Research Article
BibTex RIS Cite

FIVE UNIVERSAL CONCEPTS IN ALFARABI

Year 2019, Special Issue, 261 - 274, 27.12.2019

Abstract

Great
Islamic philosopher Alfarabi
has put forward
remarkable views on philosophical thought from logic to philosophy, from
physics to metaphysics. His contributions to the field of logic have always had
a great impact. Fârâbî because of his studies about logic was called
“al-mu‘allim
al-thânî”
in the sense
of “second teacher” after Aristotle, who was the “first teacher”. Because
Alfarabi established logic science into the Arabic
language. He did this by finding the Arabic equivalents of Greek logic terms.
This is not a simple translation activity; but re-conceptualization of logic in
Arabic language.
In
that respect, establishing a science in another language means reestablishing
that science in itself
. Alfarabi successfully applied this conceptualization
process for every subject of logic as a whole.



Logic,
the instrument and method of correct thinking, is a
systematic science. Logic is based on the Organon corpus
attributed to Aristotle.
The Organon corpus one of which belongs to someone else, consists
of nine books. The contents of those books also constitute the main topics of
logic.
That corpus has been accepted by all those who deal with
classical logic except for some minor naming and order differences
. Alfarabi is also based on Organon corpus in logic. In
that books
, the certain
of definitive proof is examined.
Accordingly, a structure is
built starting from concepts
. It can be reached from
concepts to propositions, from propositions to inferences
. In that system, the concepts
form the smallest building blocks of the building
. In this sense, concepts are very important in
logic. The concepts that have the greatest function are the five universal
concepts. In this study we will try to show how
Alfarabi, treats the five universal concepts in logic.

References

  • Abed, Shukri A. (1991), Aristotelian Logic and the Arabic Language in Alfârâbî, University of New York Press, New York.
  • Bolay, M. Naci (1990), Fârâbî ve İbn Sînâ’da Kavram Anlayışı, MEB. Yay., İstanbul.
  • Cürcânî (1265), Târîfât, Matbaatü’l-Amire, İstanbul.
  • Ebherî, Esîrüddin (1998), Keşfü’l-Hakâik fi-Tahriri’d-Dakâik, (thk., ve nşr., H. Sarıoğlu) Çantay Yay., İstanbul.Fârâbî, (2017), Mantığa Başlangıç Risâleleri; içinde, İnceleme-Çeviri: H. Sarıoğlu, TÜBA Yay., Ankara.
  • Fârâbî, (2002), “Mantıkta Kullanılan Lafızlar”, (Kitabu’l-Elfâz’l-Müsta’mele fi’l-Mantık, çev., Sadık Türker), Kutadgu Bilig, S., 2, İstanbul.
  • Fârâbî, (1990), et-Tavti’atu fi’l-Mantık, (Mantığa Başlangıç, Fârâbî’nin Bazı Mantık Eserleri, içinde, nşr., Mübahat Türker-Küyel), DTK. Yay., Ankara.
  • Fârâbî, (1976), Kitâb fi’l-Mantık el-İbâre, (thk., M. Selim Salim), Darü’l-Kütüp, Mısır.
  • Fârâbî, (1986), Kitâbu’l-Cedel, (el-Mantık ınde’l-Fârâbî, içinde; thk., Refik el-Acem), Dâru’l-Meşrik, Beyrut.Fenarî, (1309), Şerh-u İsagûci, Dersaadet, İstanbul.
  • İbn Sînâ, (2005), İşaretler ve Tembihler (el- İşârât ve’t-Tenbihât, çev., A. Durusoy, M. Macit, E. Demirli) Litera yay., İstanbul.
  • İbn Sînâ, (2006), Mantığa Giriş, (Kitâbu’ş-Şifa: el-Medhal, çev., Ömer Türker) Litera Yay., İstanbul.
  • İbn Sînâ, (1953), Uyûnu’l-Hikme, (Resâil-u İbn Sina, içinde; thk. H. Z. Ülken), İ.Ü. E. F., yay., İstanbul.
  • Kazvînî, (1301), Risaletü’ş-Şemsiyye fî-Kavâidi’l-Mantıkıyye, İstanbul.Kindî, (1994), Felsefî Risaleler, (çev., M. Kaya), İz Yay., İstanbul.
  • Öner, Necati (2009), Klasik Mantık, Vadi Yay., Ankara.
  • Porphyrios, (1986), Isagoge, (çev., B. Çotuksöken), Remzi Kitabevi, İstanbul.
  • Sühreverdî, (1955), Telvîhât, Mantıku’t-Telvîhat, (thk., Ali Ekber Feyyaz) Tahran Üni., yay., Tahran.

