Öz
Motifler tarihsel süreç içerisinde türlü etkileşimlerle gelişim göstermiş, ait oldukları kültürlerin kimliğinin oluşumunu olumlu yönde etkilemişlerdir. Türklerin incelikli zevk, ahlâk ve üstün bir gayretle sentezleyerek temellendirdikleri sanat anlayışı etkileyici bir motif dilinin oluşumuna katkıda bulunmuştur. Sembolik bir dil yapısına sahip olan motifler, kaynakları, kullanılış şekilleri, tasarlama yöntem ve tekniklerine göre tasniflenerek bugünkü halini almıştır. Klasikleşmiş kurallarla sınırları çizilen tezyinî sanatlardaki tasarım süreci -motif tasarım süreci, desen tasarım süreci, kompozisyon tasarım süreci- her aşamanın kendi içinde sistematik bir eyleme dönüşmesini gerekli kılmıştır. İlgili konu kapsamında üsluplaştırma ve soyutlama pratikleri nar örneği ekseninde açıklanmış olup sürecin getirdiği gereklilikler örneklemin belirlenmesi-tanımlama, teorik veri toplama, görsel veri toplama, teknik kural ve yöntemlerin belirlenmesi, etüt çalışması, taslak şablon üzerinde uygulama: üsluplaştırma ve soyutlama pratiği ve tasarım sürecinin sonlandırılması alt başlıkları çerçevesinde sınırlandırılmıştır. Söz konusu motif tasarım süreci analitik gözlem ve biçimsel taklit esasına dayandırılarak sistematik kurallar bütünü içerisinde değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Arnheim, R. (2005). Görsel Düşünme. (Çev.: Rahmi Öğdül). İstanbul: Metis Yayınları.
- Baudrillard, J. (2014). Sanat Komplosu Yeni Sanat Düzeni ve Çağdaş Estetik 1. (Çev.: E. Gen ve I. Ergün). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Birol, İ. A. & Derman, F. Ç. (2004). Türk Tezyinî San’atlarında Motifler. (4.baskı). İstanbul: Kubbealtı Yayınevi.
- Burckhardt, T. (2017). Doğuda Batıda Kutsal Sanat. İstanbul: İnsan Yayınları.
- Çağlıtütüncügil, E. (2013). Türk Süsleme Sanatında Nar: “Form, Köken ve İkonografik Anlamı. Türklük Bilimi Araştırmaları, 33, 61-92.
- Çalışkan, A. (2015). Üslup ve Üslupbilim Üzerine-1: İlk Belirlemeler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (34), 29-52.
- Çelikkan, Ş. G. (2018). Modern ve Postmodern Dönemlerde Soyut Sanat Felsefesi. (1. baskı). İzmir: Mungan Kavram Yayınevi.
- Dinç, S. (1993). Punica granatum L. (Nar) Bitkisinin Kimyasal Bileşimi ve Biyolojik Aktiviteleri, Ankara Eczacılık Fakültesi Dergisi, 22, (2), 38-50.
- Eco, U. (2021). Ortaçağ Estetiğinde Sanat ve Güzellik. (Çev. K. Atakay, 11. baskı). İstanbul: Can Yayınları.
- Eyupoğlu, İ. Z. (2004). Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü. İstanbul: Sosyal Yayınlar.
- İnce, A. T. (2011). Yazınsal Çeviride Biçem Aktarımı Sorunu, Folklor/Edebiyat, 17(66), 105-120.
- Kavas A. S., & Nuhoğlu, M., (2021). Türk Tezyînatındaki Hatâyî Üslubu Motiflerin Tasarım Sürecine Yönelik Taslak Şablon Önerisi: Penç Örneği . SADAB 10th International Conference on Social Researches and Behavioral Sciences (pp.396). Antalya, Turkey.
- Keskiner, C. (2011). Hatai / Türk Süsleme Sanatlarında Stilize Çiçekler. İstanbul: İlke Yayıncılık.
- Keskiner, C. (2020). Çizim ve Teknikleri ile Türk Tezhip Sanatı. İstanbul: İlke Yayınları.
- Korkmaz, H. (2010). Beyaz Zeminli Uşak Halılarındaki Kuş Motifine Dair Bir Çözümleme. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 19-32.
- Maktal (Erbaş) A. & Korkmaz Y. (2019). Motif ve Çizim Şemalarının Dijital Ortama Aktarılmasının Tezyînî Sanatlardaki Tasarım Sürecine Katkısı, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(34), 21-27.
