Öz
Edebiyat sosyolojisi, metinlerin birey ve toplum arasındaki ilişkiyi nasıl yansıttığını inceleyen bir disiplindir. Türk edebiyatının önde gelen isimlerinden Mehmet Âkif Ersoy, eserlerinde toplumsal, milli ve kültürel değerlere odaklanarak, döneminin sosyal, dinî ve siyasi gerçekliklerini yansıtarak eserlerini birer sosyolojik belgeye dönüştürür. Bireysel duygularını arka plana attığı eserlerinde Mehmet Âkif Ersoy, toplumun öncüsü ve sesi olarak nitelendirilebilir.
Bu çalışmada sosyolojik ögelere oldukça önem veren Mehmet Âkif Ersoy’un eğitim ve din kavramlarını ön plana çıkardığı şiirleri temel alınarak bu kavramların toplumu ayakta tutan niteliklerine değinilmiştir. Nitekim eğitim olmadan toplumun ilerleyemeyeceğini ve din olmadan da toplumun kendi benliğini koruyamayacağını savunan Mehmet Âkif Ersoy’un eğitim ve dine olan bu yöneliminin eserlerini kuran temel değer olduğunu söylemek mümkündür.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Açıkgöz, B. F. (2021).Hayat Safahatında Eğitimsel Değerleri Işığında Mehmet Âkif Ersoy'un Safahat'ı. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 7(3), 532-562.
- Aydınalp, H. (2005). Din Sosyolojisi. M. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 28, 217-230
- Baysülen, E. & Toprakçı, E. (2017). Mehmet Âkif Ersoy’un Eğitim Felsefesi (Konuşmaları ve Yazdıkları Işığında Nitel Bir Analiz). Mehmet Âkif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2). 168-188.
- Ercan, Ş. (2015). Âkif Literatürüne Yeni Bir Katkı: Mehmet Âkif Ersoy’un Kur’ân Anlayışına Dair Yapılan Çalışmalar Üzerine Bibliyografik Bir Deneme. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 6, 211-221.
- Grace D. Çev. Aydınalp H. (2005). Din Sosyolojisi. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 28, 217-230
- Şahin, V.& Topdaş, F. (2015). Refik Halit Karay’ın ‘Yatık Emine’ Adlı Öyküsünün Sosyolojik Açıdan İncelenmesi. Littera Turca, 1(2), 185-194.
- Ogur, Erol (2009). Asım'da Eğitim Değerleri. 1. Uluslararası Mehmet Âkif Ersoy Sempozyumu Bildiriler Kitabı. 19-20-21 Kasım 2008 (Burdur). C. 1. Ankara: Desen Ofset. 229- 237.
- Alver, K. (2004). Edebiyat sosyolojisi İncelemeleri. Ankara: Hece Yayınları.
- Alver, K. (2005). Edebiyat Aynası. Ankara: Hece Yayınları.
- Aydın, E. (1999). Edebiyat sosyolojisine Genel Bakış ve Bu Bakış İçinde Türk Edebiyatı. Ankara: Hece Yayınları
- Durheim, E. (2016). Eğitim ve Sosyoloji. (Çev. Pelin Ergenekon). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
- Durkheim, E. (2016). Sosyoloji Dersleri. (Çev. Ali Berktay). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Durkheim, E. (2019). Sosyolojinin Yöntem Kuralları. (Çev. Özer Ozankaya). İzmir: Cem Yayınevi.
- Durkheim, E. (2019). Toplum ve Ahlâk. (Çev. Pelin Ergenekon) İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
- Düzdağ, M. E. (2007). Safahat. İstanbul: Aden Yayınları.
- Eagleton, T. (2007). Şiir Nasıl Okunur? (Çev. Kaya Genç) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Günay, Ü. (2014). Din Sosyolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları.
- Güngör, E. (1998). Ahlâk Psikolojisi ve Sosyal Ahlâk. İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Kanter, M. F. (2014). Millî Edebiyat Dönemi Türk Şiirinde Benlik Algısı ve Kimlik Kurgusu. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
- Karakoç, S. (1968). Mehmet Âkif. İstanbul: Yağmur Yayınları.
- Şahin, V. (2022). Edebiyat Kuramı ve Eleştiri. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Taplamacıoğlu, M. (1963). Din Sosyolojisi. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
- Tarlan, A. N. (1971). Mehmed Âkif ve Safahat. İstanbul: Nida Yayınevi.
- Tezcan, M. (1981). Eğitim Sosyolojisine Giriş. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
- Tolstoy, L. N. (1997). Din Nedir? (Çev. M. Çiftkaya). İstanbul: Furkan Yayınları.
