Öz
Gelişmekte olan ülkelerde yurt içi tasarruf düzeyi düşük olduğundan ekonomik büyüme ve kalkınmanın finansmanı için dış borçlanma çok sık tercih edilen bir kaynaktır. Aynı zamanda bu ülkelerde cari açığın kapatılmasında da yine bu kaynağa müracaat edilmektedir. Türkiye’de de benzer bir şekilde bilhassa 1980’li yıllardan sonra dış borç adeta ekonominin ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Dolayısıyla bu kaynağın makroekonomik değişkenler üzerindeki etkisi de merak edilen bir konu olmuştur. Bu çalışmada, Türkiye ekonomisinde 1990-2021 dönemi için dış borçlanma ve cari işlemler açığının makroekonomik istikrar üzerindeki etkisi incelenmektedir. Makroekonomik istikrar değişkeni için Uluslararası Ülke Risk Rehberi (ICRG) metodolojisi baz alınarak ekonomik istikrar endeksi oluşturulmuştur. Otoregresif Gecikmesi Dağıtılmış Model (ARDL) sınır testine dayalı analizler yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, uzun dönemde toplam dış borç servisi makroekonomik istikrarı pozitif yönde etkilemektedir. Fakat aralarındaki ilişki istatistiksel olarak anlamlı değildir. Cari açık ile makroekonomik istikrar arasında ise uzun dönemli negatif ve anlamlı bir ilişkinin varlığı tespit edilmiştir. Daha iyi bir borç yönetimi ile dış borçlar yatırımlara kanalize edildiği takdirde, dış borçlanma ekonomik istikrar üzerinde daha da olumlu bir etkiye sahip olabilir. Aynı şekilde cari dengenin ekonomik istikrara katkı sağlaması için ödemeler bilançosunda da ihracatın artırılması ithalatın da azaltılması gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdullahi, M. M., Bakar, N. A. B. A., & Hassan, S. B. (2015). Determining the macroeconomic factors of external debt accumulation in nigeria: an ARDL bound test approach. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 211, 745-752.
- Ağır, H. (2016). Türkiye’de dış borçlanma ve ekonomik büyüme ilişkisinin nedensellik analizleri. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(32), 214-231.
- Bal, O. (2017). Kalkınmakta olan ülkelerin dış borç, cari açık sorunu: Türkiye örneği. Uluslararası Hakemli Ekonomi Yönetimi Araştırmaları Dergisi, 14, 1-22.
- Bal, D. P. & B. N. Rath. (2014). “Public debt and economic growth in India: A reassessment.” Economic Analysis and Policy, 44, 292–300.
- Bayır, M. (2020). Dış borçlanmanın ekonomik büyüme üzerindeki etkisi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(20), 382-395.
- Bernanke, B. (2005). The global saving glut and the U.S. current account deficit. Homer Jones Lecture, St. Louis, Missouri.
- Biçer, B. (2020). Dış borç - ekonomik büyüme ilişkisi: 1970-2017 dönemi Türkiye örneği. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (1), 23-45.
- Bilginoğlu, M., & Aysu, A. (2008). Dış borçların ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (31), 1-23.
- Bolkol, H. K., & Türkönder, F. (2022). Cari işlemler dengesi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Türkiye örneği. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1).
- Çeştepe, H., Ursavaş, U., & Güdenoğlu, E. (2014). Türkiye’de cari açık ve dış borç arasındaki nedensellik ilişkisinin analizi. 1. Karadeniz ve Balkan Ekonomik ve Politik Araştırmalar Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: Buluş Matbaacılık, 100-109.
- Çöğürcü, İ. (2011). Dış borçların ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye üzerine ekonometrik bir inceleme (1980-2009) ( Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Konya).
- Dickey D. A., &Fuller WA. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Assocation 74, 427-431.
- Duman, Y. K. (2017). Türkiye’de cari işlemler dengesi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(4), 231-244.
- Eberhardt, M., & Presbitero, A. F. (2015). Public debt and growth: Heterogeneity and non-linearity, Journal of International Economics, 97(1), 45–58.
- Ela, M., & Pata, U. K. (2020). Türkiye için dış borcun dışlama ve borç fazlası hipotezlerinin ampirik analizi. Akademik İncelemeler Dergisi, 15(1), 29-56
- Ertuna, Ö. (2007). Aşırı değerli TL ve Türkiye ekonomisine etkileri. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (35), 1-12.
- Fischer, S. (1993). The role of macroeconomic factors in growth. Journal of Monetary Economics, 32(3), p. 485-512.
- Gövdeli, T. (2019). External debt and economic growth in Turkey: An empirical analysis. Sosyoekonomi, 27(40), 119-130.