- Maktal (Erbaş) A. (2019). Türk Tezyînatındaki Yarı Üsluplaştırma Anlayışının “Portakal Çiçeği” Örneğinde İncelenmesi. Mecmua Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 85-97.
- Mesara Ü. G. & İrteş M. S. (2016). Türk Tezyinî Sanatlarında A.Süheyl Ünver Ve Yeni Terkipleri. İstanbul: Nakkaş Teyzinî Sanatları Merkezi.
- Mülayim, S. (2008). Sanata Giriş. (3. baskı). Eskişehir: Bilim Teknik Yayınevi.
- Nar meyvesi renkli etüt örneği (2023, 24 Aralık). Klau.club. https://klau.club/19529-plodovye-travy.html.
- Nar Yetiştiriciliği (2023, 30 Ağustos). Silifke Ziraat Odası. http://silifke.ziraatodasi.org.tr/nar-yetistiriciligi
- Nar (2023, 30 Ağustos). Etimoloji Türkçe. https://www.etimolojiturkce.com/kelime/nar1
- Ölmez, F. N. (2022). Bir Gösterge Olarak Motiflerde Anlam(landırma) Sorunsalı, Aydın Uğurlu ve Geleneksel Sanatlar Özel Sayısı, 430-445.
- Özkeçeci, İ. (2017). Türk Sanatında Desen ve Kurgu. (2. baskı). İstanbul: Yazıgen Yayınevi.
- Pomegranate fruit hand drawn retro illustration (2023, 24 Aralık). Freepick. https://www.freepik.com/free-vector/pomegranate-fruithanddrawn-retro-illustration_16714879.htm.
- Pomegranate green & split mature fruit (2023, 24 Aralık). Quranicplants.com. https://www.quranicplants.com/paintings/paintings-pomegranate-fruit.htm
- Tavaslı, H. K. (2014). Penç Motifinin Tarihsel Gelişimi ve Karakteri [Yüksek Lisans Tezi Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi], İstanbul.
- Türk Dil Kurumu (2011), Türkçe Sözlük, (11. Baskı), TDK Yayınları, Ankara.
- Wade, D. (2006). Simetri Düzen İlkesi. İstanbul: A7 Kitap Yayıncılık.
- Worringer, W. (1993). Soyutlama ve Özdeşleyim, İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Yanar, A. (2019). Sanat Komplosu Yeni Sanat Düzeni ve Çağdaş Estetik. Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 1(2), 305-307.
STYLIZATION AND ABSTRACTION IN THE PROCESS OF MOTIF DESIGN IN ORNAMENTAL ARTS: THE EXAMPLE OF POMEGRANATE
Öz
Motifs have been developed through various interactions in the historical process and have positively affected the formation of the identity of the cultures to which they belong. The artistic understanding of the Turks, which they based by synthesizing with refined taste, morality and superior effort, contributed to the formation of an impressive motif language. Motifs, which have a symbolic language structure, have taken their present form by being classified according to their sources, the way they have been used, their methods of design and techniques. The design process (such as motif, pattern, and composition) in illuminated arts, whose boundaries are drawn by classical rules, has made it necessary for each stage to transform into a systematic action in itself. Within the scope of the relevant subject, stylization and abstraction practices are explained on the axis of the pomegranate example. The requirements of the process are limited within the framework of the sub-headings of determining the sample identification, theoretical data collection, visual data collection, determination of technical rules and methods, study, application on the draft template: stylization and abstraction practice and termination of the design process. The motif design process in question was evaluated within a set of systematic rules based on analytical observation and formal imitation.
Anahtar Kelimeler
Ornament pomegranate motif design process stylization abstraction
Kaynakça
- Arnheim, R. (2005). Görsel Düşünme. (Çev.: Rahmi Öğdül). İstanbul: Metis Yayınları.
- Baudrillard, J. (2014). Sanat Komplosu Yeni Sanat Düzeni ve Çağdaş Estetik 1. (Çev.: E. Gen ve I. Ergün). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Birol, İ. A. & Derman, F. Ç. (2004). Türk Tezyinî San’atlarında Motifler. (4.baskı). İstanbul: Kubbealtı Yayınevi.
- Burckhardt, T. (2017). Doğuda Batıda Kutsal Sanat. İstanbul: İnsan Yayınları.
- Çağlıtütüncügil, E. (2013). Türk Süsleme Sanatında Nar: “Form, Köken ve İkonografik Anlamı. Türklük Bilimi Araştırmaları, 33, 61-92.
- Çalışkan, A. (2015). Üslup ve Üslupbilim Üzerine-1: İlk Belirlemeler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (34), 29-52.