FÂRÂBÎ’DE BEŞ TÜMEL KAVRAM

Year 2019, Special Issue, 261 - 274, 27.12.2019

Abstract

Büyük İslam filozofu Fârâbî, mantıktan
felsefeye, fizikten metafiziğe felsefi düşünce alanında dikkat çekici görüşler
ortaya koymuştur. Onun özellikle mantık alanına yaptığı katkılar her zaman
dikkate değer olmuştur. Bu ilimle ilgili yapmış olduğu çalışmalar nedeniyle
Fârâbî’ye, “birinci öğretmen” olan Aristoteles’ten sonra “ikinci öğretmen”
anlamında “muallim-i sânî” denilmiştir. Çünkü Fârâbî, mantığı Arap dilinde
kuran isimdir. O, bunu Yunanca mantık terimlerinin Arapça karşılıklarını
bularak yapmıştır. Bu karşılık bulma işi basit bir tercüme faaliyeti değil;
mantığın Arap dilinde yeniden kavramsallaştırılmasıdır. Bu açıdan bir ilmi
başka bir dilde kurmak, o ilmi neredeyse başlı başına yeniden tesis etmek
anlamına gelir.  Bu kavramsallaştırma
işlemini Fârâbî, bir bütün olarak mantığın her konusu için başarı ile
uygulamıştır.



Doğru düşünmenin aracı ve yöntemi olan mantık
sistemli bir ilimdir.  Bu ilim Aristoteles’e
atfedilen Organon külliyatına dayanır. Bir tanesi başka bir müellife ait olan
Organon külliyatı dokuz kitaptan müteşekkildir ve bunlar aynı zamanda mantığın
ana konularını oluşturur. Bu külliyat birtakım küçük adlandırma ve tertip
farklılıklarıyla klasik mantıkla uğraşan herkes tarafından kabul edilmiştir.
Fârâbî de Organon külliyatını esas almıştır. 
Bu kitaplarda kesin ispatın yapısı incelenir. Buna göre kavramlardan
başlanarak bir yapı inşa edilir. Kavramlardan önermelere; önermelerden de
çıkarımlara ulaşılır. Bu sistemde kavramlar binanın en küçük yapı taşlarını
oluşturur. Bu açıdan mantıkta kavramlar konusu oldukça önemlidir. Kavramlar
içerisinde en büyük işleve sahip olanlar ise beş tümel kavramdır.  Bu çalışmada Fârâbî’nin mantıktaki beş tümel
kavramı nasıl ele aldığını ortaya koymaya çalışacağız.










References

  • Abed, Shukri A. (1991), Aristotelian Logic and the Arabic Language in Alfârâbî, University of New York Press, New York.
  • Bolay, M. Naci (1990), Fârâbî ve İbn Sînâ’da Kavram Anlayışı, MEB. Yay., İstanbul.
  • Cürcânî (1265), Târîfât, Matbaatü’l-Amire, İstanbul.
  • Ebherî, Esîrüddin (1998), Keşfü’l-Hakâik fi-Tahriri’d-Dakâik, (thk., ve nşr., H. Sarıoğlu) Çantay Yay., İstanbul.Fârâbî, (2017), Mantığa Başlangıç Risâleleri; içinde, İnceleme-Çeviri: H. Sarıoğlu, TÜBA Yay., Ankara.
  • Fârâbî, (2002), “Mantıkta Kullanılan Lafızlar”, (Kitabu’l-Elfâz’l-Müsta’mele fi’l-Mantık, çev., Sadık Türker), Kutadgu Bilig, S., 2, İstanbul.
  • Fârâbî, (1990), et-Tavti’atu fi’l-Mantık, (Mantığa Başlangıç, Fârâbî’nin Bazı Mantık Eserleri, içinde, nşr., Mübahat Türker-Küyel), DTK. Yay., Ankara.
  • Fârâbî, (1976), Kitâb fi’l-Mantık el-İbâre, (thk., M. Selim Salim), Darü’l-Kütüp, Mısır.
  • Fârâbî, (1986), Kitâbu’l-Cedel, (el-Mantık ınde’l-Fârâbî, içinde; thk., Refik el-Acem), Dâru’l-Meşrik, Beyrut.Fenarî, (1309), Şerh-u İsagûci, Dersaadet, İstanbul.
  • İbn Sînâ, (2005), İşaretler ve Tembihler (el- İşârât ve’t-Tenbihât, çev., A. Durusoy, M. Macit, E. Demirli) Litera yay., İstanbul.
  • İbn Sînâ, (2006), Mantığa Giriş, (Kitâbu’ş-Şifa: el-Medhal, çev., Ömer Türker) Litera Yay., İstanbul.
  • İbn Sînâ, (1953), Uyûnu’l-Hikme, (Resâil-u İbn Sina, içinde; thk. H. Z. Ülken), İ.Ü. E. F., yay., İstanbul.
  • Kazvînî, (1301), Risaletü’ş-Şemsiyye fî-Kavâidi’l-Mantıkıyye, İstanbul.Kindî, (1994), Felsefî Risaleler, (çev., M. Kaya), İz Yay., İstanbul.
  • Öner, Necati (2009), Klasik Mantık, Vadi Yay., Ankara.
  • Porphyrios, (1986), Isagoge, (çev., B. Çotuksöken), Remzi Kitabevi, İstanbul.
  • Sühreverdî, (1955), Telvîhât, Mantıku’t-Telvîhat, (thk., Ali Ekber Feyyaz) Tahran Üni., yay., Tahran.
There are 15 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Religious Studies
Journal Section Mantık
Authors

Kamil Kömürcü 0000-0002-1271-4575

Publication Date December 27, 2019
Published in Issue Year 2019Special Issue

Cite

APA Kömürcü, K. (2019). FÂRÂBÎ’DE BEŞ TÜMEL KAVRAM. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi261-274.