- Gülcemal, T. (2022). External debt and economic growth in emerging economies: Panel causality analysis. Sosyoekonomi, 30(52), 27-36.
- Hallak, I. (2013). Private sector share of external debt and financial stability: Evidence from bank loans. Journal of International Money and Finance, 32, 17-41.
- Hotunluoğlu, H., & Yavuzer, M. T. (2020). Dış borç ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Türkiye (2000: Q1-2019: Q3). İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(5), 3930-3950.
- World Bank. (2023). External debt stocks, total (DOD, current US$). https://data.worldbank.org/indicator/DT.TDS.DECT.CD (Erişim Tarihi: 22.11.2023).
- Korkmaz, S. (2015). The relationship between external debt and economic growth in Turkey [Paper presentation]. Proceedings of the Second European Academic Research Conference on Global Business, Economics, Finance and Banking (EAR15Swiss Conference), Zurich, Switzerland. https://www.researchgate.net/publication/306359022_The_Relationship_Between_External_Debt_and_Economic_Growth_in_Turkey (Erişim Tarihi: 08.12.2023).
- Küçükkara, E., & Acet, H. (2023). The effect of external debt on economic growth: A review on Turkey. Journal of Current Researches on Business and Economics, 13 (1), 73-88.
- Makun, K. (2021). External debt and economic growth in Pacific Island countries: A linear and nonlinear analysis of Fiji Islands. The Journal of Economic Asymmetries, 23, e00197.
- Manasseh, C. O., Abada, F. C., Okiche, E. L., Okanya, O., Nwakoby, I. C., Offu, P., & Nwonye, N. G. (2022). External debt and economic growth in Sub-Saharan Africa: Does governance matter? Plos One, 17(3), e0264082.
- Pesaran, M.H. & Y. Shin & R.J. Smith (2001), Bounds testing approaches to the analysis of level relationships, Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326. PRS Group. (2022). International country risk guide methodology. https://www.prsgroup.com/explore-our-products/icrg/ (Erişim Tarihi: 28.11.2023).
- Ramzan, M. & Ahmad, E. (2014). External debt growth nexus: Role of macroeconomic polices, Economic Modelling, 38, 204-210.
- Seyrek, İ. (2006). Finansal istikrarsızlık ve dış borç: Türkiye örneği, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(12), 203-227.
- Shahzad, F., Zia, A., Ahmed, N., Fareed, Z. & Zulfiqar, B. (2014). Impact of external debt on economic growth: a case study of Pakistan, European Researcher, (89),12-2.
- Silva, J. (2020). “Impact of public and private sector external debt on economic growth: The case of Portugal. Eurasian Economic Review, 10(4), 607-634.
- Sulaiman, L. A., & Azeez, B. A. (2012). Effect of external debt on economic growth of Nigeria. Journal of Economics and Sustainable Development, 3(8), 71-80.
- Süleymanov, E. ve Zeynalov, A., (2009). Azerbaycan ekonomisinin bağımsızlık sonrası makro ekonomik göstericilerinin ekonomik istikrar acısından genel değerlendirilmesi. Erişim adresi https://www.researchgate.net (Erişim Tarihi: 25.11.2022).
- Şahin, İ. E., & Mucuk, M. (2014). The effect of current account deficit on economic growth: The case of Turkey. 11th International Academic Conference, Reykjavik, International Institute of Social and Economic Sciences. Erişim adresi http://Proceedings.Iises.Net/Index.Php?...&Id=3 (Erişim Tarihi: 08.12.2023).
- Tatar, H. E., & Erdoğan, S. (2020). Türkiye’de döviz kuru ve dış borç ilişkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 16(1), 47-61.
- Taş, T., & Ekmekçiler, Ç.C. (2022). The relationship between external debt and growth under the structural breaks in Turkey”, bmij, 10 (4), 1441-1453
- Ulusoy, A., & Küçükkale, Y. (1996). Türkiye’de dış borçların iktisadi büyüme ve enflasyon üzerine etkisi. Ekonomik Yaklaşım, 7(21), 13-25.
- United Nations UNCTAD. (2016). Generally speaking, the type of macroeconomic stability [Web page]. https://stats.unctad.org/Dgff2016/partnership/goal17/target_17_13.html#:~:text=Generally%20speaking%2C%20the%20type%20of,)%3B%20and%20exchange%20rate%20stability (Erişim Tarihi: 12.10.2023).
- Yıldız, F. (2019). Türkiye ekonomisinde diş borç, ekonomik büyüme ve cari işlemler dengesi ilişkisinin analizi, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (4), 3416-3438.
