Öz
Tezkireler, klasik edebiyatımızda şairlerin hayatları, edebî kişilikleri ve eserlerine dair bilgileri ihtiva eden biyografik kaynakların başında gelmektedir. Bu tarz kaynak nitelikli eserler, edebiyat tarihimiz içinde önemli bir yer teşkil etmekle birlikte tezkirelerde adı geçmeyen bazı şairlerin gün yüzüne çıkarılması noktasında şiir mecmuaları edebiyat bilimi araştırmalarına kaynaklık etmektedir.
Bu çalışmada, mecmuaların biyografi çalışmalarına yaptığı katkılardan bahsedildikten sonra Milli Kütüphane 06 Mil Yz A 54 numarada kayıtlı bir şiir mecmuasında, Rizevî (Rizeli) olarak kaydedilen ve tezkirelerde hayatları hakkında hiçbir bilginin bulunmadığı üç şairin (Seyyid, Zihnî, ‘Abdî) şiirleri şekil ve muhteva açısından incelenmiştir. Mecmuada her üç şairimize ait birer gazel tespit edilmiştir. Aynı aruz kalıbıyla yazılan her üç gazelde de kafiye genellikle Arapça ve Farsça kelimelerden redifler ise Türkçe ek ya da kelimelerden oluşmuştur. Gazellerde Seyyid, şahsi his ve heyecanlarını; Zihnî ilâhî aşkı; Abdî ise sevgilinin güzellik unsurlarını işlemiştir. Bu çalışmayla tezkirelerde biyografilerine rastlanmayan üç şair edebiyat dünyasına tanıtılmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AK, O. Naci, vd. (1997), Osmanlı Dönemi Şairlerinden Rizeli Hafız Yusuf ve Şakir Âgahî Efendi, Rize: Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü Yayınları.
- AK, O. Naci, (2000), Rize Tarihi, Rize: Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü Yayınları.
- AYDEMİR, Yaşar, (2010), “Biyografi Kaynağı Olarak Mecmualar” Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyum Bildirileri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
- CAN, M. Sıtkı, (1940), Rize Şairleri, Giresun: Giresun Akgün Basımevi.
- ERGUN, S. Nüzhet (1946), Hatâyî Divanı: Şah İsmail Safevî, Edebî Hayatı ve Nefesleri, İstanbul Maarif Kitaphanesi Matbaası.
- GIYNAŞ, Kamil Ali, (2017). Pervâne Bey Mecmuası. Kültür ve Turizm Bakanlığı e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55832,pervane-bey-mecmuasi-pdf.pdf?0 [erişim tarihi: 05.05.2021]
- GÜRBÜZ, Mehmet (2010), “Biyografik Değerlendirmeler Bakımından Şiir Mecmuaları”, Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyum Bildirileri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
- GÜVELİOĞLU, İ. Güven, (2007), “Rize Meşayihi”, Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, S. 17, s. 191- 216.
- İPEKTEn, Haluk vd. (1998), Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- KÖKSAL, M. Fatih, (2010), “Biyografik Kaynak Olarak Şiir Mecmuaları ve Kastamonulu İshâk-zâde Fevzi Mecmuası”, Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyum Bildirileri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
- KÖKSAL, M. Fatih, (2013), “Seyyid”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, [erişim tarihi: 05. 05. 2021]
- KÖKSAL, M. Fatih, (2017), Edirneli Nazmî, Mecma’u’n- Nezâir. Kültür ve Turizm Bakanlığı e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56057,mecmaun-nezair-edirneli-nazmi-pdf.pdf?0 [erişim tarihi: 05. 05. 2021]
- RİZE VALİLİĞİ (2013), “Rize” http://www.rize.gov.tr/default_B0.aspx?content=113, [erişim tarihi: 01.05.2021]
- ŞENER, Hasan- Akatay, Kübra (2018), “Fuzûlî’nin Türkçe Divanı’ndaki Gazellerinde Gönül” Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 28, S. 2, s. 77- 95. YAVUZ, Kemal, (2013), “Türk Edebiyatında Nazire”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 10, s. 359- 424.
Öz
Tezkires are one of the biographical sources that contain information about the lives, literary personalities and works of poets in Turkish classical literature. Although these kinds of sources constitute an important place in Turkish literary history, at the point of unearthing some poets who are not mentioned in the Tezkires, the Majmuas (poetry journals) are sources for research in literary science.
This study deals with the contributions of journals to biography studies. It also analyses the poems of three poets (Sayyid, Zihnî, 'Abdî) who were recorded as Rizevi in a poetry journal registered at the National Library 06 Mil Yz A 54 and for whom there is no information about their lives in the biographies, in terms of form and content. A ghazal belonging to each of the three poets has been identified in the journal. In all three ghazals written in the same Aruz pattern, the rhyme is generally composed of Arabic and Persian words, and the Redifs are composed of Turkish affixes or words. In ghazals, Sayyid expresses his personal feelings and excitement; Zihnî describes divine love; Abdi, on the other hand, deals with the beauty elements of the beloved. This study tries to introduce three poets whose biographies are not found in biographies to the world of literature.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AK, O. Naci, vd. (1997), Osmanlı Dönemi Şairlerinden Rizeli Hafız Yusuf ve Şakir Âgahî Efendi, Rize: Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü Yayınları.
- AK, O. Naci, (2000), Rize Tarihi, Rize: Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü Yayınları.
- AYDEMİR, Yaşar, (2010), “Biyografi Kaynağı Olarak Mecmualar” Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyum Bildirileri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
- CAN, M. Sıtkı, (1940), Rize Şairleri, Giresun: Giresun Akgün Basımevi.
- ERGUN, S. Nüzhet (1946), Hatâyî Divanı: Şah İsmail Safevî, Edebî Hayatı ve Nefesleri, İstanbul Maarif Kitaphanesi Matbaası.
- GIYNAŞ, Kamil Ali, (2017). Pervâne Bey Mecmuası. Kültür ve Turizm Bakanlığı e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55832,pervane-bey-mecmuasi-pdf.pdf?0 [erişim tarihi: 05.05.2021]
- GÜRBÜZ, Mehmet (2010), “Biyografik Değerlendirmeler Bakımından Şiir Mecmuaları”, Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyum Bildirileri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
- GÜVELİOĞLU, İ. Güven, (2007), “Rize Meşayihi”, Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, S. 17, s. 191- 216.
- İPEKTEn, Haluk vd. (1998), Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- KÖKSAL, M. Fatih, (2010), “Biyografik Kaynak Olarak Şiir Mecmuaları ve Kastamonulu İshâk-zâde Fevzi Mecmuası”, Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyum Bildirileri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
- KÖKSAL, M. Fatih, (2013), “Seyyid”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, [erişim tarihi: 05. 05. 2021]
- KÖKSAL, M. Fatih, (2017), Edirneli Nazmî, Mecma’u’n- Nezâir. Kültür ve Turizm Bakanlığı e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56057,mecmaun-nezair-edirneli-nazmi-pdf.pdf?0 [erişim tarihi: 05. 05. 2021]
- RİZE VALİLİĞİ (2013), “Rize” http://www.rize.gov.tr/default_B0.aspx?content=113, [erişim tarihi: 01.05.2021]
- ŞENER, Hasan- Akatay, Kübra (2018), “Fuzûlî’nin Türkçe Divanı’ndaki Gazellerinde Gönül” Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 28, S. 2, s. 77- 95. YAVUZ, Kemal, (2013), “Türk Edebiyatında Nazire”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 10, s. 359- 424.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 21 Ekim 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021Sayı: 22 |
- Makale Dosyaları
