maliye Tarihi içinde (1-16), İstanbul: Beta Yayınları.
- Referans2 AKDOĞAN, Abdurrahman (2009), Kamu Maliyesi, 13. Baskı, Ankara: Gazi Yayınları.
- Referans3 ASKER, Ahmet ve YILDIZ, Emrah (2014), “Aşar Vergisinin Son Yıllarında Niğde ve Civarındaki Suistimaller Üzerine Bazı Gözlemler”, Turkish Studies, Cilt.9 Sayı.7, s.177-192.
- Referans4 BARZEL, Yoram ve KISER, Edgar (2002), “Taxation and Voting Rights In Medieval England and France”, Rathionality and Society, Cilt. 14, Sayı.4, ss.473-507.
- Referans5 COŞAR, Nevin (1996), “Aşar Vergisinin Kaldırılmasının Kısa Ve Uzun Dönemli Etkileri”, Toplumsal Tarih Dergisi, cilt:6, sayı:36, ss.7-14.
- Referans6 DURA, Cihan (1981) “Atatürk Döneminde Olağanüstü Vergiler”, Maliye Dergisi, Atatürk Özel Sayısı, ss.259-288.
- Referans7 GİRAY, Filiz. (2013), Maliye Tarihi, Güncellenmiş 6. Baskı, Bursa: Ekin Kitabevi.
- Referans8 GÖNÜLLÜ, Ali Rıza, (2015), “Milli Mücadele Ve Cumhuriyet Döneminde Hayvanlar Vergisi (1920-1962)”, SÜTAD, Sayı.38, ss.69-102.
- Referans9 JEZE, Gaston (1956). Maliye İlmi ve Fransız Mali Mevzuatı Hakkında Başlangıç Dersleri, Mehmet Ertuğruloğlu (Çev.), Ankara: Yeni Matbaa.
- Referans10 KİTAB-I MUKADDES, Tevrat, Levililer Bölümü, 27/30-32. Ayet.
- Referans11 LAUM, Bernhard (1952), Handbuch der Finanzwirtschaft, Almanya: Tübingen, 1952, s.215. Aktaran: TURHAN, Salih (1998), Vergi Teorisi ve Politikası, İstanbul: Filiz Kitabevi.
- Referans12 NADAROĞLU, Halil (2000), Kamu Maliyesi Teorisi, İstanbul: Beta.
- Referans13 OKÇUOĞLU, Gülsevin ve ÖNDER, İzettin (1987), “Aşarın Kaldırılması”, İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt 45, Sayı, 1-4, ss. 261-276.
- Referans14 ÖNDER, İzzettin (1988), Cumhuriyet Döneminde Tarım Kesimine Uygulanan Vergi Politikası, Türkiye’de Tarımsal Yapılar (1923-2000), Derleyenler; Şevket Pamuk, Zafer Toprak, Türk Sosyal Bilimler Derneği Yurt Yayınları 18, Ankara.
- Referans15 ÖZDEMİR, Nuray (2013), “Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Yol Vergisi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt. 32, Sayı.53, ss.213-247.
- Referans16 ÖZER, Sevilay (2013), “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Bekarlık Vergisine İlişkin Tartışmalar”, Gazi Akademik Bakış Dergisi, Cilt.6, Sayı.12, ss.173-191.
- Referans17 PALAMUT, Mehmet (1987), “Aşar ve Düşündürdükleri”, İktisat Fakültesi Mecmuası, C. 43 Prof. Dr. S. F. Ülgener'e Armağan İstanbul, ss. 69-78.
- Referans18 PANCHOLY, Kesari (1925), A Brief Introduction to Public Finance, Hindistan: Rewa.
- Referans19 PELİN, İbrahim Fazıl (1937), Finans İlmi ve Finansal Kanunlar, İstanbul: Bozkurt Basımevi.
- Referans20 RESMİ GAZETE, Ağnam Resmi Kanunu, https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc001/kanuntbmmc001/kanuntbmmc00100001.pdf, (Erişim Tarihi: 18.10.2019)
- Rreferans21 RICARDO, David (2013), Siyasal İktisadın ve Vergilendirmenin Temel İlkeleri, 2. Basım, Barış Zeren, (Çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Referans22 ROSS, Charles D. Ross ve PUGH, T.B. (1953), “The English Baronage and the Income Tax of 1436”, Historical Research, Cilt. 26, Sayı. 73.
- Referans23 SALAINE, Bernard (2003), The Economics of Taxation, Londra: The MIT Press.
- Referans24 SARAÇOĞLU, Fatih (2009). “1930-1939 Döneminde Vergi Politikası”, Maliye Dergisi, Sayı 157, ss. 131-149.