- Yurdadoğ, V., Akça, H., & Albayrak, M. (2021). 2000 sonrası dönemde Türkiye’nin iç ve dış borç yapısının analizi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 30 (3), 88-101.
Öz
Since the level of domestic savings is low in developing countries, external borrowing is a frequently preferred source for financing economic growth and development. This source is also utilized to cover current account deficits in these countries. Similarly, in Turkey, especially since the 1980s, external debt has almost become an integral part of the economy. Therefore, the impact of this source on macroeconomic variables has been a subject of interest. In this study, the effects of external borrowing and current account deficit on macroeconomic stability are examined for the Turkish economy during the period 1990-2021. An economic stability index was created based on the International Country Risk Guide (ICRG) methodology for the macroeconomic stability variable. Analyses based on the Autoregressive Distributed Lag Model (ARDL) bounds test were conducted. According to the analysis results, in the long term, total external debt service positively affects macroeconomic stability. However, the relationship between them is not statistically significant. A long-term negative and significant relationship was found between the current account deficit and macroeconomic stability. If external debts are channelled into investments with better debt management, external borrowing could have a more positive impact on economic stability. Similarly, to contribute to economic stability through the current account balance, exports should be increased and imports should be reduced in the balance of payments.
Anahtar Kelimeler
External Debt Current Account Deficit Economic Stability ARDL ICRG
Kaynakça
- Abdullahi, M. M., Bakar, N. A. B. A., & Hassan, S. B. (2015). Determining the macroeconomic factors of external debt accumulation in nigeria: an ARDL bound test approach. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 211, 745-752.
- Ağır, H. (2016). Türkiye’de dış borçlanma ve ekonomik büyüme ilişkisinin nedensellik analizleri. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(32), 214-231.
- Bal, O. (2017). Kalkınmakta olan ülkelerin dış borç, cari açık sorunu: Türkiye örneği. Uluslararası Hakemli Ekonomi Yönetimi Araştırmaları Dergisi, 14, 1-22.
- Bal, D. P. & B. N. Rath. (2014). “Public debt and economic growth in India: A reassessment.” Economic Analysis and Policy, 44, 292–300.
- Bayır, M. (2020). Dış borçlanmanın ekonomik büyüme üzerindeki etkisi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(20), 382-395.
- Bernanke, B. (2005). The global saving glut and the U.S. current account deficit. Homer Jones Lecture, St. Louis, Missouri.
- Biçer, B. (2020). Dış borç - ekonomik büyüme ilişkisi: 1970-2017 dönemi Türkiye örneği. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (1), 23-45.
- Bilginoğlu, M., & Aysu, A. (2008). Dış borçların ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (31), 1-23.
- Bolkol, H. K., & Türkönder, F. (2022). Cari işlemler dengesi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Türkiye örneği. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1).
- Çeştepe, H., Ursavaş, U., & Güdenoğlu, E. (2014). Türkiye’de cari açık ve dış borç arasındaki nedensellik ilişkisinin analizi. 1. Karadeniz ve Balkan Ekonomik ve Politik Araştırmalar Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: Buluş Matbaacılık, 100-109.
- Çöğürcü, İ. (2011). Dış borçların ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye üzerine ekonometrik bir inceleme (1980-2009) ( Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Konya).
- Dickey D. A., &Fuller WA. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Assocation 74, 427-431.
- Duman, Y. K. (2017). Türkiye’de cari işlemler dengesi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(4), 231-244.
- Eberhardt, M., & Presbitero, A. F. (2015). Public debt and growth: Heterogeneity and non-linearity, Journal of International Economics, 97(1), 45–58.
- Ela, M., & Pata, U. K. (2020). Türkiye için dış borcun dışlama ve borç fazlası hipotezlerinin ampirik analizi. Akademik İncelemeler Dergisi, 15(1), 29-56
- Ertuna, Ö. (2007). Aşırı değerli TL ve Türkiye ekonomisine etkileri. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (35), 1-12.
- Fischer, S. (1993). The role of macroeconomic factors in growth. Journal of Monetary Economics, 32(3), p. 485-512.
- Gövdeli, T. (2019). External debt and economic growth in Turkey: An empirical analysis. Sosyoekonomi, 27(40), 119-130.
- Gülcemal, T. (2022). External debt and economic growth in emerging economies: Panel causality analysis. Sosyoekonomi, 30(52), 27-36.
- Hallak, I. (2013). Private sector share of external debt and financial stability: Evidence from bank loans. Journal of International Money and Finance, 32, 17-41.
