Öz
Aristotle’s distinction between the theoretical and the practical sciences leads to two types of reasoning. While the subject of theoretical sciences is the immoveable entities, the subject of practical sciences is the contingent field of action. The primary motivation that drives people to action is a preference, and behind every preference, there is practical reasoning (logismos). The concept of logismos, which has a rich content of meaning and derives from the concept of ‘logos’, which can be accepted as the reason for this richness, is one of the concepts that determine the choice of action. According to Aristotle, reason in the practical field operates differently from the classical theoretical syllogism, which aims to reach the truth and is the essential tool of theoretical reasoning. Because the practical field is where probability prevails, as stated. Therefore, the first thing to do to clarify the meaning of logismos is to identify its difference from the theoretical syllogism. How does the agent reason while an action occurs, and how does this reasoning relate to the theoretical syllogism, which is the classical Aristotelian reasoning? First of all, practical reasoning has at least two premises, one of which expresses something desired, and the other states a perceptual judgment, a state of affairs. However, the conclusion derived from these premises is not a proposition, contrary to the theoretical syllogism, but an action. Practical reasoning differs formally from theoretical syllogism and does not have the precision that theoretical syllogism has.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Anscombe, G. E. M. (1963). Intention. Harvard University Press.
- Aristoteles. (1995). Retorik (Çev. M. H. Doğan, 1. Baskı). Yapı Kredi Yayınları.
- Aristoteles. (1996). Metafizik (Çev. A. Arslan, 2. Baskı). Sosyal Yayınları.
- Aristoteles. (1997). Nikomakhos’a etik (Çev. S. Babür, 1. Baskı). Ayraç Yayınları.
- Aristoteles. (1998). Birinci çözümlemeler (Çev. A. Houshiary, 1. Baskı). Dost Kitabevi.
- Aristoteles. (1999). Eudemos’a etik (Çev. S. Babür, 1. Baskı). Dost Kitabevi.
- Aristoteles. (2005). İkinci çözümlemeler (Çev. A. Houshiary, 1. Baskı). Yapı Kredi Yayınları.
- Aristoteles. (2018). Politika (Çev. Ö. Orhan, 1. Baskı). Pinhan Yayıncılık.
- Aristotle. (1995). Movement of animals (Çev. A. S. L. Farquharson). In J. Barnes (Ed.), The complete works of Aristotle (Vol.1) (pp.1087-1096). Princeton University Press.
- Broadie, A. (1968). The practical syllogism. Analysis, 29(1), 26-28.
- Broadie, A. (1974). Aristotle on rational action. Phronesis, 19(1), 70-80.
- Chappell, T. D. J. (1995). Aristotle and Augustine on freedom. Macmillan.
- Fortenbaugh, W. W. (1969). Aristotle: Emotion and Moral Virtue. Arethusa, 2(2), 163-185.
- Hippokrates (2018). Hippokrates külliyatı (Çev. N. Nirven, 1. Baskı). Pinhan Yayıncılık.
- Kenny, A. (1979). Aristotle’s theory of the will. Duckworth.
- Lorenz, H. (2006). The Brute within: Appetitive desire in Plato and Aristotle. Oxford University Press.
- McIntyre, A. (2001). Erdem peşinde (Çev. M. Özcan, 1. Baskı). Ayrıntı Yayınları.
- Moss, J. (2014). Right reason in Plato and Aristotle: On the meaning of logos. Phronesis, 59, 181-230.
- Oranlı, İ. (2014). Aristotelesçi etik ve akrasia problemi. Cogito, 78, 239-247.
- Özcan, Z. (2001). Dipnot 941. Aristoteles, Ruh Üzerine (Çev. Z. Özcan, 2. Baskı). Alfa Yayınları.
- Peters, F. A. (2004). Antik Yunan felsefesi terimleri sözlüğü (Çev. H. Hünler, 1. Baskı). Paradigma Yayıncılık.
- Platon (2010). Devlet (Çev. S. Eyüboğlu & M. A. Cimcoz, 20. Baskı). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Ross, D. (2011). Aristoteles (Çev. A. Arslan, 1. Baskı). Kabalcı Yayıncılık.
- Santas, G. (1969). Aristotle on practical inference, the explanation of action, and akrasia. Phronesis, 14(2), 162- 189.