- Referans25 SCHULZE, Winfried (1995), “The Emergence and Consolidation of the Tax State. I. The Sixteenth Century” Bonney Richard (Ed.), Economic Systems and State Finance içinde (ss. 261-279), New York: Oxford Clarendon Press, , s.269.
- Referans26 SCMÖLDERS, Günter (1976), Genel Vergi Teorisi, Salih Turhan (Çev.), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 2149.
- Referans27 SELIGMAN, Edwin (1913), Essays on Taxation, 8. Baskı, Londra: Mc Millan.
- Referans28 SMITH, Adam (2012), Milletlerin Zenginliği, Haldun Derin (Çev.), 6. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Referans29 TÜRK, İsmail (1981), “Cumhuriyet Döneminde Vergi Sistemimizin Gelişmesi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi Atatürk Özel Sayısı, Cilt. 36, Sayı 1-4, s.336.
- Referans30 VARCAN, Nezih (1987), Türkiye’de Vergi Politikalarının Oluşumu (Cumhuriyet Dönemi), Anadolu Üniversitesi İİBF Yayınları No: 43, Eskişehir.
- Referans31 WEBBER, Carolyn ve WILDAVSKY (1986), Aaron. A History of Taxation and Expenditure in the Western World, İngiltere: Simon and Schuster.
Öz
The most important source of income for public services is taxes.
Connection has established beetween citizen and state by taxes. One of the most
important issues during the establishment of states is tax.
After the proclamation of the Republic of Turkey made the most regulations and
laws enacted tax matters between convenience. In the early period of Republic
taxes were also used for both financial and non-financial purposes, ie for the
realization of economic and social purposes. In addition, some taxes have been
implemented, some have not been enforced only by being in the bidding phase,
while others have been repealed for economic and social reasons.While some
taxes such as Road Tax, Animal Tax and Economic Depression Tax are
implemented, celibacy tax applied for extrafiscal purposes can be counted among
the taxes that cannot be enforced by remaining only in the bidding stage. In
addition, the most important among the taxes removed on economic and social
grounds can be counted as Ashar Tax. In this study, the taxes and tax regulations
applied in the first periods after the proclamation of the Republic were examined.
The phases of tax regulations, how different regulations are dealt with and the
results of implementation are discussed. In this study, legal regulations related to
tax were mostly benefited. With the study, it is aimed to contribute to the
literature.
Anahtar Kelimeler
Ashar Tax Animal Tax Road Tax Economic Depression Tax Celibacy Tax
Kaynakça
- Referans1 ABDULA, Mohamad Sami (2016), “Ortadoğu Uygarlıklarında Vergi”, Ali Rıza Gökbunar ve Alparslan Uğur (Ed.), Sümerlerden Türkiye Cumhuriyetine Maliye Tarihi içinde (1-16), İstanbul: Beta Yayınları.
- Referans2 AKDOĞAN, Abdurrahman (2009), Kamu Maliyesi, 13. Baskı, Ankara: Gazi Yayınları.
- Referans3 ASKER, Ahmet ve YILDIZ, Emrah (2014), “Aşar Vergisinin Son Yıllarında Niğde ve Civarındaki Suistimaller Üzerine Bazı Gözlemler”, Turkish Studies, Cilt.9 Sayı.7, s.177-192.
- Referans4 BARZEL, Yoram ve KISER, Edgar (2002), “Taxation and Voting Rights In Medieval England and France”, Rathionality and Society, Cilt. 14, Sayı.4, ss.473-507.
- Referans5 COŞAR, Nevin (1996), “Aşar Vergisinin Kaldırılmasının Kısa Ve Uzun Dönemli Etkileri”, Toplumsal Tarih Dergisi, cilt:6, sayı:36, ss.7-14.
- Referans6 DURA, Cihan (1981) “Atatürk Döneminde Olağanüstü Vergiler”, Maliye Dergisi, Atatürk Özel Sayısı, ss.259-288.
- Referans7 GİRAY, Filiz. (2013), Maliye Tarihi, Güncellenmiş 6. Baskı, Bursa: Ekin Kitabevi.
- Referans8 GÖNÜLLÜ, Ali Rıza, (2015), “Milli Mücadele Ve Cumhuriyet Döneminde Hayvanlar Vergisi (1920-1962)”, SÜTAD, Sayı.38, ss.69-102.
- Referans9 JEZE, Gaston (1956). Maliye İlmi ve Fransız Mali Mevzuatı Hakkında Başlangıç Dersleri, Mehmet Ertuğruloğlu (Çev.), Ankara: Yeni Matbaa.