- Hotunluoğlu, H., & Yavuzer, M. T. (2020). Dış borç ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Türkiye (2000: Q1-2019: Q3). İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(5), 3930-3950.
- World Bank. (2023). External debt stocks, total (DOD, current US$). https://data.worldbank.org/indicator/DT.TDS.DECT.CD (Erişim Tarihi: 22.11.2023).
- Korkmaz, S. (2015). The relationship between external debt and economic growth in Turkey [Paper presentation]. Proceedings of the Second European Academic Research Conference on Global Business, Economics, Finance and Banking (EAR15Swiss Conference), Zurich, Switzerland. https://www.researchgate.net/publication/306359022_The_Relationship_Between_External_Debt_and_Economic_Growth_in_Turkey (Erişim Tarihi: 08.12.2023).
- Küçükkara, E., & Acet, H. (2023). The effect of external debt on economic growth: A review on Turkey. Journal of Current Researches on Business and Economics, 13 (1), 73-88.
- Makun, K. (2021). External debt and economic growth in Pacific Island countries: A linear and nonlinear analysis of Fiji Islands. The Journal of Economic Asymmetries, 23, e00197.
- Manasseh, C. O., Abada, F. C., Okiche, E. L., Okanya, O., Nwakoby, I. C., Offu, P., & Nwonye, N. G. (2022). External debt and economic growth in Sub-Saharan Africa: Does governance matter? Plos One, 17(3), e0264082.
- Pesaran, M.H. & Y. Shin & R.J. Smith (2001), Bounds testing approaches to the analysis of level relationships, Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326. PRS Group. (2022). International country risk guide methodology. https://www.prsgroup.com/explore-our-products/icrg/ (Erişim Tarihi: 28.11.2023).
- Ramzan, M. & Ahmad, E. (2014). External debt growth nexus: Role of macroeconomic polices, Economic Modelling, 38, 204-210.
- Seyrek, İ. (2006). Finansal istikrarsızlık ve dış borç: Türkiye örneği, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(12), 203-227.
- Shahzad, F., Zia, A., Ahmed, N., Fareed, Z. & Zulfiqar, B. (2014). Impact of external debt on economic growth: a case study of Pakistan, European Researcher, (89),12-2.
- Silva, J. (2020). “Impact of public and private sector external debt on economic growth: The case of Portugal. Eurasian Economic Review, 10(4), 607-634.
- Sulaiman, L. A., & Azeez, B. A. (2012). Effect of external debt on economic growth of Nigeria. Journal of Economics and Sustainable Development, 3(8), 71-80.
- Süleymanov, E. ve Zeynalov, A., (2009). Azerbaycan ekonomisinin bağımsızlık sonrası makro ekonomik göstericilerinin ekonomik istikrar acısından genel değerlendirilmesi. Erişim adresi https://www.researchgate.net (Erişim Tarihi: 25.11.2022).
- Şahin, İ. E., & Mucuk, M. (2014). The effect of current account deficit on economic growth: The case of Turkey. 11th International Academic Conference, Reykjavik, International Institute of Social and Economic Sciences. Erişim adresi http://Proceedings.Iises.Net/Index.Php?...&Id=3 (Erişim Tarihi: 08.12.2023).
- Tatar, H. E., & Erdoğan, S. (2020). Türkiye’de döviz kuru ve dış borç ilişkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 16(1), 47-61.
- Taş, T., & Ekmekçiler, Ç.C. (2022). The relationship between external debt and growth under the structural breaks in Turkey”, bmij, 10 (4), 1441-1453
- Ulusoy, A., & Küçükkale, Y. (1996). Türkiye’de dış borçların iktisadi büyüme ve enflasyon üzerine etkisi. Ekonomik Yaklaşım, 7(21), 13-25.
- United Nations UNCTAD. (2016). Generally speaking, the type of macroeconomic stability [Web page]. https://stats.unctad.org/Dgff2016/partnership/goal17/target_17_13.html#:~:text=Generally%20speaking%2C%20the%20type%20of,)%3B%20and%20exchange%20rate%20stability (Erişim Tarihi: 12.10.2023).
- Yıldız, F. (2019). Türkiye ekonomisinde diş borç, ekonomik büyüme ve cari işlemler dengesi ilişkisinin analizi, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (4), 3416-3438.
- Yurdadoğ, V., Akça, H., & Albayrak, M. (2021). 2000 sonrası dönemde Türkiye’nin iç ve dış borç yapısının analizi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 30 (3), 88-101.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Büyüme |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 27 Ekim 2024 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Ekim 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 16 Mayıs 2024 |
| Kabul Tarihi | 10 Eylül 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024Sayı: 28 |