- Tüzer, İ., Hüküm, M. (2019). Edebiyat sosyolojisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Wach, J. (1987). Din Sosyolojisine Giriş. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
- Yetiş, K. (1992). Mehmet Âkif’in Sanat- Edebiyat ve Fikir Dünyasından Çizgiler. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
- Düzgün, S. (2002). Mehmet Âkif Ersoy (Tarihî, Sosyal Ve Eğitimci Kişiliği). (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Horoz, Y. (2010). Mehmet Âkif Ersoy’un Safahat’ta Anlam ve Telmih Olarak Kullandığı Hadislerin İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kaya, H. (2009). Mehmet Âkif Ersoy’un Dini Ve Siyasi Fikirleri. (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kılıçoğlu, O. (2011). Mehmet Âkif Ersoy’un Dini-Sosyal Islahatçılığı. (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Öz
The sociology of literature is a discipline that examines how texts reflect the relationship between the individual and society. Mehmet Akif Ersoy, one of the leading figures of Turkish literature, turned his works into sociological documents by focusing on social, national and cultural values and reflecting the social, religious and political realities of his period. Mehmet Akif Ersoy can be described as the pioneer and voice of society in his works, where individual feelings are put in the background. In this respect, it is possible to say that Mehmet Âkif Ersoy is the guide and spokesman of society in his works, where individual emotions do not take much place. In this study, based on the poems of Mehmet Âkif Ersoy, who attaches great importance to sociological elements, in which he highlights the concepts of education and religion, the qualities of these concepts that keep society alive are touched upon. As a matter of fact, it is possible to say that this orientation towards education and religion of Mehmet Âkif Ersoy, who argued that society cannot progress without education and that society cannot protect its own identity without religion, are the basic values that founded his works.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Açıkgöz, B. F. (2021).Hayat Safahatında Eğitimsel Değerleri Işığında Mehmet Âkif Ersoy'un Safahat'ı. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 7(3), 532-562.
- Aydınalp, H. (2005). Din Sosyolojisi. M. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 28, 217-230
- Baysülen, E. & Toprakçı, E. (2017). Mehmet Âkif Ersoy’un Eğitim Felsefesi (Konuşmaları ve Yazdıkları Işığında Nitel Bir Analiz). Mehmet Âkif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2). 168-188.
- Ercan, Ş. (2015). Âkif Literatürüne Yeni Bir Katkı: Mehmet Âkif Ersoy’un Kur’ân Anlayışına Dair Yapılan Çalışmalar Üzerine Bibliyografik Bir Deneme. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 6, 211-221.
- Grace D. Çev. Aydınalp H. (2005). Din Sosyolojisi. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 28, 217-230
- Şahin, V.& Topdaş, F. (2015). Refik Halit Karay’ın ‘Yatık Emine’ Adlı Öyküsünün Sosyolojik Açıdan İncelenmesi. Littera Turca, 1(2), 185-194.
- Ogur, Erol (2009). Asım'da Eğitim Değerleri. 1. Uluslararası Mehmet Âkif Ersoy Sempozyumu Bildiriler Kitabı. 19-20-21 Kasım 2008 (Burdur). C. 1. Ankara: Desen Ofset. 229- 237.
- Alver, K. (2004). Edebiyat sosyolojisi İncelemeleri. Ankara: Hece Yayınları.
- Alver, K. (2005). Edebiyat Aynası. Ankara: Hece Yayınları.
- Aydın, E. (1999). Edebiyat sosyolojisine Genel Bakış ve Bu Bakış İçinde Türk Edebiyatı. Ankara: Hece Yayınları
- Durheim, E. (2016). Eğitim ve Sosyoloji. (Çev. Pelin Ergenekon). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
- Durkheim, E. (2016). Sosyoloji Dersleri. (Çev. Ali Berktay). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Durkheim, E. (2019). Sosyolojinin Yöntem Kuralları. (Çev. Özer Ozankaya). İzmir: Cem Yayınevi.
- Durkheim, E. (2019). Toplum ve Ahlâk. (Çev. Pelin Ergenekon) İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
- Düzdağ, M. E. (2007). Safahat. İstanbul: Aden Yayınları.
- Eagleton, T. (2007). Şiir Nasıl Okunur? (Çev. Kaya Genç) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Günay, Ü. (2014). Din Sosyolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları.
- Güngör, E. (1998). Ahlâk Psikolojisi ve Sosyal Ahlâk. İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Kanter, M. F. (2014). Millî Edebiyat Dönemi Türk Şiirinde Benlik Algısı ve Kimlik Kurgusu. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
- Karakoç, S. (1968). Mehmet Âkif. İstanbul: Yağmur Yayınları.
- Şahin, V. (2022). Edebiyat Kuramı ve Eleştiri. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Taplamacıoğlu, M. (1963). Din Sosyolojisi. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
- Tarlan, A. N. (1971). Mehmed Âkif ve Safahat. İstanbul: Nida Yayınevi.
- Tezcan, M. (1981). Eğitim Sosyolojisine Giriş. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
- Tolstoy, L. N. (1997). Din Nedir? (Çev. M. Çiftkaya). İstanbul: Furkan Yayınları.
- Tüzer, İ., Hüküm, M. (2019). Edebiyat sosyolojisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Wach, J. (1987). Din Sosyolojisine Giriş. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
- Yetiş, K. (1992). Mehmet Âkif’in Sanat- Edebiyat ve Fikir Dünyasından Çizgiler. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
- Düzgün, S. (2002). Mehmet Âkif Ersoy (Tarihî, Sosyal Ve Eğitimci Kişiliği). (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Horoz, Y. (2010). Mehmet Âkif Ersoy’un Safahat’ta Anlam ve Telmih Olarak Kullandığı Hadislerin İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kaya, H. (2009). Mehmet Âkif Ersoy’un Dini Ve Siyasi Fikirleri. (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kılıçoğlu, O. (2011). Mehmet Âkif Ersoy’un Dini-Sosyal Islahatçılığı. (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türkiye Sahası Yeni Türk Edebiyatı, Edebiyat Sosyolojisi |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 27 Ekim 2024 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Ekim 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 16 Mayıs 2024 |
| Kabul Tarihi | 10 Ekim 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024Sayı: 28 |