- Çelikkan, Ş. G. (2018). Modern ve Postmodern Dönemlerde Soyut Sanat Felsefesi. (1. baskı). İzmir: Mungan Kavram Yayınevi.
- Dinç, S. (1993). Punica granatum L. (Nar) Bitkisinin Kimyasal Bileşimi ve Biyolojik Aktiviteleri, Ankara Eczacılık Fakültesi Dergisi, 22, (2), 38-50.
- Eco, U. (2021). Ortaçağ Estetiğinde Sanat ve Güzellik. (Çev. K. Atakay, 11. baskı). İstanbul: Can Yayınları.
- Eyupoğlu, İ. Z. (2004). Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü. İstanbul: Sosyal Yayınlar.
- İnce, A. T. (2011). Yazınsal Çeviride Biçem Aktarımı Sorunu, Folklor/Edebiyat, 17(66), 105-120.
- Kavas A. S., & Nuhoğlu, M., (2021). Türk Tezyînatındaki Hatâyî Üslubu Motiflerin Tasarım Sürecine Yönelik Taslak Şablon Önerisi: Penç Örneği . SADAB 10th International Conference on Social Researches and Behavioral Sciences (pp.396). Antalya, Turkey.
- Keskiner, C. (2011). Hatai / Türk Süsleme Sanatlarında Stilize Çiçekler. İstanbul: İlke Yayıncılık.
- Keskiner, C. (2020). Çizim ve Teknikleri ile Türk Tezhip Sanatı. İstanbul: İlke Yayınları.
- Korkmaz, H. (2010). Beyaz Zeminli Uşak Halılarındaki Kuş Motifine Dair Bir Çözümleme. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 19-32.
- Maktal (Erbaş) A. & Korkmaz Y. (2019). Motif ve Çizim Şemalarının Dijital Ortama Aktarılmasının Tezyînî Sanatlardaki Tasarım Sürecine Katkısı, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(34), 21-27.
- Maktal (Erbaş) A. (2019). Türk Tezyînatındaki Yarı Üsluplaştırma Anlayışının “Portakal Çiçeği” Örneğinde İncelenmesi. Mecmua Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 85-97.
- Mesara Ü. G. & İrteş M. S. (2016). Türk Tezyinî Sanatlarında A.Süheyl Ünver Ve Yeni Terkipleri. İstanbul: Nakkaş Teyzinî Sanatları Merkezi.
- Mülayim, S. (2008). Sanata Giriş. (3. baskı). Eskişehir: Bilim Teknik Yayınevi.
- Nar meyvesi renkli etüt örneği (2023, 24 Aralık). Klau.club. https://klau.club/19529-plodovye-travy.html.
- Nar Yetiştiriciliği (2023, 30 Ağustos). Silifke Ziraat Odası. http://silifke.ziraatodasi.org.tr/nar-yetistiriciligi
- Nar (2023, 30 Ağustos). Etimoloji Türkçe. https://www.etimolojiturkce.com/kelime/nar1
- Ölmez, F. N. (2022). Bir Gösterge Olarak Motiflerde Anlam(landırma) Sorunsalı, Aydın Uğurlu ve Geleneksel Sanatlar Özel Sayısı, 430-445.
- Özkeçeci, İ. (2017). Türk Sanatında Desen ve Kurgu. (2. baskı). İstanbul: Yazıgen Yayınevi.
- Pomegranate fruit hand drawn retro illustration (2023, 24 Aralık). Freepick. https://www.freepik.com/free-vector/pomegranate-fruithanddrawn-retro-illustration_16714879.htm.
- Pomegranate green & split mature fruit (2023, 24 Aralık). Quranicplants.com. https://www.quranicplants.com/paintings/paintings-pomegranate-fruit.htm
- Tavaslı, H. K. (2014). Penç Motifinin Tarihsel Gelişimi ve Karakteri [Yüksek Lisans Tezi Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi], İstanbul.
- Türk Dil Kurumu (2011), Türkçe Sözlük, (11. Baskı), TDK Yayınları, Ankara.
- Wade, D. (2006). Simetri Düzen İlkesi. İstanbul: A7 Kitap Yayıncılık.
- Worringer, W. (1993). Soyutlama ve Özdeşleyim, İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Yanar, A. (2019). Sanat Komplosu Yeni Sanat Düzeni ve Çağdaş Estetik. Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 1(2), 305-307.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Halı, Kilim ve Dokuma, Mimari, Türk İslam Sanatında Güzel Sanatlar |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 29 Nisan 2024 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 24 Kasım 2023 |
| Kabul Tarihi | 25 Mart 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024Sayı: 27 |
- Makale Dosyaları