- Referans10 KİTAB-I MUKADDES, Tevrat, Levililer Bölümü, 27/30-32. Ayet.
- Referans11 LAUM, Bernhard (1952), Handbuch der Finanzwirtschaft, Almanya: Tübingen, 1952, s.215. Aktaran: TURHAN, Salih (1998), Vergi Teorisi ve Politikası, İstanbul: Filiz Kitabevi.
- Referans12 NADAROĞLU, Halil (2000), Kamu Maliyesi Teorisi, İstanbul: Beta.
- Referans13 OKÇUOĞLU, Gülsevin ve ÖNDER, İzettin (1987), “Aşarın Kaldırılması”, İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt 45, Sayı, 1-4, ss. 261-276.
- Referans14 ÖNDER, İzzettin (1988), Cumhuriyet Döneminde Tarım Kesimine Uygulanan Vergi Politikası, Türkiye’de Tarımsal Yapılar (1923-2000), Derleyenler; Şevket Pamuk, Zafer Toprak, Türk Sosyal Bilimler Derneği Yurt Yayınları 18, Ankara.
- Referans15 ÖZDEMİR, Nuray (2013), “Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Yol Vergisi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt. 32, Sayı.53, ss.213-247.
- Referans16 ÖZER, Sevilay (2013), “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Bekarlık Vergisine İlişkin Tartışmalar”, Gazi Akademik Bakış Dergisi, Cilt.6, Sayı.12, ss.173-191.
- Referans17 PALAMUT, Mehmet (1987), “Aşar ve Düşündürdükleri”, İktisat Fakültesi Mecmuası, C. 43 Prof. Dr. S. F. Ülgener'e Armağan İstanbul, ss. 69-78.
- Referans18 PANCHOLY, Kesari (1925), A Brief Introduction to Public Finance, Hindistan: Rewa.
- Referans19 PELİN, İbrahim Fazıl (1937), Finans İlmi ve Finansal Kanunlar, İstanbul: Bozkurt Basımevi.
- Referans20 RESMİ GAZETE, Ağnam Resmi Kanunu, https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc001/kanuntbmmc001/kanuntbmmc00100001.pdf, (Erişim Tarihi: 18.10.2019)
- Rreferans21 RICARDO, David (2013), Siyasal İktisadın ve Vergilendirmenin Temel İlkeleri, 2. Basım, Barış Zeren, (Çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Referans22 ROSS, Charles D. Ross ve PUGH, T.B. (1953), “The English Baronage and the Income Tax of 1436”, Historical Research, Cilt. 26, Sayı. 73.
- Referans23 SALAINE, Bernard (2003), The Economics of Taxation, Londra: The MIT Press.
- Referans24 SARAÇOĞLU, Fatih (2009). “1930-1939 Döneminde Vergi Politikası”, Maliye Dergisi, Sayı 157, ss. 131-149.
- Referans25 SCHULZE, Winfried (1995), “The Emergence and Consolidation of the Tax State. I. The Sixteenth Century” Bonney Richard (Ed.), Economic Systems and State Finance içinde (ss. 261-279), New York: Oxford Clarendon Press, , s.269.
- Referans26 SCMÖLDERS, Günter (1976), Genel Vergi Teorisi, Salih Turhan (Çev.), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 2149.
- Referans27 SELIGMAN, Edwin (1913), Essays on Taxation, 8. Baskı, Londra: Mc Millan.
- Referans28 SMITH, Adam (2012), Milletlerin Zenginliği, Haldun Derin (Çev.), 6. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Referans29 TÜRK, İsmail (1981), “Cumhuriyet Döneminde Vergi Sistemimizin Gelişmesi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi Atatürk Özel Sayısı, Cilt. 36, Sayı 1-4, s.336.
- Referans30 VARCAN, Nezih (1987), Türkiye’de Vergi Politikalarının Oluşumu (Cumhuriyet Dönemi), Anadolu Üniversitesi İİBF Yayınları No: 43, Eskişehir.
- Referans31 WEBBER, Carolyn ve WILDAVSKY (1986), Aaron. A History of Taxation and Expenditure in the Western World, İngiltere: Simon and Schuster.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Ekonomi |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 23 Ekim 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020Sayı: 20 |
Cited By
1923-1950 Dönemi Mali Olayların Sosyolojik Açıdan Değerlendirilmesi
ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (ODÜSOBİAD)
https://doi.org/10.48146/odusobiad.1164452
ASSET TAX AS A MEASURE TAKEN AGAINST BLACK MARKETISM DURING THE WAR TURKEY
Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
https://doi.org/10.46790/erzisosbil.1065441
- Makale Dosyaları