- Thornton, M. T. (1982). Aristotelian practical reason. Mind, 91(361), 57-76
Öz
Aristoteles’in teorik bilimler ile pratik bilimler arasında yaptığı ayrım iki tür akıl yürütme tarzına yol açar. Teorik bilimlerin konusu nesnesi değişmeyen varlıklar iken, pratik bilimlerin konusu olumsal özelliğe sahip olan eylem alanıdır. İnsanı eyleme geçiren temel saik tercihtir ve her tercihin arkasında pratik akıl yürütme (logismos) bulunur. Zengin bir anlam içeriğine sahip olan ve bu zenginliğin nedeni kabul edilebilecek ‘logos’ kavramından türeyen logismos kavramı, eylemin tercihi hususunda belirleyici olan kavramlardan biridir. Aristoteles’e göre pratik alanda akıl, klasik doğruya ulaşma çabası olan ve teorik akıl yürütmenin temel aracı olan teorik kıyasta olduğundan farklı bir şekilde işlem yapar. Çünkü söz konusu olan alan, belirtildiği üzere olasılığın söz konusu olduğu alandır. Dolayısıyla logismos’un anlamını açık kılmak için yapılması gereken ilk şey onun teorik kıyas ile farkını tespit etmektir. Bir eylem gerçekleşirken fail nasıl akıl yürütür ve bu akıl yürütme, klasik Aristotelesçi akıl yürütme olan teorik kıyas ile nasıl bir ilişki içerisindedir? Her şeyden önce pratik akıl yürütme istenen, arzu edilen bir şeyi dile getiren ve bir de bir algısal yargıyı, bir durumu belirten en az iki öncüle sahiptir. Buna karşın bu öncüllerden çıkarılan sonuç teorik kıyasdakinin tersine bir önerme değil, eylemdir. Pratik akıl yürütme biçimsel olarak teorik kıyasdan farklıdır ve teorik kıyasın sahip olduğu kesinliğe sahip değildir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Anscombe, G. E. M. (1963). Intention. Harvard University Press.
- Aristoteles. (1995). Retorik (Çev. M. H. Doğan, 1. Baskı). Yapı Kredi Yayınları.
- Aristoteles. (1996). Metafizik (Çev. A. Arslan, 2. Baskı). Sosyal Yayınları.
- Aristoteles. (1997). Nikomakhos’a etik (Çev. S. Babür, 1. Baskı). Ayraç Yayınları.
- Aristoteles. (1998). Birinci çözümlemeler (Çev. A. Houshiary, 1. Baskı). Dost Kitabevi.
- Aristoteles. (1999). Eudemos’a etik (Çev. S. Babür, 1. Baskı). Dost Kitabevi.
- Aristoteles. (2005). İkinci çözümlemeler (Çev. A. Houshiary, 1. Baskı). Yapı Kredi Yayınları.
- Aristoteles. (2018). Politika (Çev. Ö. Orhan, 1. Baskı). Pinhan Yayıncılık.
- Aristotle. (1995). Movement of animals (Çev. A. S. L. Farquharson). In J. Barnes (Ed.), The complete works of Aristotle (Vol.1) (pp.1087-1096). Princeton University Press.
- Broadie, A. (1968). The practical syllogism. Analysis, 29(1), 26-28.
- Broadie, A. (1974). Aristotle on rational action. Phronesis, 19(1), 70-80.
- Chappell, T. D. J. (1995). Aristotle and Augustine on freedom. Macmillan.
- Fortenbaugh, W. W. (1969). Aristotle: Emotion and Moral Virtue. Arethusa, 2(2), 163-185.
- Hippokrates (2018). Hippokrates külliyatı (Çev. N. Nirven, 1. Baskı). Pinhan Yayıncılık.
- Kenny, A. (1979). Aristotle’s theory of the will. Duckworth.
- Lorenz, H. (2006). The Brute within: Appetitive desire in Plato and Aristotle. Oxford University Press.
- McIntyre, A. (2001). Erdem peşinde (Çev. M. Özcan, 1. Baskı). Ayrıntı Yayınları.
- Moss, J. (2014). Right reason in Plato and Aristotle: On the meaning of logos. Phronesis, 59, 181-230.
- Oranlı, İ. (2014). Aristotelesçi etik ve akrasia problemi. Cogito, 78, 239-247.
- Özcan, Z. (2001). Dipnot 941. Aristoteles, Ruh Üzerine (Çev. Z. Özcan, 2. Baskı). Alfa Yayınları.
- Peters, F. A. (2004). Antik Yunan felsefesi terimleri sözlüğü (Çev. H. Hünler, 1. Baskı). Paradigma Yayıncılık.
- Platon (2010). Devlet (Çev. S. Eyüboğlu & M. A. Cimcoz, 20. Baskı). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Ross, D. (2011). Aristoteles (Çev. A. Arslan, 1. Baskı). Kabalcı Yayıncılık.
- Santas, G. (1969). Aristotle on practical inference, the explanation of action, and akrasia. Phronesis, 14(2), 162- 189.
- Thornton, M. T. (1982). Aristotelian practical reason. Mind, 91(361), 57-76
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Felsefe |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 27 Ekim 2023 |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Ekim 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023Sayı: 26 |
